MENDERES KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ

TEL: O541 998 34 34

Kürtaj bir doğum kontrol yöntemi değildir. Çeşitli nedenlerle eğer çocuk doğurmak-gebelik için uygun zamanda olmadığınızı düşünüyorsanız öncelikle modern aile planlaması yöntemlerinden birini kullanın. Kondom, doğum kontrol hapı, spiral takılması başlıca yöntemlerdir. İstenen çocuk sayısına ulaştığınızı düşünüyorsanız doktorunuzun onayıyla tüplerinizi bağlatabilirsiniz. Takvim yöntemi , geri çekme veya ilişki sonrası vajinal yıkamanın kesinlikle güvenilir yöntemler olmadığını bilmelisiniz

Her şeye rağmen gebelik oluştuysa bunu gerçekten istemediğinizden emin olmalısınız. Kürtaj sonrası pişmanlık yaşayabileceğinizi göz önünde bulundurarak karar verin. KÜRTAJ KARARINIZI BİR DAHA GÖZDEN GEÇİRİN.

Kesinlikle kürtaj olmaya karar verdiyseniz bunu Kadın Doğum hekiminin kontrolünde  steril koşulları sağlayan bir klinikte olun. Her ne kadar karmaşık bir işlem olmasa da uygun olmayan koşullarda yapılan bir kürtaj bütün ömrünüz boyunca size sorun oluşturabilir

Kliniğimizde hasta mahremiyetine katı kurallarla özen gösterilir. Hasta bilgileri hiçbir şekilde üçüncü kişi veya kurumlarla paylaşılmaz.

Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.

 

İŞLEM HAKKINDA:

  • İŞLEM BİLGİLERİ KESİNLİKLE GİZLİ KALIR. KESİNLİKLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VE KURUMLARLA PAYLAŞILMAZ.
  • DİPOSİBLE  MALZEME (KANÜL) KULLANILIR. BASKA HASTALARDA KULLANILAN KANÜLLER İLE KÜRTAJ YAPILMAZ.
  • SADECE VAKUM YÖNTEMİ İLE KÜRETAJ YAPILIR. METAL BİR CİHAZ VEYA ALET KULLANMIYORUZ.
  • KÜRTAJ  İŞLEMİ SON DERECE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YAPILIR. DAHA SONRA GEBE KALMAK İSTEDİĞİNİZDE SORUN YAŞAMZSINIZ.
  • KÜRTAJ İŞLEMİ HASTANE ORTAMINDA TAMAMEN STERİL ŞARTLARDA YAPILIR.

TEL: O541 998 34 34

 

KÜRTAJ UYGUNSUZ KOŞULLARDA YAPILIRSA NELER OLABİLİR?

 

RAHİM DELİNMESİ

CİDDİ YUMURTALIK YADA KARIN İÇİ ENFEKSİYON

ÖMÜR BOYU SÜRECEK RAHİM YAPIŞIKLIĞI

ÖMÜR BOYU SÜRECEK ADET GÖRMEME PROBLEMİ (ASCHERMAN SENDROMU)

RAHİM AĞZI YIRTIKLARI

KALICI KISIRLIK

 

Bu problemlerin olmaması için sadece işlem konusunda yetenek- tecrübe olması yetmez. Ultrasonografi ile doğru rahim açısı tespiti, işlem sonrası ultrason ile doğru rahim iç kısmı ölçümü, doğru kürtaj zamanlama kararı vermek de gereklidir. Ayrıca kürtaj sonrası doğru ilaç seçimi de çok önemlidir.

Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.

 

Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.TEL: O541 998 34 34

 

 

Detaylı teknik konulara girmeden akla gelecek ilk soruları hızlıca cevaplayalım.

 

Vakumlu kürtaj

Bir çok klinik kürtaj işlemi içi vakum aspirasyon yöntemini kullanmaktadır. Vakumlu küretaj rahmin her ay çoğalıp adet kanamasıyla atılan kısmına yani endometriuma zarar vermez. Böylece rahimde yapışıklık, tekrar gebe kalmakta zorluk, rahim delinmesi, aşırı kanama , şiddetli ağrı gibi durumlar olmaz

Kanül adı verilen ve uç bölümü son derece ince olan plastik aletler kullanılır. Yumuşak plastik kanüller rahim dokusuna zarar vermez. Merkezimizde rutin uygulamada sadece vakumlu küretaj yöntemiyle işlem yapmaktayız.

 Bu işlemin riskleri nelerdir?

Bütün tıbbi işlemlerde bazı riskler mevcuttur. İşleminiz iyi bir klinikte yapıldığında riskiniz sıfıra yakındır. İyi bir klinikten kastımız öncelikle iyi bir ultrasonla gebelik haftasının ve rahim yönünün belirlenmesi, kaliteli vakum sistemleri kullanılması, genel hijyendir.

  Klinikte ne kadar süre kalmam gerekir?

Daha önce doğum yapmamış kişilerde rahim ağzı (serviks) sert olur. Zorlayıcı bir işlem olmaması için ilaç verilip biraz beklemek uygun olur. İşleminiz acil durumlarda birkaç dakikada yapılabilir. Rahim ağzı yapısı ve gebelik haftasına göre ilaç alıp yaklaşık bir saat beklemeniz de önerilebilir. İşlemin hazırlık kısımları hariç net süresi çoğu zaman 2-3 dakikadır.

İşime kaç günde dönebilirim?

Aynı gün işinize dönebilirsiniz.

Kürtaj sonrası ne zaman cinsel ilişkide bulunabilirim?

Kürtajdan 10 gün sonra cinsel ilişkide bulunabilirsiniz.

Aşırı ağrım olur mu?

İyi bir anesteziyle hemen hemen hiç ağrınız olmaz. Nadiren az miktarda ağrı olabilir.

Kürtaj sonrası kanama kaç gün sürer?

Kanama çoğunlukla 1-7 gün sürer. Eğer daha uzun sürerse doktorunuzla görüşüp ultrason kontrolüne gelmeniz gerekir. Vakum yöntemi en iyi yöntem olmakla beraber vakum yöntemiyle yapılan kürtaj sonrasında kanamalar daha uzun sürebilir. Eski yöntemle yani küretle temizleme yöntemiyle kanama ve parça kalması ihtimali daha azdır. Çünkü bu yöntemle rahim içi keskin uçlu metal kaşıklarla iyice temizlenir. Bu detaylı temizleme kanamanın daha az olmasını sağlar ancak ciddi riskler barındırır. Rahim zarar görebilir. Vakum yöntemiyle kanamlar biraz daha uzun sürebilir ama kesinlikle en güvenilir yöntemdir.

Kürtaj olduğum daha sonra anlaşılır mı?

Hayır sağlıklı bir işlem sonrasında ultrason veya başka yöntemlerle kürtaj olduğunuz anlaşılmaz.

Kürtaj sonrası hangi ilaçları kullanmak gerekir?

Doktorunuzun size verdiği ilaçlar temel olarak  iki gruptan oluşur

1-Ağrı kesici

2-Antibiyotik (olası bir enfeksiyona karşı)

Bazen bu iki grup iacın yanına ek ilaçlar yazılabilir. Örneğin muayene sırasında belirgin vajinal akıntı izlendiyse fitil tarzında ilaçlar yazılabilir. Eğer fitil yazıldıysa kanamanız tam olarak geçince kullanmaya başlayın. Ağrınız yoksa ve doktorunuz başka bir şey söylemediyse ağrı kesici ilaç kullanmayabilirsiniz.

Daha sonraki gebeliğimi etkiler mi, sorun yaşar mıyım?

Hayır kürtaj uygun şartlarda yapıldıysa sonraki gebeliklerinizi etkilemez. Gebe kalmanıza engel olmaz. Oluşan gebelikte problem yaşamanıza neden olmaz.

Kürtaj olduğum bilgisi başkalarıyla paylaşılır mı?

Kliniklerin kendi uygulamaları vardır. Bizim kliniğimizde bilgiler kesinlikle başka kişi ya da kurumlarla paylaşılmaz.

Kliniğe gelirken neler yapmam gerekir?

Öncelikle kürtaj kararınızı iyice düşünün. Gerekirse bir yakınızla görüşün veya profesyonel destek alın, işlemi aceleye getirmeyin. Yasal işlem yapılma süresinin ülkemizde 10 hafta (ilişki tarihinden sayınca yaklaşık  (56 gün) olduğunu biliniz. Bu süreyi geçerse kürtaj olamazsınız. İşleminiz sabah saatlerinde yapılacaksa aç olarak gelin, öğleden sonra yapılacaksa kahvaltı edin ancak ardından bir şey yemeyin. Tıbbi geçmişinizle ilgili sorulan soruların cevaplarını doktorunuza eksiksiz aktarın.

Kürtaj fiyatları neye göre belirlenir?

Çoğu klinik gebelik haftasına , daha önce doğum veya sezaryen olup olmamasına ve ek tıbbi duruma göre fiyat belirler. Daha önce doğum yapanlarda işlem nisbeten kolay olmaktadır. Güncel fiyat bilgisi için lütfen arayınız.

Kürtaj en eken hangi haftada yapılır?

Gebeliğin kan veya idrar testleriyle tespitinden sonra ultrason kontrolü gerekir. Gebelik ultrasonda teyit edildiğinde işlem yapılabilir. Hastanın kilosu ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak 4-6 haftalarda karından yapılan ultrasonla tespit edilebilir. Vajinal ultrasonla çoğunlukla 4 hafta civarında tespit yapılır. Gebelikten şüphelendiğinizde eğer kesin olarak istemediğinize karar verdiyseniz testlerle teyit edin. Erken dönemde en iyi gebelik belirleme yöntemi kan testidir. Gebelik sadece kan testiyle tespit edildiyse yani henüz ultrasonda görülmediyse kürtaj işlemi yapılmaz.

 Kürtaj en geç hangi haftada yapılır?

Türkiye’de yasal kürtaj süresi 10 haftadır. Bu süre adet tarihinden sayınca 10 hafta olmakla birlikte ilişki tarihinden sayınca 8 haftaya    (56 gün ) denk gelmektedir.

Kürtajdan sonra işlemin doğru yapıldığı test edilecek mi?

Evet. Kürtaj işleminden sonra ultrasonla tekrar rahim içine bakılır. İşlem doğru yapılmış mı, içerde parça var mı, kanama odağı var mı diye kontrol edilir.

 İstanbul Kürtaj fiyatları 2022

Kürtaj fiyatı, operasyonun yapılacağı işlemde kullanılan malzemelerin tek kullanımlık olup olmaması, işlem yapılacak kliniğin hijyeni, hekimin deneyimi, gebelik haftasına göre değişiklik göstermektedir.

Kürtaj sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Kürtaj anestezili (uyutularak) yapıldıysa işlem sonrası uyku hali,unutkanlık, dikkat dağınıklığı olabilir. Kürtaj işlemine ciddi psikolojik baskı-kararsızlıkla giren kişilerde işlem sonrası çok nadiren de olsa pişmanlık, ağlama krizleri olabilir. Bu stresli durumdan kurtulmanın verdiği aşırı sevinç de ağlama krizlerine yol açabilir.

Anestezi ile kürtaj olanların ilk bir saat araç kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapmaması gerekir.

Muayenehanede kürtaj yapılır mı?

Muayenehane ölçeğindeki yerlerde kürtaj yapılması durumu ülkeden ülkeye değişmektedir. Aslında kürtaj yapılıp yapılmaması ya da hangi haftaya kadar yapılabileceği ülkeler arasında ciddi farklılıklar gösterir. Muayenehane ölçeğinde bir klinikte işlem yapılması başka herhangi bir sağlık sorunu olmayan birinde tıbbi prosedür olarak son derece güvenlidir.

Kürtaj sonrası kısırlık olur mu?

Kürtaj işlemi araba kullanmaya benzer. Çok aşırı zor değildir ancak basit dikkatsizlikler düzeltilemez ciddi sorunlara yol açabilir.

Trafik kuralları gibi basit ama hayat kurtarıcı kurallardan bazıları şunlardır:

  • Kürtajın yapıldığı klinikte hijyen kurallarına, steriliteye kesinlikle dikkat edilmelidir.
  • Kürtaj işlemini yapan hekim kesinlikle bu konuda çok tecrübeli olmalıdır. Sadece işlem konusunda değil ultrason konusunda da tecrübeli olmalıdır. Çünkü işlem öncesi rahim açısının doğru tespit edilmesi, işlem sonrası parça kalıp kalmadığının net anlaşılması ancak ultrasonla mümkün olabilmektedir.
  • Kürtaj işleminde hekime yardımcı olan sağlık personelinin bu konuda tam eğitimli olması gerekir.
  • Mümkünse sadece vakum yöntemi kullanılmalı. Vakum yöntemi kullanmayan bir klinikte bu işlem yapılmamalıdır.
  • Eğer gerekli ise kürtaj öncesinde rahim ağzını yumuşatıcı ilaç verip bir-iki saat kadar beklemek gerekir. Biraz sabırlı davranmak çok büyük sorunları önleyebilir.
  • İşlem sonrası verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması gerekir. Antibiyotiği düzensiz kullanmak ya da hiç kullanmamak Çok ciddi sorunlara yol açabilir.
  • İşlem sonrası size verilen kontrol tarihinde doktorunuzla iletişime geçin.

 

Eğer bütün kurallara uyulursa kürtaj sonrasında kısırlık veya başka bir sorun yaşama ihtimaliniz hemen hemen hiç yoktur.

 

Eş onayı olmadan kürtaj yapılır mı?

Kadın doğum klinikleri kürtaj işlemi için eş onayı olmasını tercih eder. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.

18 yaşından küçükler kürtaj olabilir mi?

Kürtaj işleminin yapılabilmesi için kürtaj olacak kişinin 18 yaşından büyük olması gerekir. Ebeveyin onayıyla veya yasal belgeler ile 18 yaşından önce kürtaj yapılabilir. Konunun hassas olduğu ve herhangi bir yaşta bu işlemin yapılamayacağı bilinmelidir. 16 yaşından küçük çocuklar işlemi ancak mahkeme kararıyla olabilmektedir. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.

Adet tarihi geçmeden kürtaj olur mu?

Kürtaj işlemi için adet tarihinizin tek başına herhangi bir önemi yoktur. Gebelik şüpheniz varsa öncelikle test yaptırın. En garantili test kanda yapılan test ( BHCG) dir.  İdrar testlerinin güvenilirliği daha azdır. İdrar testinde gebelik var görünüyorsa hemen hemen kesinlikle gebelik vardır. İdrar testinde sonuç negatifse yani tek çizgiyse gebeliğin olmadığını söyleyebiliriz ancak bu çok güvenilir bir sonuç değildir. Hala şüpheniz varsa ya birer hafta arayla adet görünceye kadar gebelik testi yaptırın ya da kanda gebelik testi yaptırın.

Dış gebelikte kürtaj olur mu?

Hayır. Dış gebelikte kürtaj yapılamaz (tanı için olan özel durumlar hariç).

Ultrasonda gebelik görülmeden kürtaj yapılır mı?

Hayır. Ultrasonda gebeliğin rahim içinde olduğu net olarak görülmeden tanısal amaçlı özel durumlar hariç kürtaj işlemi yapılamaz.

Kan testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?

Kan testi yani bhcg testinde gebelik çıktıysa öncelikle değerin kaç olduğuna bakılır. 1500 üzeri değerlerde vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülür. Eğer  bhcg 1500, duruma göre bazen 2000 olduğu halde hala vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülmüyorsa dış gebelik açısından yakın takip gerekir.

Evde yapılan idrar testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?

Evde yapılan gebelik testi gebelik haftası için bize yardımcı olmamaktadır. Yapılacak en doğru şey eğer gebelik kesinlikle istenmiyorsa doktorunuza başvurmaktır. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Devlet hastanesinde kürtaj yapılır mı?

Yasal olarak uygun durumlarda yapılabilir. Devlet hastanesinde de özel kliniklerde olduğu gibi aynı işlem aynı prosedürler çerçevesinde yapılabilir. Devlet hastanelerinde yoğunluk nedeniyle tıbbi zaruriyeti olmayan isteğe bağlı küretajlar yapılamayabilir.

Ancak devlet hastanelerine başvurduğunuzda kürtaj işlemi yoğunluk nedeniyle hasta kabul edilemediği gibi bir dönüş alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle devlet hastanesinde kürtaj işlemini gerçekleştirilemeyebilir. Ayrıca yasalar çerçevesinde evli olan kadınların kürtaj yaptırabilmesi için eşlerinin de rızasının olduğuna dair belgesinin de olması gerektiği unutulmamalıdır.

Tıp merkezlerinde kürtaj yapılır mı?

Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Özel hastanede kürtaj yapılır mı?

Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir . Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

 Gizli kürtaj yaptırmak istiyorum, bu mümkün mü?

Hasta hakları ve kişisel bilgileri koruma kanunu çerçevesinde bütün bilgilerinizin mahremiyeti sağlanmalıdır. Kliniğimizde bu konu hassas olarak değerlendirilir. Hiçbir bilginiz başka kişi ve kurumlarla paylaşılmaz.

Kızlık zarına zarar vermeden kürtaj yapılır mı?

Evet  yapılabilir. Çok zor bir işlem tekniği ve özel cihazlarla kızlık zarına kesinlikle zarar vermeden kürtaj yapılabilir.

Kürtaj için genel anestezi mi lokal anestezi mi daha iyidir?

Lokal anesteziyle tamamen ağrısız olarak kürtaj yapılabilir. Yine de pek çok kişi kürtaj işlemi için genel anesteziyi tercih eder. Eğer kürtaj olacak kişi daha önce normal doğum yapmışsa lokal anestezi tercih etmek daha uygun olabilir. Kürtaj olacak kişi çoğunlukla işlemle ilgili hiçbir şey hatırlamak istemez. Bu durumda genel anestezi tercih etmek daha iyi bir seçenektir. Genel anestezi mi lokal anestezi mi sorusunun cevabı tıbbi durumla ilgili olduğu kadar hastanın ağrı eşiği ve endişe düzeyiyle de ilgilidir.

 

Genel anestezi ile kürtaj işlemi

Diğer büyük ameliyatlardaki gibi entübasyon gerektiren gerçek bir anesteziye gerek yoktur. Toplam 3-4 dakika süren kısa bir özel anestezi türüyle yapılır. Son derece güvenlidir. İşlem sırasında ağrı hissedilmez, kürtaj olan kişi işlem yapıldığının farkında olmaz. Kürtajdan sonra kişinin kendine gelme süresi çok kısadır. Anestezik madde damar yolundan verilir. Kürtaj olacak kişi başka birinden destek almadan kendi kendine kliniğe gelip genel anesteziyle kürtaj olabilir. Gerekli destek tecrübeli elemanlarımızla sağlanır.  Hasta kendine geldikten sonra kendi başına klinikten ayrılabilir.

Lokal anestezi ile kürtaj işlemi

Bu işlemde asıl rahatsızlık normal jinekolojik muayenede olduğu gibi spekulum takılma kısmında olmaktadır. Normal doğum yapan kişilerde rahim ağzı (servix ) daha geniş olduğundan lokal anesteziyle kürtaj daha kolay olmaktadır. Lokal anestezi uygun madde, uygun dozajda  tecrübeli doktorın elinde genel anestezi kadar etkin bir yöntemdir.

 

Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.

 

 

OP DR SEZGİN DURSUN

KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI

OP DR SEZGİN DURSUN

KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Buna karşılık asıl açıklama gerektiren şey, bugün dünyanın en önemli tarım ve hayvancılık merkezleri arasın    MENDERES  KÜRTAJ . bulunan, ekolojik olarak PEK uygun bölgelerinde yiyecek üretiminin yakın ASIR, lara ka    MENDERES  KÜRTAJ .r başlamamış olmasıdır. Bu şaşırtıcı bölgelerin en başın    MENDERES  KÜRTAJ . Kaliforniya ile Amerika Birleşik Devletleri’nin Büyük Okyanus kıyısı eyaletleri, Arjantin pampaları, Güneybatı ve Güneydoğu Avustralya, Güney Afrika’nın Cape Town bölgesinin büyük bölümü geliyordu; Avrupalı sömürgeciler buralara geldiklerinde yerli  halklar  hâlâ yaban hayvan ve bitkilerle geçiniyordu. MÖ 4000

 

yılın    MENDERES  KÜRTAJ ., yani ilk yiyecek üretimi başladıktan binlerce yıl  sonra, dünyayı taramış olsaydık, ASIR, ımız    MENDERES  KÜRTAJ . tahıl ambarı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yerlerde o zamanlar yiyecek üretilmediğini görerek şaşıracaktık -bu yerler arasın    MENDERES  KÜRTAJ . Amerika Birleşik Devletleri’nin geri kalanı, İngiltere, Fransa’nın büyük bir bölümü, Endonezya, Afrika’    MENDERES  KÜRTAJ . ekvator altı bölgesi var. Yiyecek üretiminin başlangıcına ka    MENDERES  KÜRTAJ .r geriye gidersek, en eski üretim bölgeleri bizi bir kez     MENDERES  KÜRTAJ .ha şaşırtır. Buralar günümüz tahıl ambarları olmak şöyle dursun, araların    MENDERES  KÜRTAJ . Irak, İran, Meksika, Andlar, Çin’in bir kısmı, Afrika’nın Sahel kuşağı gibi kurak ya     MENDERES  KÜRTAJ . ekolojik olarak düşük nitelikli  bölgeler bulunur. Acaba yiyecek üretimi ilk önce niçin günümüzün en verimli tarım alanların    MENDERES  KÜRTAJ . ve ovaların    MENDERES  KÜRTAJ . değil  de bu en olmayacak gibi görünen yerlerde başladı?

 

Yiyecek üretiminin başlama tarzın    MENDERES  KÜRTAJ .ki coğrafi farklar     MENDERES  KÜRTAJ . aynı derecede şaşırtıcı. Birkaç yerde birbirinden bağımsız olarak, söz konusu yörelerde yaşayan insanların yöresel bitki ve hayvanları evcilleştirmeleriyle başladı. Başka pek PEK yerde ise dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n, başka yerlerde evcilleştirilmiş bitki ve hayvanların getirilmesi şeklinde oldu bu iş. Evcilleştirilmiş bitki ve hayvanların dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n alındığı zaman diliminde, bu yerler tarihöncesi yiyecek üretimine elverişli olduğuna göre, acaba bu bölgelerin insanları niçin dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n yardım alma    MENDERES  KÜRTAJ .n yöresel bitki ve hayvanları evcilleştirerek çiftçilik ve hayvancılığa kendileri başlamadılar?

 

Yiyecek üretiminin bağımsız olarak başladığı yerler arasın    MENDERES  KÜRTAJ . başlayış tarihleri neden bu ka    MENDERES  KÜRTAJ .r DEĞİŞİK -örneğin niçin Doğu Asya     MENDERES  KÜRTAJ . başladıktan binlerce yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENDERES  KÜRTAJ . başladı     MENDERES  KÜRTAJ . Avustralya’nın doğusun    MENDERES  KÜRTAJ .

 

hiç başlamadı? Tarihöncesi dönemde yiyecek üretimini başka yerlerden almış bölgeler arasın    MENDERES  KÜRTAJ . alınış tarihleri neden bu ka    MENDERES  KÜRTAJ .r DEĞİŞİK -örneğin bu, Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatısına göre neden Güneybatı Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ . binlerce yıl önce yapıldı? Sonra, söz konusu bölgeler arasın    MENDERES  KÜRTAJ . neden bazı bölgelerde (örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatısın    MENDERES  KÜRTAJ .) avcı/yiyecek toplayıcılar  komşuların    MENDERES  KÜRTAJ .n tarım bitkisi ve hayvan aldılar ve çiftçiliğe başladılar     MENDERES  KÜRTAJ . bazı bölgelerde (Endonezya ve Afrika’nın ekvator altı) yiyecek üretiminin alınması bir felaketle sonuçlandı, o bölgenin asıl halkının, avcı/yiyecek toplayıcıların yerini istilacı yiyecek üreticileri aldı? Bu soruların hepsi, tarihte hangi halkların varlıklı hangilerinin yoksul olacağını belirleyen gelişmelerle ilgilidir.

 

Bu soruları yanıtlayabileceğimiz umuduna kapılma    MENDERES  KÜRTAJ .n önce, yiyecek üretiminin ilk nerelerde başladığını, oralar    MENDERES  KÜRTAJ . ne zaman başladığını, belli bir bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvanın ilk nerede, ne zaman evcilleştirildiğini nasıl saptayacağımıza karar vermeliyiz. Kuşkuya en az yer bırakan kanıtlar  kazı  yerlerinde bulunan bitki ve hayvan  artıklarıdır.  Evcilleştirilmiş pek PEK hayvan ve bitki türü yaban atalarına göre biçimsel DEĞİŞİKlıklar gösterirler: Örneğin, evcilleştirilmiş sığır ve koyunlar     MENDERES  KÜRTAJ .ha küçüktür, evcilleştirilmiş tavuk ve elmalar     MENDERES  KÜRTAJ .ha büyük, evcilleştirilmiş bezelyelerin tanelerinin kabukları     MENDERES  KÜRTAJ .ha ince ve     MENDERES  KÜRTAJ .ha düzgün, evcilleştirilmiş keçilerin boynuzları pala gibi enli değil, burgu gibi kıvrıktır. Böylece tarihi saptanmış bir kazı yerinde bulunan evcilleştirilmiş bitki ve hayvan artıklarını tanımak UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağı vardır ve bunlar o yerde ve zaman    MENDERES  KÜRTAJ .ki yiyecek üretiminin güçlü kanıtlarıdır. Öte yan    MENDERES  KÜRTAJ .n bir kazı yerinde yaban türlerin kalıntıları bulunduysa,

 

yiyecek üretiminin yapıldığına     MENDERES  KÜRTAJ .ir kanıt bulunamamış demektir, bulunamamış olması avcılık/yiyecek toplayıcılığıyla açıklanabilir. Elbette yiyecek üreticileri, özellikle ilk zamanların üreticileri yaban bitkileri toplamaya ve yaban hayvanları avlamaya devam ettiler, bu nedenle bu yerlerde hem yaban türlerin hem de evcilleştirilmiş türlerin kalıntılarına rastlanır.

 

Arkeologlar yiyecek üretiminin tarihini, o kazı yerinde bulunan karbonlu maddeleri radyokarbon testinden geçirerek saptarlar. Bu yöntem, hayatın her yerde bulunan bir yapıtaşı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER karbonun PEK küçük bir parçasını oluşturan radyoaktif karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4’ün, PEK yavaş bir şekilde bozunarak radyoaktif olmayan izotopu azot .  . HALKALI  KÜRTAJ  4’e dönüşmesi esasına     MENDERES  KÜRTAJ .yanır. Karbon

.  . HALKALI  KÜRTAJ  4 atmosferde kozmik ışınlar tarafın    MENDERES  KÜRTAJ .n  sürekli üretilmektedir. Bitkiler atmosferdeki karbonu alır, bu karbonun içinde bilinen ve neredeyse hiç değişmeyen oran    MENDERES  KÜRTAJ . karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4 bulunur; hâkim izotop UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI  ‘ye oranı  aşağı yukarı bir milyon    MENDERES  KÜRTAJ . birdir. Bu bitki karbonu, bitkileri yiyen otobur hayvanların, otobur hayvanları yiyen etobur hayvanların gövdelerinin yapıtaşlarını oluşturur. Bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvan öldüğü zamansa yapısın    MENDERES  KÜRTAJ . bulunan karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4’ün  yarısı her 5700 yıl    MENDERES  KÜRTAJ . bir bozunarak karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI  ’ye dönüşür, sonun    MENDERES  KÜRTAJ . yaklaşık 40.000 yıl ka    MENDERES  KÜRTAJ .r sonra geriye kalan karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4 miktarı PEK azdır ve ölçülmesi ya     MENDERES  KÜRTAJ . o şeye bulaşmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  zamanlara ait karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4 içeren PEK küçük miktarlar    MENDERES  KÜRTAJ .ki maddelerden ayırt edilmesi PEK güçtür. Yani, bir kazı yerindeki maddenin yaşı o maddede bulunan karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4 un karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI  ‘ye oranıyla hesaplanır.

 

Radyokarbon konusun    MENDERES  KÜRTAJ . sayısız teknik sorun söz konusudur, bunlar    MENDERES  KÜRTAJ .n ikisi bura    MENDERES  KÜRTAJ . anılmaya değer. İlki, .  . HALKALI  KÜRTAJ  980’lere ka    MENDERES  KÜRTAJ .r radyokarbonla tarih saptayabilmek için fazla sayılabilecek miktar    MENDERES  KÜRTAJ . (birkaç gram ka    MENDERES  KÜRTAJ .r) karbona gereksinim duyulmasıydı, yani bir bitki tohumun    MENDERES  KÜRTAJ . ya     MENDERES  KÜRTAJ . kemiklerde bulunan karbon    MENDERES  KÜRTAJ .n PEK     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazlası. Bu yüzden de bilim a    MENDERES  KÜRTAJ .mları bunun yerine çoğu kez aynı kazı yerinde o maddenin yakınların    MENDERES  KÜRTAJ . bulunmuş ve yiyecek kalıntılarıyla “ilişkili” olduğuna inanılan maddelerin tarihini saptamak zorun    MENDERES  KÜRTAJ . kalıyorlardı -yani, yiyecekleri bırakmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER insanlar tarafın    MENDERES  KÜRTAJ .n aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . bırakıldığına inanılan maddeler. “İlişkili” madde olarak     MENDERES  KÜRTAJ . genellikle ateşlerden kalan  kömürler seçilir.

 

Ama arkeolojik kazı yerleri her zaman, hepsi aynı günde o yere bırakılmış maddelerle dolu, ağzı sıkıca mühürlenmiş zaman kapsülleri değildir. Solucanlar, kemirgenler veya     MENDERES  KÜRTAJ .ha başka failler toprağı karıştırırken DEĞİŞİK zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . bırakılmış maddeler birbirine karışır. Bu yüzden bir kömür parçası bir bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvan kalıntısının yanın    MENDERES  KÜRTAJ . bulunabilir ama o kalıntı o kömürden binlerce yıl önce ya     MENDERES  KÜRTAJ . sonra yenmiş bir hayvana ait olabilir. Arkeologlar bugün bu sorunu, hızlandırıcılı kütle spektrometrisi denen GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  bir yöntemle gitgide     MENDERES  KÜRTAJ .ha iyi aşıyorlar, bu yöntem PEK küçücük örneklerin karbon testiyle tarihlerinin saptanmasına UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERak veriyor ve böylece küçük bir tohumun, küçük bir kemiğin, ya     MENDERES  KÜRTAJ . başka yiyecek kalıntısının tarihi saptanabiliyor. Bazı durumlar    MENDERES  KÜRTAJ . GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI , dolaysız yöntemle (bu yöntemin de kendine özgü sorunları var) saptanan radyokarbon tarihleri ile eski, dolaylı yöntemle saptanan radyokarbon tarihleri arasın    MENDERES  KÜRTAJ . büyük DEĞİŞİKlıklar ortaya çıktı. Bu DEĞİŞİKlıkların yol açtığı bir sonuca

 

ulaşmamış tartışmalar arasın    MENDERES  KÜRTAJ ., bu kitabın amaçları açısın    MENDERES  KÜRTAJ .n belki de en önemlisi, Amerika kıtaların    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretiminin ne zaman başladığıyla ilgili UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERdır; .  . HALKALI  KÜRTAJ  960’ların, .  . HALKALI  KÜRTAJ  970’lerin dolaylı yöntemiyle MÖ 7000 gibi erken bir tarih bulunurken,     MENDERES  KÜRTAJ .ha yakın zaman    MENDERES  KÜRTAJ . uygulanan dolaysız yöntemle MÖ 3500 den önceye gitmeyen tarihler bulunuyor.

 

Radyokarbon tarihleri konusun    MENDERES  KÜRTAJ . bir ikinci sorun  atmosferdeki karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4/karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI   oranının aslın    MENDERES  KÜRTAJ . her zaman aynı olmaması, zamanla biraz     MENDERES  KÜRTAJ .lgalanması, bu yüzden de oranı sabit varsayarak radyokarbonla yapılan tarih hesapların    MENDERES  KÜRTAJ . küçük bir yanılgının olması kaçınılmazdır. Uzun ömürlü bir ağacın yıllık büyüme halkalarının yardımıyla bu yanılgının boyutları geçmişteki her bir yıl için ilke olarak saptanabilir, çünkü halkalar sayılarak her bir halka için geçmişte mutlak bir takvim yılı elde edilmiş olur ve bu  şekilde tarihi saptanmış odunun karbon örneği incelenerek karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ  4/karbon .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI   oranı bulunur. Böylece atmosferdeki karbon oranın    MENDERES  KÜRTAJ .ki     MENDERES  KÜRTAJ .lgalanmaları     MENDERES  KÜRTAJ . hesaba katmak için, ölçülmüş radyokarbon tarihleri bu cetvele göre “düzeltilir”.

 

Bu düzeltme yapıldığı zaman görünürdeki (yani düzeltilmemiş) tarihleri MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  000 ile 6000 arasına denk gelen maddelerin gerçek (düzeltilmiş) tarihleri birkaç yüz yıl ile bin yıl     MENDERES  KÜRTAJ .ha geriye gider. Biraz     MENDERES  KÜRTAJ .ha eski dönemlere ait örnekler, son yıllar    MENDERES  KÜRTAJ . başka bir radyoaktif bozunma sürecine     MENDERES  KÜRTAJ .yanan başka bir yöntemle düzeltilmeye başlandı ve MÖ 9000 yılına ait görünen örneklerin aslın    MENDERES  KÜRTAJ . yaklaşık MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  .  . HALKALI  KÜRTAJ  .000 yılına ait olduğu ortaya çıktı.

 

Arkeologlar düzeltilmiş tarihlerle düzeltilmemiş tarihleri genellikle birbirinden ayırmak için birincileri büyük,

 

İkincileri küçük harflerle yazarlar (örneğin, sırasıyla MÖ 3000, mö 3000 gibi). Yine de arkeolojik  yayınlar  bu bakım    MENDERES  KÜRTAJ .n kafa karıştırıcı olabilir çünkü birPEK kitapta ve makalede düzeltilmemiş tarihler MÖ olarak verilir  ve  bunların düzeltilmemiş oldukları     MENDERES  KÜRTAJ . belirtilmez. Benim bu kitapta son .  . HALKALI  KÜRTAJ  5.000 yıl için verdiğim tarihler düzeltilmiş tarihlerdir. İlk yiyecek üretimiyle ilgili olarak bu kitaptaki tarihlerle bazı genel kabul görmüş başvuru kitapların    MENDERES  KÜRTAJ .kiler arasın    MENDERES  KÜRTAJ . okur bir tutarsızlık görürse bunun nedeni işte budur.

 

Evcil bitkilerin ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvanların eski kalıntılarını bir kez tanıdıktan ve bunların tarihlerini saptadıktan sonra,  söz konusu bitkinin ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvanın o bölge dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . mı evcilleştirildiğine yoksa başka yerde evcilleştirildikten sonra mı buralara yayıldığına nasıl karar verilir? Bunun  bir  yöntemi, tarım bitkisi ve hayvanlarının yaban atalarının coğrafi     MENDERES  KÜRTAJ .ğılımını gösteren bir haritayı incelemek ve evcilleştirmenin, yaban ataların bulunduğu bir yerde olmuş olması gerektiği yönünde mantık yürütmektir. Örneğin nohut, Akdeniz’den, Etiyopya’    MENDERES  KÜRTAJ .n, doğu    MENDERES  KÜRTAJ . Hindistan’a ka    MENDERES  KÜRTAJ .r geleneksel çiftçilerin her yerde yetiştirdikleri bir üründür, Hindistan bugün dünya    MENDERES  KÜRTAJ .ki nohut üretiminin % 80’ini yapmaktadır. Bu yüzden insanın yanılıp nohutun Hindistan’    MENDERES  KÜRTAJ . evcilleştirilmiş olacağını sanması işten bile değildir. Oysa nohutun yaban atası yalnızca Türkiye’nin güneydoğusun    MENDERES  KÜRTAJ . bulunur. Nohutun gerçekten de ora    MENDERES  KÜRTAJ . evcilleştirildiği yorumunu destekleyen bir olgu     MENDERES  KÜRTAJ .ha vardır: Evcilleştirilmiş olabilecek nohutun Cilalı Taş ASIR, ı’n    MENDERES  KÜRTAJ .n kalma arkeolojik yörelerde bulunan ve MÖ yaklaşık 8000 yılına ait en eski kalıntılarına Güneydoğu Türkiye ile onun hemen yakının    MENDERES  KÜRTAJ .ki Kuzey Suriye’de rastlanmıştır; Hindistan’ın güney ucun    MENDERES  KÜRTAJ .

 

nohut olduğunu gösteren arkeolojik kanıtlara söz konusu tarihten 5000 yıl sonrasına ka    MENDERES  KÜRTAJ .r rastlanmaz.

 

Bir ürün ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvanın nerede evcilleştirildiğini saptamanın ikinci bir yöntemi, evcilleştirilmiş türler nerede ilk  görülmüşse görüldükleri tarihleri bir haritanın üzerinde o yerlere not etmektir. İlk görüldüğü yer ilk evcilleştirildiği yer olabilir -özellikle yaban atası     MENDERES  KÜRTAJ . ora    MENDERES  KÜRTAJ . yaşamışsa ve başka yerlerde ilk ortaya çıkış tarihleri, evcilleştirildiği merkez olduğu varsayılan yere o yerlerin uzaklığı arttıkça günümüze yaklaşıyor ve oralara o merkezden yayıldığı kanısını  veriyorsa. Örneğin, bilinen ilk çiftsıralı buğ    MENDERES  KÜRTAJ .y tarımı MÖ 8500 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . Bereketli Hilal’de yapılmıştır. Bu tarihten hemen sonra giderek batıya doğru yayıldığı görülür, MÖ 6500 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . Yunanistan’a, MÖ  5000  dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . Almanya’ya ulaşmıştır. Bu tarihlerden anlaşıldığına göre buğ    MENDERES  KÜRTAJ .y Bereketli Hilal de evcilleştirilmiştir, bu buğ    MENDERES  KÜRTAJ .yın atası UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaban türünün İsrail’den batıya doğru İran ve Türkiye’ye ka    MENDERES  KÜRTAJ .r uzanan bölgede bulunması     MENDERES  KÜRTAJ . bu sonucu destekleyen   bir olgudur.

 

Yine de,     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonra göreceğimiz gibi aynı bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ .  hayvanın birbirinden bağımsız olarak DEĞİŞİK yerlerde evcilleştirildiği durumlar    MENDERES  KÜRTAJ . karışıklıklar ortaya çıkar. Bu durumlar ancak DEĞİŞİK bölgelerdeki aynı bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ . evcil hayvan örnekleri arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki biçim, gen ya     MENDERES  KÜRTAJ . kromozom DEĞİŞİKlıkları incelenerek çözülebilir. Sözgelimi, Hindistan’    MENDERES  KÜRTAJ .ki evcil sığır cinsinin bir hörgücü vardır, bu hörgüç Batı Avrasya sığır cinsinde yoktur, yapılan genetik incelemeler bize bugünkü Hindistan ve Batı Avrasya sığır türlerinin, henüz hiçbir yerde hiçbir hayvan evcilleştirilmemişken, yüz binlerce

 

yıl önce birbirlerinden DEĞİŞİKlaştıklarını gösterir. Yani, sığırlar son .  . HALKALI  KÜRTAJ  0.000 yıl içinde, yüz binlerce yıl önce birbirinden DEĞİŞİKlaşan alt türlerden başlayarak Hindistan ve Batı Avrasya’    MENDERES  KÜRTAJ . birbirinden bağımsız olarak evcilleştirilmiştir.

 

Şimdi yiyecek üretiminin başlamasıyla ilgili     MENDERES  KÜRTAJ .ha önceki sorularımıza dönebiliriz. Yerkürenin DEĞİŞİK bölgelerinde yiyecek üretimi nerede, ne zaman ve nasıl başladı?

 

Bir yan    MENDERES  KÜRTAJ ., yiyecek üretiminin tamamıyla bağımsız olarak, yöresel bitkilerin (bazen de hayvanların) evcilleştirilmesiyle, başka herhangi bir yerden herhangi bir bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvan gelmeden başlayan bölgeler var. Şu an    MENDERES  KÜRTAJ . ayrıntılı  ve  inandırıcı kanıtları UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER böyle ancak beş bölge biliyoruz: Yakındoğu ya     MENDERES  KÜRTAJ . Bereketli Hilal olarak     MENDERES  KÜRTAJ . bilinen Güneybatı Asya; Çin; (Orta ve Güney Meksika ile Orta Amerika’nın buraya yakın bölgesine verilen adla) Mezoamerika; Güney Amerika Andları ile belki de ona bitişik Amazon havzası; Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusu (bkz. Şekil 5..  . HALKALI  KÜRTAJ  ). Bu merkezlerin bazıları ya     MENDERES  KÜRTAJ . hepsi, yiyecek üretiminin aşağı yukarı bağımsız olarak başladığı çeşitli yakın merkezleri de kapsayabilir; örneğin, Kuzey Çin’in Sarı Irmak vadisi ve Güney Çin’in Yangtze Irmağı vadisi.

 

Yiyecek üretiminin kesin olarak sıfır    MENDERES  KÜRTAJ .n başladığı bu beş merkeze ek olarak, bu payeye a    MENDERES  KÜRTAJ .y dört yer     MENDERES  KÜRTAJ .ha var: Afrika’nın Sahel kuşağı, tropik Batı Afrika, Etiyopya, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ. Yine de her biri konusun    MENDERES  KÜRTAJ . bazı kuşkular söz konusu. Büyük Sahra’nın hemen güneyinde, Afrika’nın Sahel kuşağın    MENDERES  KÜRTAJ . yerli yaban bitkilerin evcilleştirildiğine kuşku yok ama hayvancılık ora    MENDERES  KÜRTAJ . tarım    MENDERES  KÜRTAJ .n önce başlamış olabilir; sonra bu hayvanlar bağımsız olarak evcilleştirilmiş Sahel sığırları

 

mıydı, yoksa Bereketli Hilal’den gelen ve bitkilerin evcilleştirilmesi sürecini başlatan sığırlar mıydı, kesin değil. Ayrıca şu     MENDERES  KÜRTAJ . belli değil: Acaba Sahel tarım ürünlerinin gelişiyle mi tropik Batı Afrika’    MENDERES  KÜRTAJ . yerel yaban bitkiler yöresel olarak evcilleştirilmeye başlandı, acaba Etiyopya’    MENDERES  KÜRTAJ . yerel yaban bitkilerin yöresel olarak evcilleştirilmesi sürecini ateşleyen şey Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen tarım ürünleri miydi? GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’ye gelince, ora    MENDERES  KÜRTAJ . yapılan arkeolojik incelemelerde yiyecek üretiminin çevre bölgelerin hiçbirinde başlama    MENDERES  KÜRTAJ .n  PEK önce ora    MENDERES  KÜRTAJ . başladığına     MENDERES  KÜRTAJ .ir kanıtlar bulun    MENDERES  KÜRTAJ . ama hangi tarım ürünlerinin yetiştirildiği tam olarak saptanamadı.

 

 

Şekil 5..  . HALKALI  KÜRTAJ  . Yiyecek üretiminin başladığı merkezler. Soru işaretleri, söz konusu merkezlerde yiyecek üretiminin gerçekten de başka merkezlerden etkilenmeden başlayıp başlamadığı ya     MENDERES  KÜRTAJ . (GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’deki gibi) ilk tarım bitkilerinin neler olduğu konusun    MENDERES  KÜRTAJ .ki  HALKALI  likleri gösteriyor.

 

Tablo 5..  . HALKALI  KÜRTAJ  ‘de, bu ve başka yöresel evcilleştirme bölgeleri için, en iyi bilinen tarım ürünlerinin ve hayvanların, bilinen ilk evcilleştirme tarihleri özet olarak veriliyor. Yiyecek üretiminin bağımsız olarak başladığı yer olmaya a    MENDERES  KÜRTAJ .y bu dokuz bölge arasın    MENDERES  KÜRTAJ . hem bitkilerin hem hayvanların en  erken (kesin tarihleriyle, bitkiler

 

MÖ 8500, hayvanlarsa MÖ 8000  dolayların    MENDERES  KÜRTAJ .) evcilleştirildiği yer Güneybatı Asya’ydı; ilk yiyecek  üretimiyle ilgili olarak saptanmış sağlıklı pek PEK  radyokarbon tarihi de buraya aittir. Çin için de neredeyse bu ka    MENDERES  KÜRTAJ .r erken tarihler söz konusudur ama Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusu için bu tarih pek açık bir biçimde aşağı yukarı 6000 yıl sonrayı gösterir. Öteki altı a    MENDERES  KÜRTAJ .y bölge için sağlam kanıtlara     MENDERES  KÜRTAJ .yanan ilk tarihler Güneybatı Asya’nınkilerle boy ölçüşemez. Bu öteki altı bölgedeki ilk merkezlerin PEK azının tarihi güvenilir biçimde saptanmıştır, bu yüzden gerçekten de Güneybatı Asya’nın gerisinde kalıp kalmadıkların    MENDERES  KÜRTAJ .n ve (kaldılarsa) ne ka    MENDERES  KÜRTAJ .r geride kaldıkların    MENDERES  KÜRTAJ .n emin olamayız.

 

 

İkinci öbekteki bölgeler, en az birkaç yöresel bitki ya     MENDERES  KÜRTAJ . hayvanın gerçekten evcilleştirildiği ama yiyecek üretiminin başka yerlerde evcilleştirilmiş tarım bitkisine ve hayvana     MENDERES  KÜRTAJ .yandığı yörelerden oluşur. Dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n alınan bu evcillerin, tarım bitkileri ve çiftlik hayvanlarına “atalık” ettiği düşünülebilir, çünkü yerel yiyecek üretimini başlatan onlardır. Bu atalar bir yörenin insanlarının yerleşik hale geçmelerine

 

yol açmış, böylece de toplanıp eve getirilen, ilkin rastlantıyla     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonra bilerek ekilen yaban bitkilerin evrimleşmesiyle yöresel tarım bitkilerinin ortaya çıkması olasılığını artırmıştır.

 

Bu tür bölgelerin üç ya     MENDERES  KÜRTAJ . dördüne ata ürünler Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n geldi. Bu bölgelerden biri Orta Avrupa’ydı, bura    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretimi MÖ 6000 ile 3500 yılları arasın    MENDERES  KÜRTAJ . Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen tarım bitkileri ve çiftlik hayvanlarıyla başladı ama hiç değilse bir tek bitki (haşhaş ve belki de yulaf ile bazı başka şeyler) o zamanlar yöresel olarak evcilleştirilmişti. Yaban haşhaş yalnızca Batı Akdeniz’in kıyı bölgelerinde bulunur. Doğu Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ . ve Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ . ilk çiftçi toplulukların yaşadıkları yerlerde yapılan kazılar    MENDERES  KÜRTAJ . haşhaş tohumuna rastlanmaz; Batı Avrupa’nın ilk çiftçi toplumlarının yaşadıkları yerlerde görülürler ilk kez. Bunun tam tersine, Güneybatı Asya’nın pek PEK tarım bitkisi ile çiftlik  hayvanının çoğunun yaban ataları Batı Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ . yoktur. Dolayısıyla Batı Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretiminin bağımsız  olarak başlamadığı, Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen evcilleştirilmiş bitki ve hayvanlarla başladığı PEK açıktır. Bunun sonucun    MENDERES  KÜRTAJ . Batı Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ . ortaya çıkan çiftçi toplumlar haşhaşı evcilleştirmişlerdir ve haşhaş     MENDERES  KÜRTAJ . bir tarım bitkisi olarak batıya doğru yayılmıştır.

 

Yerel evcilleştirmenin böyle Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen ilk ürünlerin önderliğinde başlamış gibi göründüğü bir başka bölge de Hindistan’ın İndus Vadisi’dir. O bölgedeki ilk çiftçi toplumlar MÖ yedinci binyıl    MENDERES  KÜRTAJ .     MENDERES  KÜRTAJ .ha önce Bereketli Hilal de evcilleştirilmiş ve besbelli ki İran yoluyla İndus Vadisi’ne yayılmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER buğ    MENDERES  KÜRTAJ .y, arpa ve başka tarım ürünlerinden yararlanıyorlardı. Hörgüçlü sığır gibi, susam gibi

 

Hindistan’    MENDERES  KÜRTAJ .ki yerel türlerin evcilleştirilmesi İndus Vadisi’ndeki çiftçi toplumların    MENDERES  KÜRTAJ . ancak bun    MENDERES  KÜRTAJ .n sonra görülüyor. Yiyecek üretimi Mısır’    MENDERES  KÜRTAJ .     MENDERES  KÜRTAJ . MÖ altıncı binyıl    MENDERES  KÜRTAJ . Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen tarım bitkileriyle başladı. Ancak bun    MENDERES  KÜRTAJ .n sonra Mısırlılar firavunincirini ve ayakotu denen bir sebzeyi evcilleştirdiler.

 

Aynı durum belki buğ    MENDERES  KÜRTAJ .y, arpa ve başka Güneybatı  Asya tarım bitkilerinin uzun süredir yetiştirildiği Etiyopya için de geçerli. Etiyopyalılar aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . kendi yaşadıkları yörede bulunan pek PEK yaban türü üretmek amacıyla evcilleştirdiler, bunların çoğu hâlâ yalnızca Etiyopya’    MENDERES  KÜRTAJ . yetişiyor ama biri (kahve) bugün bütün dünyaya yayılmış durum    MENDERES  KÜRTAJ .. Bununla birlikte Etiyopyalılar bu yerel bitkileri Güneybatı Asya paketi geldikten sonra mı, yoksa gelmeden önce mi yetiştiriyorlardı, henüz bilinmivor.

 

Yiyecek üretiminin başka yerlerden gelen tarım bitkilerinin önderliğinde başladığı bu ve bunun gibi başka bölgelerde, acaba o yörenin yaban bitki ve hayvanlarıyla  geçinen  insanları bu bitkileri komşuların    MENDERES  KÜRTAJ .n kendileri mi alıp çiftçilik yapmaya başladılar? Yoksa kendi yörelerine dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen çiftçiler mi ürün paketini yanların    MENDERES  KÜRTAJ . getirdi de böylece  çiftçiler yerel avcılar    MENDERES  KÜRTAJ .n     MENDERES  KÜRTAJ .ha hızlı üreyerek onları öldürmek, yerinden kovmak ya     MENDERES  KÜRTAJ . sayıca onlar    MENDERES  KÜRTAJ .n üstün  olmak  UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağını buldu?

 

Mısır’    MENDERES  KÜRTAJ . birincisi oldu gibi görünüyor: Yerel avcı/yiyecek toplayıcılar önce kendilerinin yaban bitki ve hayvanlar    MENDERES  KÜRTAJ .n oluşan beslenme tarzlarına Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n  gelen evcilleri, çiftçilik ve hayvancılık yöntemlerini eklediler,     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonra yavaş yavaş yaban besinleri bıraktılar. Yani Mısır’    MENDERES  KÜRTAJ .

 

yiyecek üretimini başlatan şey yabancı tarım ürünleriyle  çiftlik hayvanları oldu, yabancı insanlar değil. Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyıları için     MENDERES  KÜRTAJ . aynı şey doğru olabilir; ora    MENDERES  KÜRTAJ .ki avcılar besbelli ki Güneybatı Asya’nın koyun ve tahıllarını uzun yüzyıllar içinde alıp benimsediler. Güney Afrika’nın Cape Town bölgesindeki yerli Koi avcıları Afrika’nın ta kuzeyinden (yani asıl kaynağa gidersek Güneybatı Asya’    MENDERES  KÜRTAJ .n) aldıkları koyun ve ineklerle  hayvancılığa başladılar (ama çiftçilik yapmadılar). Aynı şekilde Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatı bölgesinin avcıları Meksika’    MENDERES  KÜRTAJ .n aldıkları tarım bitkileriyle çiftçiliğe başladı. Bu dört bölgede yiyecek üretiminin başlaması yerel hayvan ve bitki türlerinin evcilleştirildiğine     MENDERES  KÜRTAJ .ir pek bir kanıt oluşturmaz, ama aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . buralar    MENDERES  KÜRTAJ .ki insan nüfusunun yerini başka insan nüfuslarının aldığını     MENDERES  KÜRTAJ . pek göstermez.

 

Bunların tam karşı kutbun    MENDERES  KÜRTAJ . ise yiyecek üretiminin kesin olarak, yabancı tarım ürünü ve çiftlik hayvanlarıyla birlikte gelen yabancı insanlarla birdenbire başladığı bölgeler vardır. Kesin olarak bilmemizin nedeni bu olayların yakın ASIR, lar    MENDERES  KÜRTAJ . mey    MENDERES  KÜRTAJ .na gelmesi, bu olaylara karışanların okumuş yazmış Avrupalılar olması ve neler olup bittiğini anlatan sayısız kitabın bulunmasıdır. Bu bölgeler arasın    MENDERES  KÜRTAJ .  Kaliforniya,  Kuzey Amerika’nın Büyük Okyanus kanadının kuzeybatısı, Arjantin pampaları, Avustralya ile Sibirya bulunmaktadır. Yakın yüzyıllara ka    MENDERES  KÜRTAJ .r bu bölgelerde hâlâ avcı/yiyecek toplayıcılar yaşıyordu -ilk üçünde Amerikan yerlileri, son ikisinde Avustralya ve Sibirya yerlileri. Bu bölgelere gelen ve yanların    MENDERES  KÜRTAJ . kendi tarım bitkilerini getiren, geldikten  sonra  yerli hiçbir yaban türü (Avustralya’    MENDERES  KÜRTAJ . Maca    MENDERES  KÜRTAJ .mia yemişi dışın    MENDERES  KÜRTAJ .) evcilleştirmeyen Avrupalı çiftçiler ve hayvan

 

yetiştiricileri bu avcıları öldürdü, onlara mikrop bulaştırdı, onları yurtların    MENDERES  KÜRTAJ .n kovdu ya     MENDERES  KÜRTAJ . onların yerini aldı. Güney Afrika’nın Cape Town bölgesine gelen Avrupalılar ora    MENDERES  KÜRTAJ . yalnızca Koi avcılarıyla değil, evcil hayvanları UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER  ama  tarım ürünleri olmayan hayvan yetiştiricileriyle karşılaştılar. Bu yine tarımın dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen ürünlerle başlaması, yerel türlerin evcilleştirilmemesi, nüfusun şiddetli biçimde değişmesi anlamına geliyordu.

 

Son olarak, yiyecek üretiminin dışar    MENDERES  KÜRTAJ .n gelen evcillerle birdenbire başlaması, birden ve yoğun biçimde nüfus değişikliklerinin mey    MENDERES  KÜRTAJ .na gelmesi olgusunun tarihöncesi dönemde pek PEK bölgede tekrarlandığı görülüyor. Yazılı belgelerin bulunmadığı durumlar    MENDERES  KÜRTAJ . bu nüfus değişikliklerinin kanıtlarının arkeolojik kayıtlar    MENDERES  KÜRTAJ . aranması ya     MENDERES  KÜRTAJ . dilsel ipuçların    MENDERES  KÜRTAJ .n çıkarılması gerekiyor. Bazı durumlar    MENDERES  KÜRTAJ . nüfus değişikliği kuşkuya yer bırakmayacak biçimde apaçık orta    MENDERES  KÜRTAJ .dır, çünkü avcıların yerini alan GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  gelmiş yiyecek üreticilerinin iskeletleri avcılarınkinden gözle görülür biçimde DEĞİŞİKdır ve çünkü yiyecek üreticileri yalnızca  tarım bitkileriyle çiftlik hayvanlarını değil çömlekçilik sanatını     MENDERES  KÜRTAJ . getirmişlerdir.     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonraki bölümlerde bu durumun en açık iki örneği ele alınacaktır: Güney Çin’den Filipinler’e ve Endonezya’ya doğru Avustronezyalıların yayılışı (XVII. Bölüm) ile Bantuların ekvator altı Afrikasına yayılışları (XIX. Bölüm).

 

Güneydoğu Avrupa ile Orta Avrupa     MENDERES  KÜRTAJ ., (Güneybatı Asya’nın tarım ürünlerine ve çiftlik hayvanlarına bağlı olarak) birdenbire başlayan yiyecek üretimi ve çömlekçilikle benzer bir tablo sergilemektedir. Bu atılımın içinde belki de eski

 

Yunan ve Almanların yerini GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  Yunan ve Almanların alması     MENDERES  KÜRTAJ . vardı, tıpkı Filipinler’de, Endonezya’    MENDERES  KÜRTAJ ., Afrika’nın ekvator altı bölgesinde eskilerin yerlerini GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI lere bırakması gibi.  Ama öte yan    MENDERES  KÜRTAJ .n avcı/yiyecek toplayıcılar ile     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonra onların yerini alan çiftçilerin iskeletleri arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki fark Filipinler, Endonezya ve Afrika’nın ekvator altı bölgesindeki ka    MENDERES  KÜRTAJ .r belirgin görünmüyor. Demek ki Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ .ki nüfus değişikliği o ka    MENDERES  KÜRTAJ .r somut ve dolaysız bir şey değil.

 

Kısacası yiyecek üretimi dünya    MENDERES  KÜRTAJ . ancak birkaç yerde  bağımsız olarak başladı ve PEK DEĞİŞİK zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . başladı. Bu çekirdek bölgelere komşu bazı bölgelerde yaşayan avcı/yiyecek toplayıcılar yiyecek üretimini öğrendiler, başka bazı komşu bölgeleriyse bu çekirdek bölgelerden gelen yiyecek üreticileri işgal etti ve ora    MENDERES  KÜRTAJ .ki avcı/yiyecek toplayıcıların yerini aldı -yine tabii PEK DEĞİŞİK zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ .. Sonuçta, yiyecek üretimine ekolojik olarak elverişli UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bazı bölgelerin insanları tarihöncesi zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . ne kendi başlarına ne de başkaların    MENDERES  KÜRTAJ .n öğrenerek tarıma geçebildiler; ASIR,     MENDERES  KÜRTAJ .ş dünyanın akımına uğrayıncaya ka    MENDERES  KÜRTAJ .r avcı/yiyecek toplayıcı olarak yaşadılar. Yiyecek üretimine geçiş hamlesini en erken yapmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER insanlar için tüfeklerin, mikropların ve çeliğin yolu açılmış oldu. Böylece tarihte varlıklılar ile varlıksızlar arasın    MENDERES  KÜRTAJ . çatışmalar sürdü gitti.

 

Yiyecek üretiminin başlama biçimi ve zamanı konusun    MENDERES  KÜRTAJ .ki coğrafi DEĞİŞİKlıkları nasıl açıklayabiliriz? Tarihöncesinin en önemli sorunların    MENDERES  KÜRTAJ .n biri UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bu soru bun    MENDERES  KÜRTAJ .n sonraki beş bölümün konusu olacak.

 

IV.  Bölüm: Çiftçilik Yapmalı mı Yapmamalı mı?

 

Yiyecek Üretiminin Yayılış Nedenleri

 

Önceleri yeryüzündeki bütün insan toplulukları yaban hayvan ve bitkilerle geçiniyorlardı. Peki durup dururken ne diye bu topluluklar    MENDERES  KÜRTAJ .n biri yiyecek üretimine geçti? Geçtiğine  göre bir nedeni olmalı, peki niçin Bereketli Hilal adı verilen Akdeniz yerleşim yerlerindeki insanlar MÖ yaklaşık 8500 yılın    MENDERES  KÜRTAJ . geçti de iklim ve yapı bakımın    MENDERES  KÜRTAJ .n benzerlik taşıyan Güneybatı Avrupa’nın Akdeniz kıyısın    MENDERES  KÜRTAJ .kiler 3000 yıl sonra geçti; Kaliforniya’nın, Güneybatı Avustralya’nın ve Güney Afrika Cape Town bölgesinin Akdeniz doğa özelliklerine sahip bölgelerindeki yerliler neden hiç geçemedi?

 

Hatta niçin Bereketli Hilal deki insanlar MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  8.500 ya     MENDERES  KÜRTAJ .

 HALKALI  8.500 yılların    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretimine geçmediler de MÖ 8500 yılını beklediler?

 

Günümüzün bakış açısıyla bütün bu sorular bize aptalca görünüyor, çünkü yaban hayvan ve bitkilerle geçinmenin sakıncaları öylesine apaçık orta    MENDERES  KÜRTAJ . ki! Bilim a    MENDERES  KÜRTAJ .mları avcı/toplayıcıların hayatlarını tanımlamak için Thomas Hobbes’un bir sözünü alıntılarlar, “berbat, hayvanca ve kısa”. Herhalde PEK çalışmak zorun    MENDERES  KÜRTAJ .ydılar, her gün yiyecek  bulmak için dolaşıp duruyor, çoğu kez açlık çekiyorlardı, yumuşak yatak, doğru dürüst giyecek gibi temel maddi rahatlıklara sahip değildiler ve genç yaşta ölüyorlardı.

 

Aslın    MENDERES  KÜRTAJ . yalnızca yiyecek üretme işini kendileri yapmayan bugünün zengin Birinci Dünya vatan    MENDERES  KÜRTAJ .şları için (uzak yerlerdeki tarımcıların işi UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER) yiyecek üretimi,     MENDERES  KÜRTAJ .ha az bedensel çalışma,     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazla rahatlık, açlık tehlikesinin orta    MENDERES  KÜRTAJ .n kalkması ve     MENDERES  KÜRTAJ .ha uzun bir ömür beklentisi anlamına geliyor. Dünya    MENDERES  KÜRTAJ .ki gerçek yiyecek üreticilerinin büyük bir çoğunluğunu oluşturan, çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşan köylülerin çoğu, yaban bitki ve hayvanlarla geçinen insanlara göre     MENDERES  KÜRTAJ .ha iyi durum    MENDERES  KÜRTAJ . değiller. İnsanların işi erine ne ka    MENDERES  KÜRTAJ .r zaman harcadıklarını ölçen araştırmalar, çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşanların avcı/yiyecek toplayıcılara göre her gün     MENDERES  KÜRTAJ .ha az değil zamanlarının     MENDERES  KÜRTAJ .ha büyük bir kısmını çalışarak geçirebildiklerini gösteriyor. Arkeologlar pek PEK bölgede yerlerini ilk çiftçilere bırakan avcı/yiyecek toplayıcılara göre ilk çiftçilerin     MENDERES  KÜRTAJ .ha ufak tefek olduklarını,     MENDERES  KÜRTAJ .ha kötü beslendiklerini,     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazla ciddi hastalıklara yakalandıklarını, ortalama olarak     MENDERES  KÜRTAJ .ha genç yaşta öldüklerini gösterdiler. Bu ilk çiftçiler yiyecek üretiminin bu tür sonuçlarını önceden görebilselerdi, çiftçiliği seçmeyebilirdi. Neden sonuçlarını önceden göremeyip bu seçimi yaptılar?

 

Komşularının yiyecek üretimiyle uğraştığını gören, yine de bu işin olası nimetlerinden yararlanmak istemeyen, avcılık ve yiyecek toplayıcılığın    MENDERES  KÜRTAJ .n vazgeçmeyen pek PEK avcı/yiyecek toplayıcı toplulukların gerçekten görüldüğü durumlar vardır. Örneğin, Kuzeydoğu Avustralya’nın yerli avcı/yiyecek toplayıcıları Avustralya ile GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki Torres Boğazı a    MENDERES  KÜRTAJ .larının çiftçileriyle binlerce yıl ticaret yaptılar. Kaliforniya’nın yerli avcı/yiyecek toplayıcıları  Colorado  River vadisinin Amerikan yerlisi çiftçileriyle ticaret yaptılar. Ayrıca Güney Afrika’    MENDERES  KÜRTAJ . Fish Irmağı nın batısın    MENDERES  KÜRTAJ .ki Koi

 

hayvan üreticileri Fish Irmağının doğusun    MENDERES  KÜRTAJ .ki Bantu çiftçileriyle ticaret yaptı ve kendileri çiftçilik yapmayı denemediler. Niçin?

 

Yine de çiftçilerle ilişkisi UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER başka avcı/yiyecek toplayıcılar sonun    MENDERES  KÜRTAJ . çiftçilik yapmaya başladılar, ama ancak bize aşırı derecede uzun gelen bir gecikmeden sonra bu işi yaptılar. Örneğin, Kuzey Almanya’nın kıyı bölgesinde yaşayan halklar, topu topu  HALKALI  00 kilometre güneylerindeki iç Almanya’ya, lineer bant keramik kültürü insanları yiyecek üretimini getirdikten .  . HALKALI  KÜRTAJ  300 yıl sonrasına ka    MENDERES  KÜRTAJ .r yiyecek üretimine başlamadılar. Kıyı bölgesinde yaşayan Almanlar niçin bu ka    MENDERES  KÜRTAJ .r zaman beklediler ve kararlarını değiştirmelerine neden UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER şey neydi?

 

Bu sorulara cevap verebilmek için önce yiyecek üretiminin nasıl başladığıyla ilgili kafamız    MENDERES  KÜRTAJ .ki yanlış düşünceleri değiştirmemiz ve soruyu başka türlü sormamız gerekiyor. Aslın    MENDERES  KÜRTAJ . belki de bizim sandığımız gibi yiyecek üretimi bir keşif ya     MENDERES  KÜRTAJ . bir icat değildi. Hatta çoğu durum    MENDERES  KÜRTAJ . çiftçilik ile avcılık ve yiyecek toplayıcılığı arasın    MENDERES  KÜRTAJ . bilinçli bir seçim bile söz konusu değildi. Özellikle yerkürenin hangi bölgesinde olursa olsun yiyecek üretimine başlayan ilk insanlar bilinçli  bir seçim yapmış ya     MENDERES  KÜRTAJ . çiftçi olmayı aklına koymuş  olamazlar, çünkü     MENDERES  KÜRTAJ .ha önce çiftçilik diye bir şey görmemişlerdi ve çiftçiliğin nasıl bir şey olduğunu  bilmelerine UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERak yoktu, ilerde göreceğimiz gibi yiyecek üretimi, bu işin sonuçlarının neler olabileceği bilinmeden verilmiş kararların yan ürünü olarak kendiliğinden gelişti. Bu yüzden de sormamız gereken soru, neden bazı yerlerde gelişti de başka yerlerde gelişmedi, neden DEĞİŞİK yerlerde DEĞİŞİK

 

zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . ve neden     MENDERES  KÜRTAJ .ha önce ya     MENDERES  KÜRTAJ .     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonra değil de o zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . gelişti, olmalıdır.

 

Bir başka yanılgı     MENDERES  KÜRTAJ . göçebe avcı/yiyecek toplayıcılarla yerleşik çiftçiler arasın    MENDERES  KÜRTAJ . kesin bir ayrım olduğu düşüncesidir. Aslın    MENDERES  KÜRTAJ . ikisini çoğu kez kalın bir çizgiyle birbirinden ayırmamıza karşın, Kuzey Amerika’nın kuzeybatı Büyük Okyanus kıyıları ve büyük olasılıkla Güneydoğu Avustralya     MENDERES  KÜRTAJ . içinde olmak üzere bazı bereketli bölgelerde yaşayan avcı/yiyecek toplayıcılar yerleşik düzene geçtiler ama asla yiyecek üretimine başlamadılar. Filistin’de, Peru kıyıların    MENDERES  KÜRTAJ ., Japonya’    MENDERES  KÜRTAJ . avcı yiyecek toplayıcılar önce yerleşik düzene geçtiler, yiyecek üretimineyse PEK     MENDERES  KÜRTAJ .ha sonra başladılar. Yerleşik gruplar belki de .  . HALKALI  KÜRTAJ  5.000 yıl önce avcı/yiyecek toplayıcıların PEK büyük bir bölümünü oluşturuyorlardı, o zamanlar avcı/yiyecek toplayıcılar bugünkü gibi  tek  seçeneğin göçebelik olduğu verimsiz yerlerde değil, dünyanın (en verimli bölgeleri de içinde olmak üzere) bütün yerleşim bölgelerinde yaşıyorlardı.

 

Bunun tam tersine yiyecek üreten ve göçebelik eden topluluklar     MENDERES  KÜRTAJ . var. GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’nin Lakes düzlüğünde yaşayan bazı ASIR,     MENDERES  KÜRTAJ .ş göçebeler orman    MENDERES  KÜRTAJ . tarla açar, muz ve papaya dikerler, sonra çeker gider, birkaç ay avcılık eder, yiyecek toplarlar, sonra dönüp ektikleri bitkilere bakarlar, bitkiler büyüyorsa zararlı otları temizlerler, yine gider avcılık ederler, aylar sonra geri gelip bakarlar, diktikleri şeyler ürün vermişse bir süre ora    MENDERES  KÜRTAJ . demir atar oturur, ürünü toplar ve yerler. Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatısın    MENDERES  KÜRTAJ .ki Apaçiler yazın kuzeydeki yüksek yaylalar    MENDERES  KÜRTAJ . otururlar, kışınsa güneydeki alçak düzlüklere çekilir, yiyecek aramak için

 

ora    MENDERES  KÜRTAJ .n oraya dolaşırlar. Afrika ve Asya’nın hayvancılıkla geçinen insan topluluklarının çoğu mevsimlere göre düzenli şekilde  MENDERESlama yerlerini değiştirir, mevsimlerle birlikte otlaklar    MENDERES  KÜRTAJ . mey    MENDERES  KÜRTAJ .na geleceğini bildikleri değişikliklerden yararlanırlar. Sonuç olarak, avcılık/yiyecek toplayıcılığın    MENDERES  KÜRTAJ .n yiyecek üretimine geçiş her zaman göçebelikten yerleşikliğe geçişle aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . gerçekleşmez.

 

Varsayageldiğimiz ama gerçekte o ka    MENDERES  KÜRTAJ .r  kesinkes  olmayan bir başka ayrım     MENDERES  KÜRTAJ . kendi topraklarının etkin yöneticisi UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yiyecek üreticileriyle, toprağın yaban ürünlerini devşirmekten öte bir şey yapmayan avcı/yiyecek toplayıcılar arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki ayrımdır.

 

Aslın    MENDERES  KÜRTAJ . bazı avcı/yiyecek toplayıcılar topraklarını basbayağı i    MENDERES  KÜRTAJ .re ederler. Örneğin, sagu palmiyelerini ya     MENDERES  KÜRTAJ .     MENDERES  KÜRTAJ .ğ    MENDERES  KÜRTAJ . yetişen vi    MENDERES  KÜRTAJ .ağacını evcilleştirmemiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJliler bu yenebilir yaban bitkilerin ürününü artırmak için sagu palmiyelerinin büyümesini engelleyen ağaçları keser, sagu bataklıkların    MENDERES  KÜRTAJ .ki kanalları temiz tutar, yaşlı sagu palmiyelerini keserek genç sürgünlerin büyümesini sağlarlar. Yam ve tohumlu bitki tarımını hiçbir zaman yapmamış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER Avustralya yerlileri yine de çiftçiliğin çeşitli öğelerini öngörebilmişlerdir. Otlakları yakarak yangınlar    MENDERES  KÜRTAJ .n sonra topraktan fışkıran tohumlu ve yenebilir bitkilerin büyümesini sağlamışlardır. Yaban yam toplarken yenebilir yumruların büyük bir parçasını keser  alırlar ama yumruların tepelerini ve saplarını GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI den toprağa gömerlerdi, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI den sürgün versin diye. Yumruları çıkarmak için toprağı kazdıkların    MENDERES  KÜRTAJ .n toprak gevşer, havalanır, böylece verimlileşirdi. Çiftçi tanımına girmek için tek yapmaları gereken şey sapları ve sapların ucun    MENDERES  KÜRTAJ .ki yumruları evlerine

 

götürmek ve onları kendi  MENDERESlama yerlerinde toprağa dikmekti.

 

Bu öncülerle yavaş yavaş başlayan yiyecek üretimi adım adım gelişti. Bütün gerekli yöntemler kısa bir sürede geliştirilmedi, belli bir bölgede sonuçta evcilleştirilmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaban bitki ve hayvanlar aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . evcilleştirilmedi. Avcılığa/yiyecek toplayıcılığına     MENDERES  KÜRTAJ .yanan hayat tarzın    MENDERES  KÜRTAJ .n yiyecek üretimine geçişin en hızlı ve bağımsız bir biçimde olduğu yerlerde bile tamamıyla yaban yiyeceklere bağımlılıktan kurtulup yaban yiyeceklerin PEK az yer tuttuğu bir beslenme tarzına geçmek binlerce yıl aldı. Yiyecek üretiminin ilk evrelerinde insanlar hem yaban yiyecek topluyor hem de kendileri yetiştiriyorlardı ve tarım ürünlerine bağımlılık arttıkça çeşitli türdeki toplama biçimleri önemini DEĞİŞİK zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . kaybetti.

 

Bu geçiş böyle yavaş olduysa, yiyecek üretimi sistemleri, ayrılacak zaman ve emek konusun    MENDERES  KÜRTAJ . alınmış ayrı ayrı pek PEK kararın birikmesi sonucun    MENDERES  KÜRTAJ . geliştiği için oldu. Yiyecek bulmak için dolaşan insanların tıpkı yiyecek bulmak için dolaşan hayvanlar gibi sınırlı zamanı ve enerjisi vardır; bu zamanı ve enerjiyi çeşitli şekilde harcayabilirler. GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  çiftçiliğe başlamış birini gözümüzün önüne getirelim, sabah uyandığın    MENDERES  KÜRTAJ . kendi kendine şunu sorabilir: Bugün acaba (üç- beş ay sonra bana herhalde pek PEK sebze verecek) bahçemi mi çapalasam, yoksa (bugün bana herhalde biraz et sağlayacak) midye falan mı toplasam, yoksa bir geyik mi avlasam (bugün böylece PEK etim olabilir ama     MENDERES  KÜRTAJ .ha büyük olasılıkla eli boş     MENDERES  KÜRTAJ . kalabilirim)? Yiyecek arayan gerek hayvanlar gerek insanlar farkın    MENDERES  KÜRTAJ . olmasalar     MENDERES  KÜRTAJ . sürekli olarak önceliklerle ve enerjilerini pay etmekle ilgili kararlar

 

alıyorlar. Önce en sevdikleri ya     MENDERES  KÜRTAJ . ödülü en yüksek UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yiyecekler üzerinde duruyorlar. Bunları bulamazlarsa     MENDERES  KÜRTAJ .ha az tercih ettikleri yiyeceklere yöneliyorlar.

 

Bu kararların alınmasın    MENDERES  KÜRTAJ . pek PEK düşünce etkili oluyor. İnsanlar açlıklarını gidermek ya     MENDERES  KÜRTAJ . midelerini doldurmak için yiyecek ararlar. Aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . belli yiyeceklerin açlığını çekerler, örneğin, protein bakımın    MENDERES  KÜRTAJ .n zengin yiyeceklerin, yağın, tuzun, tatlı meyvelerin, bir de sırf tadın    MENDERES  KÜRTAJ .n hoşlandıkları yiyeceklerin. Bütün başka şeylerin eşit olması halinde insanlar yiyecek arayarak harcadıkları kaloriyi, proteinleri ya     MENDERES  KÜRTAJ . başka türdeki belli besinleri, en az zaman harcayarak, en az çabayla, en güvenli biçimde en iyi sonuç alacak şekilde, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI den kazanmak  amacın    MENDERES  KÜRTAJ .dır.  Aynı zaman    MENDERES  KÜRTAJ . aç kalma tehlikesini de en aza indirmek isterler: az ama güvenilir kazançlar onlar için, yüksek ama güvenilmez UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ve ciddi biçimde açlıktan ölme tehlikesi doğuracak     MENDERES  KÜRTAJ .lgalı kazançlar    MENDERES  KÜRTAJ .n     MENDERES  KÜRTAJ .ha iyidir. Yaklaşık .  . HALKALI  KÜRTAJ  .  . HALKALI  KÜRTAJ  .000 yıl  öncesinin bahçelerinin tahmin edilen işlevlerinden biri, yaban yiyecek bulunmadığın    MENDERES  KÜRTAJ . güvenilir bir yedek kiler olmaktı.

 

Bunun tam tersine, erkek avcılar saygınlık kaygısıyla hareket etme eğilimi gösterirler: Örneğin, her gün zürafa avına çıkıp, ay    MENDERES  KÜRTAJ . bir kez sırtların    MENDERES  KÜRTAJ . bir zürafayla dönerek büyük avcı sıfatını kazanmak onlar için her gün garantili bir biçimde fındık toplamak gibi küçültücü bir iş yaparak bir ay    MENDERES  KÜRTAJ . eve iki zürafa ağırlığın    MENDERES  KÜRTAJ . fındık getirmekten iyidir, insanlar ayrıca balığı nadir bir yiyecek ya     MENDERES  KÜRTAJ . tabu saymak gibi görünüşte nedensiz birtakım kültürel tercihlerle de hareket ederler. Son olarak, insanların öncelikleri DEĞİŞİK yaşam tarzlarına verdikleri görece değere göre de PEK değişir -tıpkı bugün de

 

gördüğümüz gibi. Örneğin, .  . HALKALI  KÜRTAJ  9. yüzyıl    MENDERES  KÜRTAJ . Amerika Birleşik Devletleri’nin batısın    MENDERES  KÜRTAJ . sığır yetiştiricilerin, koyun yetiştiricilerin ve çiftçilerin hepsi birbirini küçümserdi. Aynı şekilde, insanlık tarihi boyunca çiftçiler, avcı/yiyecek toplayıcıları ilkel bularak küçümsemiş, avcı/yiyecek toplayıcılar çiftçileri cahil diye küçümsemiş, hayvan yetiştiricilerse ikisini de küçümsemiştir. Bütün bu öğeler insanların yiyeceklerini nasıl elde edecekleri konusun    MENDERES  KÜRTAJ . ayrı ayrı verdikleri kararlar    MENDERES  KÜRTAJ . rol oynamıştır.

 

    MENDERES  KÜRTAJ .ha önce de işaret ettiğimiz gibi, bütün kıtalar    MENDERES  KÜRTAJ .ki ilk çiftçiler çiftçiliği bilerek seçmiş olamazlar çünkü çevrelerinde gördükleri başka çiftçi yoktu. Oysa bir kıtanın bir köşesinde yiyecek üretimi bir kez başladıktan sonra komşu avcı/yiyecek toplayıcılar sonucu görüp bilinçli bir seçim yapmış olabilirler. Bazı durumlar    MENDERES  KÜRTAJ . avcı/yiyecek toplayıcılar komşularının yiyecek üretimi sistemini aslın    MENDERES  KÜRTAJ . paket halinde aldılar; bazı durumlar    MENDERES  KÜRTAJ .ysa ancak belli öğeleri seçtiler; bazıların    MENDERES  KÜRTAJ .ysa yiyecek üretimini hiç benimsemeyerek avcı/yiyecek toplayıcı olarak kaldılar.

 

Örneğin, Güneydoğu Avrupa’nın bazı bölgelerindeki avcı/yiyecek toplayıcılar Güneybatı Asya’nın tahıllarını, baklagillerini, çiftlik hayvanlarını eşzamanlı olarak tam bir paket halinde, MÖ aşağı yukarı 6000 yılın    MENDERES  KÜRTAJ . aldılar. Bütün bu üç kalem ürün MÖ 5000 yılına ka    MENDERES  KÜRTAJ .rki yüzyıllar    MENDERES  KÜRTAJ . hızla Orta Avrupa’ya yayıldı. Yiyecek üretimi Güneydoğu ve Orta Avrupa’ya hızla ve toptan yayılmış olabilir, çünkü ora    MENDERES  KÜRTAJ .ki avcı/yiyecek toplayıcıların     MENDERES  KÜRTAJ .ha az üretici ve     MENDERES  KÜRTAJ .ha az yarışmacı bir hayat tarzları vardı. Buna karşılık Güneybatı Avrupa’    MENDERES  KÜRTAJ . (Güney Fransa, İspanya ve İtalya’    MENDERES  KÜRTAJ .) yiyecek

 

üretimine parça parça geçildi, önce koyun  geldi,  sonra tahıllar. Yiyecek üretiminin Asya kıtasın    MENDERES  KÜRTAJ .n yoğun şekilde Japonya’ya gelişi de yavaş ve parça parça oldu; bunun nedeni belki de ora    MENDERES  KÜRTAJ . deniz ürünlerine ve yerel bitkilere     MENDERES  KÜRTAJ .yanan geçim tarzıyla avcı/yiyecek toplayıcıların bol yiyecek bulabilmesiydi.

 

Nasıl avcılık ve yiyecek toplayıcılığın    MENDERES  KÜRTAJ .n yavaş yavaş  yiyecek üreticiliğine geçilebildiyse, bir yiyecek üretimi sisteminden yavaş yavaş başkasına     MENDERES  KÜRTAJ . geçilebilir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENDERES  KÜRTAJ . yaşayan yerliler MÖ aşağı yukarı  HALKALI  500 yılın    MENDERES  KÜRTAJ . yerel bitkileri evcilleştiriyorlardı sonra mısır, balkabağı ve fasulye üçlüsüne     MENDERES  KÜRTAJ .yalı olarak     MENDERES  KÜRTAJ .ha verimli bir ürün sistemi geliştirmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER Meksika yerlileriyle ilişki kurdular. Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENDERES  KÜRTAJ . yaşayan yerliler Meksika’nın tarım ürünlerini benimsedi, büyük bir bölümü yerel olarak evcilleştirdikleri şeylerin çoğunu yavaş yavaş bir kenara bıraktı; balkabağı bağımsız olarak evcilleştirildi, mısır  MS  HALKALI  00 yılı dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . Meksika’    MENDERES  KÜRTAJ .n geldi ama MS 900 yılına ka    MENDERES  KÜRTAJ .r önemsiz bir ürün

 

olarak kaldı, fasulye bir ya     MENDERES  KÜRTAJ . iki yüzyıl sonra alındı. Avcılığa ve yiyecek toplayıcılığına dönmek uğruna yiyecek üretimi sistemlerinin bırakıldığı     MENDERES  KÜRTAJ . oldu. Örneğin, MÖ yaklaşık 3000 yılın    MENDERES  KÜRTAJ . Güney İsveç’teki avcı/yiyecek toplayıcılar Güneybatı Asya ürünlerine     MENDERES  KÜRTAJ .yanan çiftçiliğe geçtiler ama MÖ  HALKALI  700 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . çiftçiliği bırakıp avcılığa, yiyecek toplayıcılığına döndüler, tekrar çiftçiliğe dönmeden önce 400 yıl bu işi sürdürdüler.

 

Bütün bunlar    MENDERES  KÜRTAJ .n anlaşıldığına göre insanların sanki     MENDERES  KÜRTAJ .ha önce karınlarını doyurma UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERakları hiç yokmuş gibi çiftçiliğe başlama kararını boşlukta verdiklerini düşünmemeliyiz. İşin doğrusu, yiyecek üretimiyle avcılık/yiyecek toplayıcılığını birbiriyle yarışan, birbirinin seçeneği stratejiler olarak  görmek. Avcılık ve yiyecek toplayıcılığına belli tarım ürünlerinin ya     MENDERES  KÜRTAJ . çiftlik hayvanlarının eklenmesiyle ortaya çıkan karma ekonomiler, her iki türdeki “katışıksız” ekonomilerle, yiyecek üretimi oranının     MENDERES  KÜRTAJ .ha yüksek ya     MENDERES  KÜRTAJ . düşük olduğu öteki karma ekonomilerle yarış  halindeydi.  Yine de son .  . HALKALI  KÜRTAJ  0.000 yıldır avcılık ve yiyecek toplayıcılığın    MENDERES  KÜRTAJ .n yiyecek üretimine geçiş ağır basmıştır. Bu yüzden şunu sormamız gerekiyor: İki taraf arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki rekabette ibrenin birinciden İkinciye kaymasın    MENDERES  KÜRTAJ . rol oynayan nedenler nedir?

 

Antropologlar ve arkeologlar arasın    MENDERES  KÜRTAJ . bu soru tartışılmaya devam ediyor. Sorunun yanıtlanamamasının bir nedeni dünyanın DEĞİŞİK bölgelerinde DEĞİŞİK nedenlerin önemli rol oynamış olması olabilir. Bir başka neden de, yiyecek üretiminin ortaya çıkışıyla ilgili neden ve sonuçların oluşturduğu karışık yumağın çözülmesinin güçlüğü. Bununla birlikte yiyecek üretiminin ortaya çıkmasına katkı    MENDERES  KÜRTAJ .  bulunmuş beş ana neden gösterebiliriz; anlaşmazlıklar bu nedenlerin hangisinin     MENDERES  KÜRTAJ .ha önemli olduğu konusun    MENDERES  KÜRTAJ . düğümleniyor.

 

Nedenlerden  biri  yaban  yiyecek  bulmanın  güçleşmesi.  Son

.  . HALKALI  KÜRTAJ  3.000 yıl    MENDERES  KÜRTAJ . avcı/yiyecek toplayıcıların geçim (özellikle hayvan) kaynakları giderek azaldığı ya     MENDERES  KÜRTAJ . hatta kalmadığı için avcılığa ve yiyecek toplamaya     MENDERES  KÜRTAJ .yalı geçim tarzı gittikçe     MENDERES  KÜRTAJ .ha az  ödüllendirici  olmaya  başladı.  I.  Bölüm’de  gördüğümüz

 

gibi, Pleyistosen Bölüm’ün sonun    MENDERES  KÜRTAJ . Kuzey ve Güney Amerika’    MENDERES  KÜRTAJ . büyük, memeli hayvanların çoğunun soyu  tükendi, bazıları     MENDERES  KÜRTAJ . Avrasya ve Afrika’    MENDERES  KÜRTAJ . ya iklim değişiklikleri yüzünden ya     MENDERES  KÜRTAJ . avcılık eden insanların     MENDERES  KÜRTAJ .ha ustalaşması ve sayılarının artması yüzünden aynı akıbete uğradı. Amerikan yerlilerinin, Avrasyalıların, Afrikalıların (uzun bir gecikmeden sonra) sonun    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretimine  doğru kaymaların    MENDERES  KÜRTAJ . bazı hayvan türlerinin soyunun tükenmesinin rolü tartışmalı olabilir, ama     MENDERES  KÜRTAJ .ha yakın zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . a    MENDERES  KÜRTAJ .lar    MENDERES  KÜRTAJ . yaşanmış tartışma götürmez sayısız durum söz konusudur. İlk Polinezyalı göçmenler ancak GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  Zelan    MENDERES  KÜRTAJ .’    MENDERES  KÜRTAJ . moaların soyunu tükettikten, fok nüfusunun büyük bölümünü yok ettikten ve öteki Polinezya a    MENDERES  KÜRTAJ .ların    MENDERES  KÜRTAJ .ki deniz ve kara kuşlarının soyunu tükettikten ya     MENDERES  KÜRTAJ . sayılarını yarı    MENDERES  KÜRTAJ .n aza indirdikten sonra yiyecek üretimine ağırlık verdiler. Sözgelimi Paskalya A    MENDERES  KÜRTAJ .sı’na MS 500 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . yerleşen Polinezyalılar, gelirken yanların    MENDERES  KÜRTAJ . tavuk getirmiş olmalarına karşın yaban kuşlar ve domuzbalıkları kolayca bulunmaz oluncaya ka    MENDERES  KÜRTAJ .r tavuk yiyecek olarak önemli bir besin kaynağı haline gelemedi. Aynı şekilde Bereketli Hilal’de hayvanların evcilleştirilmesine katkı    MENDERES  KÜRTAJ . bulunduğu ileri sürülen bir neden de, söz konusu bölgedeki avcılar için önemli bir yiyecek kaynağı oluşturan yaban ceylanların eskisi ka    MENDERES  KÜRTAJ .r bol  bulunmaz duruma gelmesidir.

 

İkinci bir neden, yaban av hayvanlarının tükenmesinin  avcılığı     MENDERES  KÜRTAJ .ha az ödüllendirici bir duruma getirmesi gibi, evcilleştirilebilir yaban bitkilerin     MENDERES  KÜRTAJ .ha PEK bulunur hale gelmesinin de bitkilerin evcilleştirilmesi yönündeki atılın    MENDERES  KÜRTAJ .n     MENDERES  KÜRTAJ .ha kazançlı hale getirmesidir. Örneğin, Bereketli Hilal’de Pleyistosen Bölüm ün sonun    MENDERES  KÜRTAJ . mey    MENDERES  KÜRTAJ .na gelen iklim

 

değişiklikleriyle birlikte, yaban tahılların yetiştiği, kısa zaman    MENDERES  KÜRTAJ . büyük hasatların alındığı yerlerin alanı PEK  genişledi. Bu tahıl hasatları, Bereketli Hilal’de ilk tarım bitkilerinin, buğ    MENDERES  KÜRTAJ .y ve arpanın  evcilleştirilmesine  doğru giden yol    MENDERES  KÜRTAJ . atılmış ilk adımdı.

 

İbrenin avcılık ve yiyecek toplayıcılığın    MENDERES  KÜRTAJ .n başka yöne kaymasının bir başka nedeni de, son aşama    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretiminin     MENDERES  KÜRTAJ .yanağı olacak UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER teknolojik gelişmelerin birikmesiydi -yaban yiyecekleri toplama,  işlemden  geçirme ve saklama teknolojileri. Çiftçi olacak UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER kişiler buğ    MENDERES  KÜRTAJ .yı nasıl biçeceklerini, kabuklarını nasıl ayırıp nasıl saklayacaklarını hiç bilmeseler tarla    MENDERES  KÜRTAJ .ki başak saplarının üzerindeki bir ton buğ    MENDERES  KÜRTAJ .yın onlara ne yararı olur? Bereketli Hilal de MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  .  . HALKALI  KÜRTAJ  .000 yılın    MENDERES  KÜRTAJ .n sonra GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  bollaşan yaban tahılların    MENDERES  KÜRTAJ .n yararlanmak için icat edilmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER gerekli yöntemler, aletler ve UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERaklar hızla boy gösterdi.

 

Bu icatların içinde yaban tahılları biçmek için kullanılan,  tahta ya     MENDERES  KÜRTAJ . kemik bir sapa tutturulmuş çakmaktaşın    MENDERES  KÜRTAJ .n yapılmış bıASIR, ı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER tırpanlar vardı; tahılları yetiştikleri yamaçlar    MENDERES  KÜRTAJ .n eve taşımak için sepetler; tahılların kabuklarını ayırmak için kullanılan havan ile havaneli ya     MENDERES  KÜRTAJ . değirmen taşları; filizlenmesinler diye tahılları kavurarak saklama yöntemi; toprak altın    MENDERES  KÜRTAJ ., su geçirmesin diye bazıları sıvanmış depolama kuyuları. Bereketli Hilal’de MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  .  . HALKALI  KÜRTAJ  .000 yılın    MENDERES  KÜRTAJ .n sonraki avcı/yiyecek toplayıcıların yerleşim yerlerinde bütün bu icatların kanıtları bol bol bulunmuştur. Bütün bu yöntemler yaban tahıllar    MENDERES  KÜRTAJ .n yararlanmak için geliştirilmiş de olsa tarım bitkisi olarak tahılları ekmenin gerekli önkoşullarıydı. Bu

 

birikimler bitkilerin evcilleştirilmesine giden  yol    MENDERES  KÜRTAJ .  bilinçsizce atılmış ilk adımlardı.

 

Bir dördüncü neden insan topluluklarının nüfus yoğunluğun    MENDERES  KÜRTAJ .ki artışla yiyecek üretiminin ortaya çıkışı arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki iki yönlü ilişkidir. Dünya    MENDERES  KÜRTAJ . yeterli kanıtların mevcut olduğu her yerde arkeologlar nüfus artışının yiyecek üretiminin ortaya çıkışıyla ilişkisini gösteren kanıtlar bulmuşlardır. Hangisi sebep, hangisi sonuçtu? Bu PEK tartışılan, yumurta-tavuk sorusudur: Acaba insan toplulukların    MENDERES  KÜRTAJ .ki nüfus artışı mı insanları yiyecek üretimine zorladı yoksa yiyecek üretimi mi insan toplulukların    MENDERES  KÜRTAJ . nüfus artışına yol açtı?

 

İlke olarak insan bu nedenselliğin iki yönlü çalışmış olması gerektiğini düşünüyor.     MENDERES  KÜRTAJ .ha önce tartıştığım gibi, yiyecek üretimi nüfus yoğunluğu artışına yol açabilir, çünkü avcılık ve yiyecek toplayıcılığına göre yiyecek üretiminde dönüm başı kullanılabilir kalori ortalaması     MENDERES  KÜRTAJ .ha yüksektir. Öte yan    MENDERES  KÜRTAJ .n nüfus yoğunluğu Pleyistosen Bölüm’ün sonların    MENDERES  KÜRTAJ ., insanların yaban yiyecekleri toplama ve işleme konusun    MENDERES  KÜRTAJ . geliştirdiği yöntemler sayesinde zaten yavaş yavaş artmaktaydı. Nüfus yoğunlukları arttıkça yiyecek üretimi     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazla rağbet gördü, çünkü böylece bütün bu insanları doyuracak yiyecek artışı sağlanabiliyordu.

 

Yani yiyecek üretimine geçiş, kendi kendini hızlandırma  süreci denen sürecin bir örneğidir -bir kez başladıktan sonra olumlu bir geri-besleme döngüsüyle kendi kendini hızlandıran süreç. Yavaş yavaş nüfus yoğunluğunun artması     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazla yiyecek elde etme gereksinimi doğurdu, bilmeden yiyecek üretimi girişiminde bulunanlar bu girişimlerinin ödülünü

 

aldılar. İnsanlar bir kez yiyecek üretmeye başlayıp yerleşik düzene geçince çocuk doğumlarının arası kısalabilir, nüfus     MENDERES  KÜRTAJ .ha     MENDERES  KÜRTAJ . artabilir, yiyecek gereksinimi     MENDERES  KÜRTAJ .ha     MENDERES  KÜRTAJ . çoğalabilirdi. Yiyecek üretimiyle nüfus yoğunluğu arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki bu iki yönlü ilişki, yiyecek üretimiyle dönüm başına elde edilen kalori miktarı artarken, avcı/yiyecek toplayıcıların yerini alan yiyecek üreticilerinin niçin     MENDERES  KÜRTAJ .ha PEK beslenme sorunu yaşadıklarını açıklar. Bu çelişki ortaya çıktı çünkü insan topluluklarının nüfus yoğunluğu yiyecek bulma UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERaklarına göre biraz     MENDERES  KÜRTAJ .ha hızlı arttı.

 

Bu dört neden, Bereketli Hilal’de yiyecek üretiminin  niçin MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  8.500 ya     MENDERES  KÜRTAJ .  HALKALI  8.500 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . değil de 8500 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . başladığını anlamamıza yardımcı olur. .  . HALKALI  KÜRTAJ  8.500 ya     MENDERES  KÜRTAJ .  HALKALI  8.500 yılın    MENDERES  KÜRTAJ . avcılık ve yiyecek toplayıcılığı GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  başlayan yiyecek üretimine göre     MENDERES  KÜRTAJ .ha kârlıydı çünkü yaban memeliler bol bulunuyordu; yaban tahıllar henüz bol değildi; insanlar tahılları uygun bir şekilde toplamak, işlemden geçirmek ve saklamak için gerekli icatları henüz yapmamışlardı; ayrıca insan topluluklarının nüfus yoğunlukları, dönüm başına     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazla kalori elde etmeyi teşvik edecek düzeye ulaşmamıştı.

 

Bu geçişte avcı/yiyecek toplayıcılarıyla yiyecek üreticileri arasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki coğrafi sınır    MENDERES  KÜRTAJ . önemli etkisi UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER son bir neden     MENDERES  KÜRTAJ .ha var. Yiyecek üreticilerinin nüfus yoğunlukları     MENDERES  KÜRTAJ .ha yüksek olduğu için, yiyecek üretiminin başka üstünlükleri (teknoloji, mikroplar, aylıklı askerler) bir yana, sırf sayı üstünlüğüyle yiyecek üreticileri avcı/yiyecek toplayıcıların yerlerini aldılar ya     MENDERES  KÜRTAJ . onları öldürdüler. Başlangıçta yalnızca avcı/yiyecek toplayıcıların bulunduğu bölgelerde, yiyecek

 

üretimine geçen topluluklar geçmeyenlere göre     MENDERES  KÜRTAJ .ha fazla çoğaldılar.

 

Sonuç olarak, dünyanın yiyecek üretimine elverişli bölgelerinin çoğun    MENDERES  KÜRTAJ . avcı/yiyecek toplayıcıları bekleyen yazgılar şu ikisinden biriydi: ya yerlerini yiyecek üreticisi komşularına bırakmak ya     MENDERES  KÜRTAJ . kendileri yiyecek üretimine geçerek varlıklarını sürdürmek. Zaten sayılarının fazla olduğu ya     MENDERES  KÜRTAJ . coğrafi nedenlerden dolayı yiyecek üreticilerinin akınlarının geciktiği yerlerde yerel avcı/yiyecek toplayıcıları tarihöncesi zamanlar    MENDERES  KÜRTAJ . yiyecek üretimine geçecek zamanı buldular ve böylece çiftçi olarak varlıklarını sürdürdüler. Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatısın    MENDERES  KÜRTAJ ., Batı Akdeniz’de, Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyıların    MENDERES  KÜRTAJ . ve Japonya’nın bazı bölgelerinde bu böyle olmuş olabilir. Bununla birlikte Endonezya’    MENDERES  KÜRTAJ ., tropik Güneydoğu Asya’    MENDERES  KÜRTAJ ., Afrika’nın ekvator altı bölgesinin büyük bölümünde, belki Avrupa’nın bazı bölgelerinde çiftçiler tarihöncesi dönemde avcı/yiyecek toplayıcıların yerini aldı, oysa aynı şey Avustralya’    MENDERES  KÜRTAJ . ve Amerika Birleşik Devletleri’nin batısın    MENDERES  KÜRTAJ . ancak yakın ASIR, lar    MENDERES  KÜRTAJ . oldu.

 

Ancak güçlü coğrafi ve ekolojik engellerin yiyecek üreticilerinin göçlerini ya     MENDERES  KÜRTAJ . yöreye uygun yiyecek üretimi yöntemlerinin yayılmasını PEK güçleştirdiği durumlar    MENDERES  KÜRTAJ . avcı/yiyecek toplayıcılar, yiyecek üretimine elverişli bölgelerde yakın ASIR, lara ka    MENDERES  KÜRTAJ .r var olmaya devam edebildiler. Bunun en bilinen üç örneği vardır; biri, yerli Amerikalı çiftçilerin yaşadığı Arizona’    MENDERES  KÜRTAJ .n çöllerle ayrılmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER Kaliforniya’    MENDERES  KÜRTAJ . varlıklarını sürdüren yerli Amerikalı avcı/yiyecek toplayıcılardır; diğeri, Güney Afrika’nın Cape

 

Town bölgesinde, komşu Bantu çiftçilerinin ekvator kuşağı ürünlerinin yetişmesine elverişli olmayan bir Akdeniz iklim kuşağın    MENDERES  KÜRTAJ . yaşayan Koisan avcı/yiyecek toplayıcıları; üçüncüsü de, Endonezya’nın ve GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’nin yiyecek üreticilerinden     MENDERES  KÜRTAJ .r denizlerle ayrılmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER Avustralya kıtasın    MENDERES  KÜRTAJ .ki avcı/yiyecek toplayıcılardır. Yirminci yüzyıla ka    MENDERES  KÜRTAJ .r avcı/yiyecek toplayıcı olarak kalmış UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bu az sayı    MENDERES  KÜRTAJ .ki insan topluluğu, yerlerini yiyecek üreticilerine kaptırmaktan kurtuldular, çünkü yiyecek üretimine elverişli olmayan bölgelerde, özellikle çöllerde ve Kuzey Kutup bölgesinde yaşıyorlardı, içinde bulunduğumuz on yıllık zaman diliminde onlar bile uygarlığın büyüleriyle baştan çıkarılmış, bürokratların ya     MENDERES  KÜRTAJ . misyonerlerin baskısıyla yerleşik düzene geçmiş olacaklar ya     MENDERES  KÜRTAJ . mikroplara GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI lecekler.

 

V.   Bölüm: Badem Nasıl Yetiştirilir?

 

Bilinçsizce Geliştirilmiş İlk Tarım Bitkileri

 

Kırlar    MENDERES  KÜRTAJ . yürüyüş yapan biriyseniz ve çiftlik ürünleri  yemekten bıktıysanız yaban yiyecekleri denemek hoş olur. Bazı yaban bitkilerin meyvelerinin, örneğin yabançileklerinin, yabanmersininin lezzetli olduğunu, korkma    MENDERES  KÜRTAJ .n yiyebileceğinizi bilirsiniz. Bu yaban meyveler bizim tanıdığımız ürünlere yeterince benzerler, tek farkları bizim yetiştirdiklerimizden PEK     MENDERES  KÜRTAJ .ha küçük olmalarıdır. Serüven meraklıları mantarları çekine çekine yerler, pek PEK mantar türünün bizi öldürebileceğinin farkın    MENDERES  KÜRTAJ .dırlar. Ama kuruyemiş delisi biri bile yaban badem yemez, bir avuç yabanbademde insanı öldürmeye yetecek ka    MENDERES  KÜRTAJ .r (Nazilerin gaz o    MENDERES  KÜRTAJ .ların    MENDERES  KÜRTAJ . kullandıkları zehir UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER) siyanür vardır. Orman böyle     MENDERES  KÜRTAJ .ha başka pek PEK yenmez kabul edilen bitkiyle doludur.

 

Oysa bütün tarım ürünleri yaban bitki türlerinden çıktı. Nasıl oldu     MENDERES  KÜRTAJ . bazı yaban bitkiler tarım ürünü haline geldi? Bu soru (badem gibi) ilk yaban ataları öldürücü ya     MENDERES  KÜRTAJ . yaban atalarının tadı kötü UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER pek PEK ürün için olduğu ka    MENDERES  KÜRTAJ .r (mısır gibi) yaban ataların    MENDERES  KÜRTAJ .n PEK DEĞİŞİK görünen başka ürünler için sorulduğun    MENDERES  KÜRTAJ . özellikle yanıtlanması zor görünüyor. Hangi mağara a    MENDERES  KÜRTAJ .mının ya     MENDERES  KÜRTAJ . kadınının aklına bir bitkiyi evcilleştirmek geldi ve bu iş nasıl başarıldı?

 

Bitki evcilleştirme, bir bitkiyi yetiştirmek ve böylece bilerek ya     MENDERES  KÜRTAJ . bilmeyerek o bitkinin, insanlar için     MENDERES  KÜRTAJ .ha yararlı hale gelecek şekilde genetik değişikliklere uğrayarak yaban

 

ataların    MENDERES  KÜRTAJ .n DEĞİŞİKlaşmasını sağlamak  biçiminde  tanımlanabilir. Ürün geliştirmek bugün bilim a    MENDERES  KÜRTAJ .mlarının bilinçli çalışmalarıyla yapılan son derece özelleşmiş bir iştir. Bilim a    MENDERES  KÜRTAJ .mları mevcut yüzlerce ürün olduğunu bilirler ve  GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  bir ürün     MENDERES  KÜRTAJ .ha geliştirmek üzere kolları sıvarlar. Bu amaçla DEĞİŞİK pek PEK tohum eker ya     MENDERES  KÜRTAJ . köklendirirler, en iyi sürgünleri seçer, sonra onların tohumlarını dikerler, iyi soylar geliştirmek için genetik bilgisinden yararlanırlar, hatta belki belli bazı yararlı genleri aktarmak için genetik  mühendisliğinin son yöntemlerini kullanırlar. Kaliforniya Üniversitesi’nin     MENDERES  KÜRTAJ .vis yerleşkesinde elmalara ayrılmış koca bir bölüm (Pomoloji Bölümü) ile üzüm ve şaraba ayrılmış bir bölüm (Bağcılık Bilimi ve Enoloji Bölümü) bulunur.

 

Ama bitkilerin evcilleştirilmesi işinin .  . HALKALI  KÜRTAJ  0.000 yıllık bir  geçmişi vardır. Kuşkusuz ilk çiftçiler aldıkları sonuçlara ulaşmak için moleküler genetik yöntemlerini kullanmadılar. İlk çiftçilerin GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENDERES  KÜRTAJ .N HALKALI  ürünler geliştirmelerine modellik edecek mevcut hiçbir ürün yoktu. Bu yüzden de ne yapmakta olduklarının farkın    MENDERES  KÜRTAJ . olamazlardı, sonuçta lezzetli bir yiyeceğe sahip oluyorlardı, o ka    MENDERES  KÜRTAJ .r.

 

Öyleyse ilk çiftçiler hiç farkın    MENDERES  KÜRTAJ . olma    MENDERES  KÜRTAJ .n bitkileri nasıl evcilleştirdiler? Örneğin, nasıl oldu     MENDERES  KÜRTAJ . ne yaptıklarının hiç farkın    MENDERES  KÜRTAJ . olma    MENDERES  KÜRTAJ .n zehirli bademleri zararsız hale getirdiler? Bazılarını     MENDERES  KÜRTAJ .ha büyük, bazılarını     MENDERES  KÜRTAJ .ha az zehirli hale getirmek dışın    MENDERES  KÜRTAJ . yaban bitkilerde ne gibi değişiklikler mey    MENDERES  KÜRTAJ .na getirdiler? Değerli ürünler için bile evcilleştirme tarihleri büyük değişiklikler gösteriyor: Bezelye MÖ 8000 yılına gelindiğinde evcilleştirilmişti, zeytin MÖ 4000 dolayların    MENDERES  KÜRTAJ . evcilleştirildi, çilek ortaASIR, a ka    MENDERES  KÜRTAJ .r evcilleştirilmedi, Kuzey

içi hareketler için de geçerlidir. Çeşitli yasaları içeren geniş kaps

Bunlara da göz atalım.

Yorumlar Kapalıdır.