Kadıköy Spiral Takılması
Op Dr Sezgin Dursun
Spiral Nedir?
Rahim içine takılarak gebelik oluşumunu önleyen her türlü cihaza spiral denir. Rahim içi araç, rahim içi cihaz da denir. İlk takılan rahim içi araçlar spiral şeklinde olduğu için isimlendirme “spiral” olarak kalmıştır. Günümüzde takılan rahim içi araçların çoğu spiral şeklinde değildir. Çoğunlukla T şeklinde olan bakırlı spiraller kullanılmaktadır.
Spiral çeşitleri
Günümüzde kullanılan spiraller temel olarak iki grupta sınıflanır
- Hormonlu spiraller: Çoğunlukla fazla kanama ve adet sancısı olanlarda kullanılır
- Bakırlı spiraller: Standart her yerde uygulanan spirallerdir.
Diğer Doğum Kontrol Yöntemlerine Göre Avantajları Nelerdir?
Doğum kontrol yöntemi seçimi kişiye uygun olmalıdır. Öncelikle bu konuda uzman bir aile hekimi ya da kadın doğum uzmanından detaylı bilgi alıp size en uygun olan yönteme doktorunuzla birlikte karar vermeniz gerekir. Her yöntemin kendine göre avantajları ve dezavantajları vardır. Genel hatlarıyla bakarsak spiralin (rahim içi aracın) öne çıkan avantajları şunlardır;
- Spiral takıldıktan sonra etkisi hemen başlar
- Her gün almanız gereken haplar ya da kondom gibi yöntemlerle uğraşmak zorunda kalmazsınız.
- Çıkarıldıktan hemen sonra gebe kalabilirsiniz. Spiral taktırmış olmanız gebe kalmanızı zorlaştırmaz, kolaylaştırmaz.
Hormonlu spirallerin ek başka avantajları da vardır. Adet döneminde kanama miktarını azaltırlar. Adet sancısını azaltırlar, rahim içindeki bazı olumsuz gelişimlerin (hiperplazi) önüne geçerler.
İlk yıl kullanımda doğum kontrol yöntemlerindeki başarısızlık oranları şöyledir;
Hormonlu spiral: binde 2
Bakırlı spiral: binde 6
Tüp bağlama : binde 5
Kol altı implant: onbinde 6
Doğum kontrol hapı: dikkatli kullanımda binde 3 dikkatsiz kullanımda binde 90
Üç aylık iğne: binde 2-6 arası
Kondom dikkatli kullanımda binde2 dikkatsiz kullanımda 18
Görüldüğü gibi spiaral son derece iyi bir koruma oranına sahiptir. Dikkatli kullanım ya da dikkatsiz kullanım diye bir durum söz konusu değildir. “Tak ve unut” şeklinde kullanılır.
Kayıp spiral
Spiral kullanırken oluşabilen en nadir durumlardan biridir. Spiral kesin olarak takılıp ardından ultrason kontrolü yapıldıysa sonraki muayenelerde de spiralin rahatlıkla ultrasonla görünmesi gerekir. Eğer görünmüyorsa doğal olarak üç şey olabilir.
- Spiral düşmüş ancak düştüğü fark edilmemiş olabilir.
- Spiral rahmi delerek karın içine çıkmış olabilir. Bu durum hemen hemen hiç görülmez ancak akılda tutulması gerekir.
- Spiral rahim içinde olduğu halde ultrasonla görülmemiş olabilir. Bu durum bakırlı spirallerde hemen hemen imkansızdır. Çünkü bakır, ultrasonda çok net keskin bir görüntü oluşturur. Hormonlu spiraller ultrasonda net bir görüntü oluşturmazlar . Bu durum ciddi değerlendirme problemlerine yol açabilir.
İpi kaybolan Spiral Nasıl çıkarılır?
Spiral ipleri uzun süre düşmeyecek ve enfeksiyona dirençli olacak şekilde tasarlanmıştır. Yine de nadiren spiral ipi düşebilir. Spiralin ipi düşmese bile zamanla spiralin yukarı veya yana yer değiştirmesi sonucunda ip rahim içine doğru yer değiştirebilir. Bu durumda spirali çıkarmak için histeroskopi gibi ameliyat prosedürleri uygulamak gerekir. Tecrübeli kliklerde ameliyata gerek olmadan özel yöntemlerle de çıkarılabilir. Biz kendi kliniğimizde ameliyatsız olarak ipi görünmeyen spiralleri ağrısız ve acısız olarak çıkarmaktayız. Bu işlemden sonra yatış gerekmez.
Spiralimin Kaymaması için Ne yapmalıyım?
Spiralin kaymaması için yapabileceğiniz bir şey yok maalesef. İyi tarafından bakarsak ipini tutup elinizle çekmediğiniz sürece kayması için de yapabileceğiniz bir şey yok.
Spiral Kaç Yıl Güvenle Kullanılır?
Hormonlu spiraller genelde maksimum 5 yıl etki eder. Bakırlı yani hormonsuz spiraller 20 yıla kadar etki edebilmesine rağmen 7 yıllık kullanımdan sonra değiştirilmesi önerilir.
Spiral Takılıyken Ek Bir Doğum Kontrol Yöntemi kullanmak Daha güvenli olmaz mı?
Evet daha güvenli olur ama daha mantıklı olmaz. Bu, yola çıkarken arabaya 4 yedek lastik daha almaya benzer. Spiralin sağladığı korumaya güvenmek ve sadece tek yöntemle devam etmek daha uygundur.
Spiral düşük yaptırır mı?
Hayır yaptırmaz. Oluşmuş bir gebeliği sonlandırma amacıyla kullanılmaz.
Spiral İlişkiden Hemen sonra Takılsa Etkili Olur Mu?
Evet son derece etkilidir. İlişki sonrasındaki bir haftada (7 gün) takılan spiral en etkili acil kontraseptif yöntemdir.
SPİRALİN DEZAVANTAJLARI NELERDİR
Steril ortamda ve tecrübeli kliniklerde takılması şartıyla diğer yöntemlere çok az dezavantajı vardır. Rahim içinde yerleşik bir araç olmasından dolayı enfeksiyona yatkınlık oluşturabilir. Hormonlu spiraller kanamayı önemli ölçüde azaltırken hormonsuz olanlar belirgin olarak arttırabilir. Çok nadiren kasıkta batma hissi yapabilir.
Spiral Neden Takılır?
Her kadının tereddüt etmeden kullanmak istediği bir doğum kontrol yöntemi henüz mevcut değil maalesef. Günümüzde doğum kontrol yöntemi olarak sunabileceğimiz birkaç yöntemden biri de spiraldir. Belli bir grup hastada son derece güvenilir olarak kullanılmaktadır. Doğum kontrolü isteyen doğurmuş ve ilerde tekrar doğum yapmak isteyen grup en ideal gruptur spiral için.
Spiral Ne Zaman Takılır?
Gebelik olmadığından emin olmak şartıyla adetin herhangi bir gününde spiral takılabilir. Gebelik olmadığının en güvenilir olmasa da en basit yolu adet görmektir. Adet gören birine direk olarak spiral takılabilir. Adet kanıyla aşağı düşmesin diye kanamanın en yoğun olduğu günlerde değil de azalmaya başladığı 3-8. günlerde takmak daha uygun olur. Gebelik olmadığının daha kesin kanıtı ise kanda bakılan gebelik testi (bhcg) dir. Eğer kan testinde gebelik yoksa yine adetin yoğun kanamalı günleri hariç herhangi bir döneminde spiral takılabilir.
Spiral Kimler İçin Daha Uygundur?
Spiral rahim şekil bozukluğu olmayan bütün kadınlara takılabilir. Spiral takılması için gebe kalmış olmak şart değildir. Ancak gebe kalan birinde rahim biraz daha geniş olur ve spirali daha rahat tolere eder. Daha önce hiç gebe kalmayan kişilere de spiral takılabilir.
Her kadında durum bireysel değerlendirilmeli en kişi uygun yönteme doktoruyla birlikte karar vermelidir.
Spiral Kimlere Takılmaz? Geçici ve kalıcı olarak takılamayacak kişiler kimlerdir?
- Gebelik ve gebelik şüphesinde takılmaz.
- Rahim şekil bozukluklarında takılmaz. Bunlar doğuştan olabileceği gibi myom gibi sonradan da olabilir.
- Son 3 ayda geçirilmiş rahim içi iltihap (endometrit).
- Bilinen ya da şüphelenilen endometrium veya serviks kanseri.
- Bakır allerjisi durumunda bakırlı spiral takılmaz.
- Kalp kapağı problemi olanlarda doğum kontrolü özel bir durumdur. Bu kişilerde doğum kontrol hapı kullanımı riskli olduğu için spiral daha uygundur. Kalp kapak problemlerinde spiral takılmaz şeklinde yanlış bir inanç olduğunu danışan hastalarımda görmekteyim. Jinekolojik muayeneniz genel sağlığınız, yaşınız ilerde çocuk düşünüp düşünmediğiniz gibi konular göz önünde bulundurulmakla birlikte spiral kalp kapak problemlerindeki en iyi yöntem gibi durmaktadır.
- Aktif enfeksiyon varlığında takılmaz. Basit vajinal enfeksiyonlar çoğunlukla spiral takılmasına engel değildir. Şüphe durumunda hem spiral takılıp hem de enfeksiyon testleri (gonore, klamidya) yapılabilir. Test sonucuna göre gerekirse antibiyotik başlanır. Pelvik abse veya ciddi diğer enfeksiyonların doktorunuz tarafından size özel olarak değerlendirilmesi gerekir. Çoğunlukla enfeksiyon tam geçtikten sonra spiral takılabilir.
- Kadında nedeni bilinmeyen bir kanama varsa örneğin adet dönemi dışında ara ara olan kanama gibi, bu durumda spiral takılmaz. Önce nedeni tespit edilir ardından takılıp takılamayacağına doktorunuz tarafından karar verilir.
Spiral Uygulama Şekli Nasıldır?
Spiral uygulaması basitçe rahim içine bir cihazın yerleştirilmesidir. Rahim içine yerleştirilebilmesi i.in rahim ağzının görülmesi gerekir.
Sıralama şu şekildedir:
- Rutin jinekolojik muayenede olduğu gibi vajina ve rahim ağzını görmemizi sağlayan bir alet kullanılır. Buna spekulum denir.
- Spekulum yerleştirildikten sonra öncelikle vajina ve rahim ağzı olası hastalıklara karşı incelenir ve gerekirse pap-smear testi alınır.
- Gözlem ve smear alınması bitince rahim ağzı ve üst vajinal kısım baticon denen mikrop öldürücü sıvıyla temizlenir.
- Spiral yerleştirildiğinde geriye kaymasın diye rahim ağzı bir aletle tutulur.
- Spiral yerleştirilir ve spiralin rahim ağzından çıkan fazlalık kısmı makasla kesilir.
- Rahim ağzını tutan alt açılır ve çıkarılır. Spekulum çıkarılır.
Rahmin spiarale uyum sağlaması yaklaşık bir ayı bulabilir. İlk birkaç gün ara kanama ve hafif ağrı olabilir. Spiral takılır takılmaz koruyucu etkisi başlar.
Spiral takıldıktan sonra ultrasona girmem gerekir mi?
Hayır. Spiral taktırdıktan sonra ultrasona girmeniz şart değildir. Ancak kendi klinik tecrübelerime göre şiddetle öneririm. Kendi hastalarıma spiral taktıktan sonra mutlaka ultrason yaparım ve bu ultrason görüntüsünü kayda alıp bir kopyasını hastama veririm. İleride oluşabilecek problemlere karşı elimizde sağlam bir kayıt olması işimizi çok kolaylaştırır. Örneğin spiralde kayma, batma ya da komple kaybolma gibi durumlarda ilk ultrason son derece önemli olmaktadır.
Spiral Takıldıktan Sonra Nelere Dikkat Etmeliyim?
Spiral taktırdıktan sonra katı şekilde uymanız gereken kurallar yoktur. Doğum kontrol haplarında hapın aynı saatte alınması, unutulmaması vb gerekir. Ancak spiralde katı kurallar yerine basit bir dikkat etme durumu vardır.
- Şiddetli ağrı
- Aşırı kanama
- Adet gecikmesi
- Cinsel ilişki sırasında eş tarafından ipin hissedilmesi durumlarında doktorunuza başvurun
İlk muayeneden bir ay sonra kontrole gidin. Yılda bir defa düzenli olarak kontrolünüze devam edin.
Kendinizi iyi hissetseniz bile spirali 7 yıldan sonra çıkartın. Koruyuculuk 10 yıl (hatta 20 yıl) olduğu halde zamanla salınan bakır miktarı farklı olabilmektedir. 7 yıldan sonra değiştirmek uygundur.
Spiral Takıldıktan Sonra Ne Sıklıkta Doktor Kontrolüne gitmeliyim?
İlk kontrol zaten spiral takılır takılmaz yapılmaktadır.
Takıldıktan sonraki 2. Kontrolünüz bir ay sonra yapılmalıdır. Rahimin spiral verdiği yanıt kişiden kişiye değişebilmektedir. Rahim açısı ters olanlarda batma, kayma ve kanama gibi durumlar daha sık görülmektedir. Bu nedenle ilk ayın sonunda değerlendirilmeniz çok önemlidir.
Takip eden dönemde yılda bir kontrole gitmeniz yeterlidir.
Hormonlu Spiral Nedir?
Rahim içine takılan aracın, yani spiralin içine kadındaki temel hormonlardan biri konur. Spiralin içine konan hormon progesteron hormonudur (Levonorgestrel çeşidi). Spiralin içindeki hormon aniden salınıp bitmez. Yıllarca etki edecek ve yavaş salınacak şekilde üretilmişlerdir. Bazıları 5 yıl bazıları ise 3 yıl etki eder.
Hormonlu Spiralin Faydalar Nelerdir?
Birinci faydası tabii ki doğum kontrolü sağlamasıdır. Ancak neden çoğunlukla bakırlı spiral tercih ederken bazen hormonlu spiral öneriyoruz? Bunun temel nedeni sağladığı ek faydalardır.
- Adet kanama miktarını ve ara kanamaları azaltır. Hatta bazen tamamen keser.
- Endometriozis, Adenomyozis gibi kadın hastalıklarını düzeltir. Semptomlarını azaltır.
- Adet sancısını azaltır.
- Myomlara bağlı kanamaları azaltır. Myomu olanlarda bazen ameliyata eşdeğer sonuç verir.
- Dış gebelik riskini azaltır.
- Pelvik enflamatuar hastalık denen ciddi kasık bölgesi enfeksiyonlarının riskini azaltır.
Hormonlu Spiral Nerde Takılır?
Pek çok kadın doğum kliniğinde hormonlu spiral takılabilmektedir. Kliniğimizde hijyenik şartlarda güvenli olarak hormonlu spiral uygulama işlemini yapmaktayız.
Hormonlu Spiral Nasıl Takılır?
Takılma şekli ve işlem sırası standart bakırlı spiralle aynıdır. Anestezi gerektirmez. Toplam işlem süresi 3-4 dakikadır.
Hangi Spiral Türü Tercih Edilmeli?
Eğer herhangi bir sorununuz yoksa, ek bir hastalığınız yoksa size muhtemelen bütün klinikler standart bakırlı spiral önerecektir. Eğer durumunuz hormonlu spiralden ek fayda sağlayacağımız kriterlerden birini içeriyorsa size hormonlu spiral önerilecektir
Spiral Nasıl Çıkarılır? Ağrılı Mıdır?
Spiral rutin jinekolojik muayene sırasında son derece zahmetsiz ve acısız olarak çıkarılır. Normalde spiralin İpi rahim ağzından görülür. Eğer spiralin ipi düşmüşse ya da spiral yukarı doğru yer değiştirmişse çıkarmak biraz daha zor olacaktır.
Spiral Kullandığım Halde Gebe Kalabilir Miyim??
Evet gebe kalabilirsiniz. Aslında tüpleri bağlatmak gibi en güvenilir doğum kontrol yönteminden sonra bile gebe kalınabilir.
İlk yıl kullanımda doğum kontrol yöntemlerindeki başarısızlık oranları şöyledir;
Hormonlu spiral: binde 2
Bakırlı spiral: binde 6
Tüp bağlama : binde 5
Kol altı implant: onbinde 6
Doğum kontrol hapı: dikkatli kullanımda binde 3 dikkatsiz kullanımda binde 90
Üç aylık iğne: binde 2-6 arası
Kondom dikkatli kullanımda binde2 dikkatsiz kullanımda 18
Görüldüğü gibi spiaral son derece iyi bir koruma oranına sahiptir. Dikkatli kullanım ya da dikkatsiz kullanım diye bir durum söz konusu değildir. “Tak ve unut” şeklinde kullanılır.
Eğer spiral ile gebelik oluştuysa öncelikle spiral çıkarılmaya çalışılır. Bu her zaman kolay değildir. Bazı durumlarda zorlayarak spiral çıkarmak mevcut gebeliğe zarar verie. Eğer çıkarmak çok zor olacaksa yerinde bırakmak daha uygundur. Bu,denemiş iyi bilinen bir durumdur. Çoğunlukla doğuma kadar sorunsuz bir şekilde gider. Ancak spiralle devam eden gebeliklerde bazı riskler normal gebeliğe göre daha fazladır. .
Spiral Takıldıktan Sonra Ne Zaman İlişkiye Girilir?
Spiralin etkisi takar takmaz başlar. Aynı gün ilişki olabilir. Ancak servikal kanaldan geçerek yapılan bir işlem olduğu için bir hafta beklemek uygun olur.
Spiral Cinsel İlişki Esnasında Hissedilir mi?
Spiral ipi çok uzun kesilmedikçe ilişki esnasında hissedilmez. Spiral takıldıktan sonra eşinizin böyle bir şikayeti oluştuysa mutlaka doktorunuza başvurun.
Spiral Kullanmak Adet Dönemlerini Etkiler mi?
Hormonlu spiraller adet kanamanızı azaltır. Adet sancısını da azaltır. Ancak bakırlı spiraller adet sancısını arttırabilir. Adet kanamasını Hafifçe arttırabilir. Bazen ara kanamalara yol açabilir. Ancak hormonlu spirallerin etkileri çok belirgin iken bakırlı spirallerin bu yan etkileri son derece azdır.
Op Dr Sezgin Dursun
Kadın Hastalıkları Ve Doğum Uzmanı
Ataşehir Kadın Hastalıkları Ve Doğum Kliniği