MENEMEN KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ

MENEMEN KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ

TEL: O541 998 34 34

Kürtaj bir doğum kontrol yöntemi değildir. Çeşitli nedenlerle eğer çocuk doğurmak-gebelik için uygun zamanda olmadığınızı düşünüyorsanız öncelikle modern aile planlaması yöntemlerinden birini kullanın. Kondom, doğum kontrol hapı, spiral takılması başlıca yöntemlerdir. İstenen çocuk sayısına ulaştığınızı düşünüyorsanız doktorunuzun onayıyla tüplerinizi bağlatabilirsiniz. Takvim yöntemi , geri çekme veya ilişki sonrası vajinal yıkamanın kesinlikle güvenilir yöntemler olmadığını bilmelisiniz

Her şeye rağmen gebelik oluştuysa bunu gerçekten istemediğinizden emin olmalısınız. Kürtaj sonrası pişmanlık yaşayabileceğinizi göz önünde bulundurarak karar verin. KÜRTAJ KARARINIZI BİR DAHA GÖZDEN GEÇİRİN.

Kesinlikle kürtaj olmaya karar verdiyseniz bunu Kadın Doğum hekiminin kontrolünde  steril koşulları sağlayan bir klinikte olun. Her ne kadar karmaşık bir işlem olmasa da uygun olmayan koşullarda yapılan bir kürtaj bütün ömrünüz boyunca size sorun oluşturabilir

Kliniğimizde hasta mahremiyetine katı kurallarla özen gösterilir. Hasta bilgileri hiçbir şekilde üçüncü kişi veya kurumlarla paylaşılmaz.

Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.

 

İŞLEM HAKKINDA:

• İŞLEM BİLGİLERİ KESİNLİKLE GİZLİ KALIR. KESİNLİKLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VE KURUMLARLA PAYLAŞILMAZ.
• DİPOSİBLE  MALZEME (KANÜL) KULLANILIR. BASKA HASTALARDA KULLANILAN KANÜLLER İLE KÜRTAJ YAPILMAZ.
• SADECE VAKUM YÖNTEMİ İLE KÜRETAJ YAPILIR. METAL BİR CİHAZ VEYA ALET KULLANMIYORUZ.
• KÜRTAJ  İŞLEMİ SON DERECE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YAPILIR. DAHA SONRA GEBE KALMAK İSTEDİĞİNİZDE SORUN YAŞAMZSINIZ.
• KÜRTAJ İŞLEMİ HASTANE ORTAMINDA TAMAMEN STERİL ŞARTLARDA YAPILIR.

 

 

KÜRTAJ UYGUNSUZ KOŞULLARDA YAPILIRSA NELER OLABİLİR?

 

RAHİM DELİNMESİ

CİDDİ YUMURTALIK YADA KARIN İÇİ ENFEKSİYON

ÖMÜR BOYU SÜRECEK RAHİM YAPIŞIKLIĞI

ÖMÜR BOYU SÜRECEK ADET GÖRMEME PROBLEMİ (ASCHERMAN SENDROMU)

RAHİM AĞZI YIRTIKLARI

KALICI KISIRLIK

 

Bu problemlerin olmaması için sadece işlem konusunda yetenek- tecrübe olması yetmez. Ultrasonografi ile doğru rahim açısı tespiti, işlem sonrası ultrason ile doğru rahim iç kısmı ölçümü, doğru kürtaj zamanlama kararı vermek de gereklidir. Ayrıca kürtaj sonrası doğru ilaç seçimi de çok önemlidir.

Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.

TEL: O541 998 34 34

Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.

 

 

Detaylı teknik konulara girmeden akla gelecek ilk soruları hızlıca cevaplayalım.

 

Vakumlu kürtaj

Bir çok klinik kürtaj işlemi içi vakum aspirasyon yöntemini kullanmaktadır. Vakumlu küretaj rahmin her ay çoğalıp adet kanamasıyla atılan kısmına yani endometriuma zarar vermez. Böylece rahimde yapışıklık, tekrar gebe kalmakta zorluk, rahim delinmesi, aşırı kanama , şiddetli ağrı gibi durumlar olmaz

Kanül adı verilen ve uç bölümü son derece ince olan plastik aletler kullanılır. Yumuşak plastik kanüller rahim dokusuna zarar vermez. Merkezimizde rutin uygulamada sadece vakumlu küretaj yöntemiyle işlem yapmaktayız.

 Bu işlemin riskleri nelerdir?

Bütün tıbbi işlemlerde bazı riskler mevcuttur. İşleminiz iyi bir klinikte yapıldığında riskiniz sıfıra yakındır. İyi bir klinikten kastımız öncelikle iyi bir ultrasonla gebelik haftasının ve rahim yönünün belirlenmesi, kaliteli vakum sistemleri kullanılması, genel hijyendir.

  Klinikte ne kadar süre kalmam gerekir?

Daha önce doğum yapmamış kişilerde rahim ağzı (serviks) sert olur. Zorlayıcı bir işlem olmaması için ilaç verilip biraz beklemek uygun olur. İşleminiz acil durumlarda birkaç dakikada yapılabilir. Rahim ağzı yapısı ve gebelik haftasına göre ilaç alıp yaklaşık bir saat beklemeniz de önerilebilir. İşlemin hazırlık kısımları hariç net süresi çoğu zaman 2-3 dakikadır.

İşime kaç günde dönebilirim?

Aynı gün işinize dönebilirsiniz.

Kürtaj sonrası ne zaman cinsel ilişkide bulunabilirim?

Kürtajdan 10 gün sonra cinsel ilişkide bulunabilirsiniz.

Aşırı ağrım olur mu?

İyi bir anesteziyle hemen hemen hiç ağrınız olmaz. Nadiren az miktarda ağrı olabilir.

Kürtaj sonrası kanama kaç gün sürer?

Kanama çoğunlukla 1-7 gün sürer. Eğer daha uzun sürerse doktorunuzla görüşüp ultrason kontrolüne gelmeniz gerekir. Vakum yöntemi en iyi yöntem olmakla beraber vakum yöntemiyle yapılan kürtaj sonrasında kanamalar daha uzun sürebilir. Eski yöntemle yani küretle temizleme yöntemiyle kanama ve parça kalması ihtimali daha azdır. Çünkü bu yöntemle rahim içi keskin uçlu metal kaşıklarla iyice temizlenir. Bu detaylı temizleme kanamanın daha az olmasını sağlar ancak ciddi riskler barındırır. Rahim zarar görebilir. Vakum yöntemiyle kanamlar biraz daha uzun sürebilir ama kesinlikle en güvenilir yöntemdir.

Kürtaj olduğum daha sonra anlaşılır mı?

Hayır sağlıklı bir işlem sonrasında ultrason veya başka yöntemlerle kürtaj olduğunuz anlaşılmaz.

Kürtaj sonrası hangi ilaçları kullanmak gerekir?

Doktorunuzun size verdiği ilaçlar temel olarak  iki gruptan oluşur

1-Ağrı kesici

2-Antibiyotik (olası bir enfeksiyona karşı)

Bazen bu iki grup iacın yanına ek ilaçlar yazılabilir. Örneğin muayene sırasında belirgin vajinal akıntı izlendiyse fitil tarzında ilaçlar yazılabilir. Eğer fitil yazıldıysa kanamanız tam olarak geçince kullanmaya başlayın. Ağrınız yoksa ve doktorunuz başka bir şey söylemediyse ağrı kesici ilaç kullanmayabilirsiniz.

Daha sonraki gebeliğimi etkiler mi, sorun yaşar mıyım?

Hayır kürtaj uygun şartlarda yapıldıysa sonraki gebeliklerinizi etkilemez. Gebe kalmanıza engel olmaz. Oluşan gebelikte problem yaşamanıza neden olmaz.

Kürtaj olduğum bilgisi başkalarıyla paylaşılır mı?

Kliniklerin kendi uygulamaları vardır. Bizim kliniğimizde bilgiler kesinlikle başka kişi ya da kurumlarla paylaşılmaz.

Kliniğe gelirken neler yapmam gerekir?

Öncelikle kürtaj kararınızı iyice düşünün. Gerekirse bir yakınızla görüşün veya profesyonel destek alın, işlemi aceleye getirmeyin. Yasal işlem yapılma süresinin ülkemizde 10 hafta (ilişki tarihinden sayınca yaklaşık  (56 gün) olduğunu biliniz. Bu süreyi geçerse kürtaj olamazsınız. İşleminiz sabah saatlerinde yapılacaksa aç olarak gelin, öğleden sonra yapılacaksa kahvaltı edin ancak ardından bir şey yemeyin. Tıbbi geçmişinizle ilgili sorulan soruların cevaplarını doktorunuza eksiksiz aktarın.

Kürtaj fiyatları neye göre belirlenir?

Çoğu klinik gebelik haftasına , daha önce doğum veya sezaryen olup olmamasına ve ek tıbbi duruma göre fiyat belirler. Daha önce doğum yapanlarda işlem nisbeten kolay olmaktadır. Güncel fiyat bilgisi için lütfen arayınız.

Kürtaj en eken hangi haftada yapılır?

Gebeliğin kan veya idrar testleriyle tespitinden sonra ultrason kontrolü gerekir. Gebelik ultrasonda teyit edildiğinde işlem yapılabilir. Hastanın kilosu ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak 4-6 haftalarda karından yapılan ultrasonla tespit edilebilir. Vajinal ultrasonla çoğunlukla 4 hafta civarında tespit yapılır. Gebelikten şüphelendiğinizde eğer kesin olarak istemediğinize karar verdiyseniz testlerle teyit edin. Erken dönemde en iyi gebelik belirleme yöntemi kan testidir. Gebelik sadece kan testiyle tespit edildiyse yani henüz ultrasonda görülmediyse kürtaj işlemi yapılmaz.

 Kürtaj en geç hangi haftada yapılır?

Türkiye’de yasal kürtaj süresi 10 haftadır. Bu süre adet tarihinden sayınca 10 hafta olmakla birlikte ilişki tarihinden sayınca 8 haftaya    (56 gün ) denk gelmektedir.

Kürtajdan sonra işlemin doğru yapıldığı test edilecek mi?

Evet. Kürtaj işleminden sonra ultrasonla tekrar rahim içine bakılır. İşlem doğru yapılmış mı, içerde parça var mı, kanama odağı var mı diye kontrol edilir.

 İstanbul Kürtaj fiyatları 2022

Kürtaj fiyatı, operasyonun yapılacağı işlemde kullanılan malzemelerin tek kullanımlık olup olmaması, işlem yapılacak kliniğin hijyeni, hekimin deneyimi, gebelik haftasına göre değişiklik göstermektedir.

Kürtaj sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Kürtaj anestezili (uyutularak) yapıldıysa işlem sonrası uyku hali,unutkanlık, dikkat dağınıklığı olabilir. Kürtaj işlemine ciddi psikolojik baskı-kararsızlıkla giren kişilerde işlem sonrası çok nadiren de olsa pişmanlık, ağlama krizleri olabilir. Bu stresli durumdan kurtulmanın verdiği aşırı sevinç de ağlama krizlerine yol açabilir.

Anestezi ile kürtaj olanların ilk bir saat araç kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapmaması gerekir.

Muayenehanede kürtaj yapılır mı?

Muayenehane ölçeğindeki yerlerde kürtaj yapılması durumu ülkeden ülkeye değişmektedir. Aslında kürtaj yapılıp yapılmaması ya da hangi haftaya kadar yapılabileceği ülkeler arasında ciddi farklılıklar gösterir. Muayenehane ölçeğinde bir klinikte işlem yapılması başka herhangi bir sağlık sorunu olmayan birinde tıbbi prosedür olarak son derece güvenlidir.

Kürtaj sonrası kısırlık olur mu?

Kürtaj işlemi araba kullanmaya benzer. Çok aşırı zor değildir ancak basit dikkatsizlikler düzeltilemez ciddi sorunlara yol açabilir.

Trafik kuralları gibi basit ama hayat kurtarıcı kurallardan bazıları şunlardır:

• Kürtajın yapıldığı klinikte hijyen kurallarına, steriliteye kesinlikle dikkat edilmelidir.
• Kürtaj işlemini yapan hekim kesinlikle bu konuda çok tecrübeli olmalıdır. Sadece işlem konusunda değil ultrason konusunda da tecrübeli olmalıdır. Çünkü işlem öncesi rahim açısının doğru tespit edilmesi, işlem sonrası parça kalıp kalmadığının net anlaşılması ancak ultrasonla mümkün olabilmektedir.
• Kürtaj işleminde hekime yardımcı olan sağlık personelinin bu konuda tam eğitimli olması gerekir.
• Mümkünse sadece vakum yöntemi kullanılmalı. Vakum yöntemi kullanmayan bir klinikte bu işlem yapılmamalıdır.
• Eğer gerekli ise kürtaj öncesinde rahim ağzını yumuşatıcı ilaç verip bir-iki saat kadar beklemek gerekir. Biraz sabırlı davranmak çok büyük sorunları önleyebilir.
• İşlem sonrası verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması gerekir. Antibiyotiği düzensiz kullanmak ya da hiç kullanmamak Çok ciddi sorunlara yol açabilir.
• İşlem sonrası size verilen kontrol tarihinde doktorunuzla iletişime geçin.

 

Eğer bütün kurallara uyulursa kürtaj sonrasında kısırlık veya başka bir sorun yaşama ihtimaliniz hemen hemen hiç yoktur.

 

Eş onayı olmadan kürtaj yapılır mı?

Kadın doğum klinikleri kürtaj işlemi için eş onayı olmasını tercih eder. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.

18 yaşından küçükler kürtaj olabilir mi?

Kürtaj işleminin yapılabilmesi için kürtaj olacak kişinin 18 yaşından büyük olması gerekir. Ebeveyin onayıyla veya yasal belgeler ile 18 yaşından önce kürtaj yapılabilir. Konunun hassas olduğu ve herhangi bir yaşta bu işlemin yapılamayacağı bilinmelidir. 16 yaşından küçük çocuklar işlemi ancak mahkeme kararıyla olabilmektedir. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.

Adet tarihi geçmeden kürtaj olur mu?

Kürtaj işlemi için adet tarihinizin tek başına herhangi bir önemi yoktur. Gebelik şüpheniz varsa öncelikle test yaptırın. En garantili test kanda yapılan test ( BHCG) dir.  İdrar testlerinin güvenilirliği daha azdır. İdrar testinde gebelik var görünüyorsa hemen hemen kesinlikle gebelik vardır. İdrar testinde sonuç negatifse yani tek çizgiyse gebeliğin olmadığını söyleyebiliriz ancak bu çok güvenilir bir sonuç değildir. Hala şüpheniz varsa ya birer hafta arayla adet görünceye kadar gebelik testi yaptırın ya da kanda gebelik testi yaptırın.

Dış gebelikte kürtaj olur mu?

Hayır. Dış gebelikte kürtaj yapılamaz (tanı için olan özel durumlar hariç).

Ultrasonda gebelik görülmeden kürtaj yapılır mı?

Hayır. Ultrasonda gebeliğin rahim içinde olduğu net olarak görülmeden tanısal amaçlı özel durumlar hariç kürtaj işlemi yapılamaz.

Kan testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?

Kan testi yani bhcg testinde gebelik çıktıysa öncelikle değerin kaç olduğuna bakılır. 1500 üzeri değerlerde vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülür. Eğer  bhcg 1500, duruma göre bazen 2000 olduğu halde hala vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülmüyorsa dış gebelik açısından yakın takip gerekir.

Evde yapılan idrar testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?

Evde yapılan gebelik testi gebelik haftası için bize yardımcı olmamaktadır. Yapılacak en doğru şey eğer gebelik kesinlikle istenmiyorsa doktorunuza başvurmaktır. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Devlet hastanesinde kürtaj yapılır mı?

Yasal olarak uygun durumlarda yapılabilir. Devlet hastanesinde de özel kliniklerde olduğu gibi aynı işlem aynı prosedürler çerçevesinde yapılabilir. Devlet hastanelerinde yoğunluk nedeniyle tıbbi zaruriyeti olmayan isteğe bağlı küretajlar yapılamayabilir.

Ancak devlet hastanelerine başvurduğunuzda kürtaj işlemi yoğunluk nedeniyle hasta kabul edilemediği gibi bir dönüş alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle devlet hastanesinde kürtaj işlemini gerçekleştirilemeyebilir. Ayrıca yasalar çerçevesinde evli olan kadınların kürtaj yaptırabilmesi için eşlerinin de rızasının olduğuna dair belgesinin de olması gerektiği unutulmamalıdır.

Tıp merkezlerinde kürtaj yapılır mı?

Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Özel hastanede kürtaj yapılır mı?

Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir . Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

 Gizli kürtaj yaptırmak istiyorum, bu mümkün mü?

Hasta hakları ve kişisel bilgileri koruma kanunu çerçevesinde bütün bilgilerinizin mahremiyeti sağlanmalıdır. Kliniğimizde bu konu hassas olarak değerlendirilir. Hiçbir bilginiz başka kişi ve kurumlarla paylaşılmaz.

Kızlık zarına zarar vermeden kürtaj yapılır mı?

Evet  yapılabilir. Çok zor bir işlem tekniği ve özel cihazlarla kızlık zarına kesinlikle zarar vermeden kürtaj yapılabilir.

Kürtaj için genel anestezi mi lokal anestezi mi daha iyidir?

Lokal anesteziyle tamamen ağrısız olarak kürtaj yapılabilir. Yine de pek çok kişi kürtaj işlemi için genel anesteziyi tercih eder. Eğer kürtaj olacak kişi daha önce normal doğum yapmışsa lokal anestezi tercih etmek daha uygun olabilir. Kürtaj olacak kişi çoğunlukla işlemle ilgili hiçbir şey hatırlamak istemez. Bu durumda genel anestezi tercih etmek daha iyi bir seçenektir. Genel anestezi mi lokal anestezi mi sorusunun cevabı tıbbi durumla ilgili olduğu kadar hastanın ağrı eşiği ve endişe düzeyiyle de ilgilidir.

 

Genel anestezi ile kürtaj işlemi

Diğer büyük ameliyatlardaki gibi entübasyon gerektiren gerçek bir anesteziye gerek yoktur. Toplam 3-4 dakika süren kısa bir özel anestezi türüyle yapılır. Son derece güvenlidir. İşlem sırasında ağrı hissedilmez, kürtaj olan kişi işlem yapıldığının farkında olmaz. Kürtajdan sonra kişinin kendine gelme süresi çok kısadır. Anestezik madde damar yolundan verilir. Kürtaj olacak kişi başka birinden destek almadan kendi kendine kliniğe gelip genel anesteziyle kürtaj olabilir. Gerekli destek tecrübeli elemanlarımızla sağlanır.  Hasta kendine geldikten sonra kendi başına klinikten ayrılabilir.

Lokal anestezi ile kürtaj işlemi

Bu işlemde asıl rahatsızlık normal jinekolojik muayenede olduğu gibi spekulum takılma kısmında olmaktadır. Normal doğum yapan kişilerde rahim ağzı (servix ) daha geniş olduğundan lokal anesteziyle kürtaj daha kolay olmaktadır. Lokal anestezi uygun madde, uygun dozajda  tecrübeli doktorın elinde genel anestezi kadar etkin bir yöntemdir.

 

Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.

 

 

OP DR SEZGİN DURSUN

KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI

---

OP DR SEZGİN DURSUN

KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI

---

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Amerika’ya özgü pekancevizi de .  . HALKALI  KÜRTAJ  846ya ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r. Dünyanın pek PEK bölgesinde yenebilir pelitleri için aranan bir ağaç UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER meşe ağacı gibi, milyonlarca insanın PEK değerli birer yiyecek saydığı ürünleri veren yaban bitkiler bugün bile hâlâ evcilleştirilmemiştir. Peki niçin bazı bitkilere göre başka bazı bitkileri evcilleştirmek insanlar için     MENEMEN  KÜRTAJ .ha çekici ve kolay olmuştur? Niçin zeytin ağaçları ortaASIR,  çiftçilerine boyun eğmiştir de meşe ağaçları bizim en parlak  tarımbilimcilerimize bile boyun eğmemeye devam ediyor?

 

Gelin evcilleştirme olayına bitki açısın    MENEMEN  KÜRTAJ .n bakalım. Biz bitkiler için binlerce hayvan türü arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . bilmeden onları “evcilleştiren” bir hayvan türüyüz. İnsan     MENEMEN  KÜRTAJ . içinde olmak üzere bütün hayvan türleri gibi bitkiler de serpilebilecekleri bölgelere döllerini yaymak ve genlerini sonraki nesillere aktarmak isterler. Genç hayvanlar yürüyerek ya     MENEMEN  KÜRTAJ . uçarak yayılırlar ama bitkiler için böyle bir UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERak yoktur, bu yüzden onlar     MENEMEN  KÜRTAJ . otostop yapmanın bir yolunu bulmalıdır. Bazı bitki türlerinin rüzgârla kanatlanıp uçabilen ya     MENEMEN  KÜRTAJ . su yüzeyinde yüzen tohumları vardır, ama bunun dışın    MENEMEN  KÜRTAJ . başka pek çoğu tohumlarını, lezzetli bir meyvenin içine gizleyerek ve olgunlaşan meyvenin reklamını renk ya     MENEMEN  KÜRTAJ . koku aracılığıyla yaparak hayvanları kandırıp taşıtırlar. Karnı acıkan hayvan meyveyi ağzıyla koparır ve yutar, sonra yürür ya     MENEMEN  KÜRTAJ . uçar  gider,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra meyvenin atası UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ağaçtan uzak bir yerde tohumu ya ağzı yoluyla ya     MENEMEN  KÜRTAJ . dışkısıyla çıkarır. Bu yolla tohumlar binlerce kilometre uzaklara taşınırlar.

 

Bitki tohumlarının bağırsağınız    MENEMEN  KÜRTAJ . sindirilmeye karşı direndiklerini ama dışkınızın içinden filizlendiklerini öğrenmek sizi şaşırtabilir. Aranız    MENEMEN  KÜRTAJ . midesi kolay bulanmayan

 

macera meraklıları varsa bu deneyi kendiniz yapıp doğruluğunu kanıtlayabilirsiniz. Yaban bitki türlerinin çoğunun tohumunun yeşerebilmek için önce bir hayvanın bağırsağın    MENEMEN  KÜRTAJ .n geçmesi şarttır. Örneğin bir Afrika kavunu türü sırtlan benzeri bir Afrika kurdu tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n yenmeye öylesine uyum sağlamıştır ki bu türe ait kavunların çoğu bu  hayvanların dışkıladıkları yerlerde yetişir.

 

Hayvanları kendilerine çeken “otostopçu” bitkilere örnek olarak yabançileklerini düşünün. Çilek tohumları henüz     MENEMEN  KÜRTAJ .ha olgunlaşmadığı, ekilmeye hazır olmadığı zaman tohumların üzerini kaplayan etli meyve yeşil, ekşi ve serttir. Sonun    MENEMEN  KÜRTAJ . tohumlar olgunlaştığın    MENEMEN  KÜRTAJ . etli meyveler kızarır, tatlanır ve yumuşar. Meyvelerdeki renk değişikliği ardıçkuşu gibi kuşları çekmeye yarayan bir işarettir, kuşlar meyveleri koparır, uçar giderler,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra ağızların    MENEMEN  KÜRTAJ .n ya     MENEMEN  KÜRTAJ . dışkılarıyla tohumları dışarı atarlar.

 

Doğal olarak, çilek bitkisi bekledi bekledi de ancak tohumları saçılmaya hazır olduğu zaman kuşları kendine çekmek amacıyla harekete geçmedi. Ardıçkuşları     MENEMEN  KÜRTAJ . çilekleri evcilleştirmek gibi bir niyet taşımıyordu. Çilek bitkisi doğal seçilim yoluyla evrimleşti. Ham çilekler ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r yeşil ve ekşiyse o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r az sayı    MENEMEN  KÜRTAJ . kuş, tohumları henüz hazır olmayan meyveleri yiyerek tohumları ziyan etti; çilekler ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r kırmızı ve tatlıysa o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r PEK sayı    MENEMEN  KÜRTAJ . kuş onların olgun tohumlarını çevreye saçtı.

 

Belli hayvan türleri tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI p çevreye saçılmaya uyum sağlamış böyle sayısız bitki vardır. Nasıl çilekler kuşlara uyum sağlamışsa pelitler de sincaplara, mangolar yarasalara, bazı aya-kotu türleri karıncalara uyum sağlamıştır. Bu süreç

 

tüketicilere     MENEMEN  KÜRTAJ .ha yararlı olacak şekilde ana bitkide genetik değişikliklerin mey    MENEMEN  KÜRTAJ .na getirilmesi olarak tanımladığımız evcilleştirmenin bir yarısıdır. Ancak hiç kimse bu evrim sürecini ciddi ciddi bir evcilleştirme olarak tanımlayamaz çünkü kuşlar, yarasalar, başka tüketici hayvanlar tanımın öteki yarısını yerine getiremez: bilinçli olarak bitki yetiştiremezler. Aynı şekilde, yaban bitkilerin evrimleşip tarım bitkilerine dönüşmesi sürecinin ilk bilinçsiz evreleri, insanlar tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n henüz bilinçli olarak yetiştirilmeyen bitkilerin, insanları meyvelerini yemeye ve tohumlarını     MENEMEN  KÜRTAJ .ğıtmaya     MENEMEN  KÜRTAJ .vet edecek biçimde evrimleşmesinden oluşur. Tıpkı Afrika kurtlarınınki gibi insanların dışkı yaptıkları yerler ilk bilinçsiz  üreticiler için bir deneme çiftliği olmuştur.

 

Dışkımızı yaptığımız yerler yediğimiz yaban bitkilerin tohumlarını rasgele ektiğimiz yerlerden yalnızca bir tanesidir. Yenebilir yaban bitkileri toplayıp evimize getirirken kimileri yol    MENEMEN  KÜRTAJ . dökülür, kimileri evlerimizde. Bir meyve çürür, içindeki tohum hâlâ PEK iyi durum    MENEMEN  KÜRTAJ .dır, yenmeden çöpe atılır. Ağzımıza attığımız meyvenin parçası UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER çilek  tohumları  PEK küçüktür, kaçınılmaz olarak yutulur ve dışkımızla birlikte dışarı atılır, ama kimi tohumlar PEK büyüktür onları yutma    MENEMEN  KÜRTAJ .n çıkarırız. Böylece bizim tükürük hokkalarımız, çöplüklerimiz, dışkımızı yaptığımız yerlerle birlikte ilk tarım araştırma laboratuvarlarını oluştururlar.

 

Tohumlar bu laboratuvarların hangisine düşmüş olurlarsa olsunlar bazı yenebilir bitkilerin tohumlarıdır -yani bir nedenden dolayı bizim yemeyi seçtiğimiz  bitkilerin  tohumları. Böğürtlen toplayıp yediğiniz günlerden hatırlarsınız, belli böğürtlenleri ya     MENEMEN  KÜRTAJ . böğürtlen fi    MENEMEN  KÜRTAJ .nlarını

 

seçersiniz. Sonuçta ilk çiftçiler etli meyvelerin büyüklerini ektikleri zaman onların büyük bir olasılıkla     MENEMEN  KÜRTAJ .ha büyük meyveler vereceğini bilmiyorlardı ama bilerek tohumları ekmeye başladıkları zaman elbette toplamak için seçtikleri bitkilerin tohumlarını ekeceklerdi.

 

Sonuç olarak, sıcak ve nemli bir günde, sivrisineklerin arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . böğürtlen toplamak için dikenli bir çalılığın içine girecekseniz herhangi bir böğürtlen çalısının  içine girmezsiniz. Bilmeyerek de olsa hangi çalının     MENEMEN  KÜRTAJ .ha umut verici olduğuna, buna değip değmeyeceğine karar verirsiniz. Bilincinde olmadığınız ölçütleriniz nelerdir?

 

Elbette ki bir ölçütünüz büyüklüktür. Büyüklerini seçersiniz, çünkü birtakım küçük kötü çilekler için güneşte yanmaya, sivrisineklere yem olmaya değmez. Tarım bitkilerinin yaban atalarına göre niçin     MENEMEN  KÜRTAJ .ha büyük meyvelerinin olduğu  gerçeğini bu bir oran    MENEMEN  KÜRTAJ . açıklamaktadır. Özellikle süpermarketteki çileklerin, yabanmersinlerinin kır    MENEMEN  KÜRTAJ . yetişenlere göre ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r iri olduğunu KADIKÖY KÜRTAJ iyi biliriz; bu farklar ancak son yüzyıllar    MENEMEN  KÜRTAJ . ortaya çıktı.

 

Başka bitkilerdeki böyle büyüklük farkları, ekili bezelyelerin, insan eliyle seçilim yoluyla, yaban bezelyelere göre on kat     MENEMEN  KÜRTAJ .ha ağır olacak şekilde evrimleştiği döneme, tarımın ilk başlangıç dönemine ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r gider. Küçük yaban bezelyeler avcı/yiyecek toplayıcıları tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n, tıpkı bugün bizim küçük yabanmersinlerini topladığımız gibi, binlerce yıl toplanmış, sonun    MENEMEN  KÜRTAJ . en güzel en büyük yaban bezelyelerin  seçilip ekilmesi -yani çiftçilik dediğimiz şeyin başlaması- bezelyelerin büyüklüklerinin her GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  kuşakta artmasına kendiliğinden katkı    MENEMEN  KÜRTAJ . bulunmaya başlamıştır. Aynı şekilde

 

süpermarketteki elmalar aşağı yukarı 7,5 santimetre çapın    MENEMEN  KÜRTAJ .dır, yaban elmalar  HALKALI  ,5. En eski mısır koçanlarının  boyu .  . HALKALI  KÜRTAJ  ,5 santimetreyi zor bulur ama Meksika yerlileri MS .  . HALKALI  KÜRTAJ  500 yılın    MENEMEN  KÜRTAJ . bile 30 santimetrelik koçanlar yetiştirmişlerdi, bugünse boyları 45 santimetreyi bulan koçanlar var.

 

Bizim yetiştirdiğimiz tohumlarla onların yaban ataları  arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . PEK açık bir fark     MENEMEN  KÜRTAJ . acılık farkıdır. Yaban tohumların çoğu hayvanlara yem olmamak için evrimleşerek acılaştı, tatları kötüleşti, hatta zehirli hale geldiler. Yani doğal seçilim tohumlar ve meyveler konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . ters yönde işledi. Meyveleri lezzetli UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bitkiler hayvanlar aracılığıyla yayıldılar, ama meyvenin içindeki tohumun tadının kötü olması gerekiyordu. Yoksa hayvan tohumu çiğnerdi ve tohum filizlenemezdi.

 

Acı olup     MENEMEN  KÜRTAJ . evcilleşme sonucun    MENEMEN  KÜRTAJ . bu niteliği değişen  tohumlar arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . badem çarpıcı bir örnek oluşturur. Yaban badem çekirdeklerinin çoğun    MENEMEN  KÜRTAJ . amygladin denen  son derecede acı kimyasal bir madde vardır, (    MENEMEN  KÜRTAJ .ha  önce  söylendiği gibi) bu madde çözünerek siyanür zehrine dönüşür. Biraz yaban badem atıştırmak, o acı tadın uyarısını  boşlayacak ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r akılsız birinin ölümüne yol açabilir. Peki bilmeden evcilleştirmenin ilk evresi tohumları yemek üzere toplamak olduğuna göre, yaban bademler bu ilk evcilleştirme basamağına ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r nasıl geldi?

 

Bunun açıklaması şudur: Bazı badem ağaçlarının tek bir geninde kötü tat veren amygladinin sentezlenmesini engelleyen bir değişim oldu. Bu tür ağaçlar doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . hiçbir döl bırakma    MENEMEN  KÜRTAJ .n yok olurlar çünkü kuşlar tohumlarını keşfedip yerler. Ama ilk çiftçilerin meraklı ya     MENEMEN  KÜRTAJ . karınları açıkmış çocukları, çevrelerindeki yaban bitkileri dişlerken bu

 

bademlerden tatmış ve acı olmadıklarını fark etmiş olacaklardı. (Aynı şekilde Avrupalı köylüler bugün  pelitleri acı değil tatlı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER meşe ağaçlarına rastladıkların    MENEMEN  KÜRTAJ . bunun değerini bilirler.) Eski çiftçilerin önceleri bilmeden çöplüklerine,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra bilerek meyve bahçelerine ektikleri bademler bu tür bademler olmalı.

 

Yunanistan’    MENEMEN  KÜRTAJ . arkeolojik kazı yerlerinde     MENEMEN  KÜRTAJ .ha MÖ 8000 yılın    MENEMEN  KÜRTAJ . yaban badem görülür. MÖ 3000 yılına gelindiğinde Doğu Akdeniz toprakların    MENEMEN  KÜRTAJ . evcilleştiriliyorlardı. Alışır kralı Tutanhamon MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  3 HALKALI  5 dolayların    MENEMEN  KÜRTAJ . öldüğünde öteki dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . karnını doyurması için ünlü mezarına bırakılan yiyeceklerden biri bademdi. Yaban ataları acı ya     MENEMEN  KÜRTAJ . zehirli UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ve eski gezginlerin dışkılarını yaptıkları yerlerin çevresinde ara    MENEMEN  KÜRTAJ . bir tatlı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERlarının filizlendiği tanıdık ürünler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . Lima fasulyesi, kavun, patates, patlıcan ve lahana bulunmaktadır.

 

Avcı/yiyecek toplayıcıların yaban bitkileri seçmelerinde etkili UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER büyüklük ve lezzet gibi en açık ölçütlerin yanı sıra meyvelerin etli ya     MENEMEN  KÜRTAJ . çekirdeksiz, tohumların yağlı, liflerin uzun olması gibi ölçütler de vardır. Yaban kabak ile balkabağının çekirdeklerinin çevresinde ya PEK az meyve vardır ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hiç yoktur ama ilk çiftçiler PEK tohumlu değil PEK etli kabakları ve balkabaklarını seçtiler. Yetiştirme muzlar PEK önceleri hiç çekirdeksiz sırf et olacak şekilde seçildi, bu     MENEMEN  KÜRTAJ . günümüz tarımbilimcilerine çekirdeksiz portakal, üzüm ve hatta kavun geliştirmek için esin kaynağı oldu.  Çekirdeksizlik, doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . bir yaban meyvenin tohumlarının yayılmasına aracılık eden başlangıçtaki evrimleşmiş işlevinin insan eliyle yapılan seçilimle nasıl tam tersine çevrilebileceğini gösteren iyi bir örnektir.

 

Eski zamanlar    MENEMEN  KÜRTAJ . pek PEK bitki aynı şekilde yağlı meyveleri ya     MENEMEN  KÜRTAJ . tohumları için seçilmişti. Akdeniz dünyasın    MENEMEN  KÜRTAJ . ilk evcilleştirilmiş ağaçlar arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . zeytin ağaçları vardı, yağları için MÖ aşağı yukarı 4000 yılın    MENEMEN  KÜRTAJ .n beri yetiştiriliyorlardı. Yetiştirme zeytinler yaban zeytinlere göre yalnızca     MENEMEN  KÜRTAJ .ha  büyük değil,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha yağlıdır     MENEMEN  KÜRTAJ .. Eski çiftçiler susam, har    MENEMEN  KÜRTAJ .l, haşhaş ve keten bitkisini de yağlı tohumları için seçti, ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş çiftçilerse ayçiçeğini, yalancısafranı ve pamuğu.

 

Yakın geçmişte yağ çıkarmak için kullanılma    MENEMEN  KÜRTAJ .n önce pamuk elbette kumaş dokumakta kullanılan lifleri için seçilmişti. Yapağı denen lifler pamuğun tohumlarının üzerindeki tüylerdir, hem Amerika’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki hem Eski Dünya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki ilk çiftçiler birbirinden bağımsız olarak uzun lifleri için DEĞİŞİK pamuk türlerini seçmişlerdi. Eski ASIR, lar    MENEMEN  KÜRTAJ .  dokumacılıkta yararlanmak için yetiştirilen diğer iki bitki UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ketende ve kenevirde lifler bitkinin sapın    MENEMEN  KÜRTAJ .n elde edilir, bu yüzden bitkiler uzun ve düzgün sapları için seçilirlerdi. Pek PEK tarım ürününün yiyecek olarak üretildiğini düşünürüz ama (MÖ 7000 dolayların    MENEMEN  KÜRTAJ . evcilleştirilmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER) keten bitkisi en eski tarım ürünlerimizden biridir. Keten bezi dokumakta kullanılır, Sanayi Devrimi’nden sonra pamuk ve sentetik ürünler tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n tahtın    MENEMEN  KÜRTAJ .n indirilinceye ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r Avrupa’    MENEMEN  KÜRTAJ . keten bezinden başka dokuma yoktu.

 

Buraya ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r anlattığım, yaban bitkilerin tarım bitkisine evrilmesinde etkili UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER değişiklikler ilk çiftçilerin gerçekten fark edebileceği özellikleri içeriyordu -meyve büyüklüğü,  tadı, etlilik, yağlılık derecesi ve lif uzunluğu. Bu istenir özelliklere en benzersiz düzeyde sahip UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaban bitkileri

 

toplayarak eski insanlar bilmeden bitkilerin yayılmasını sağladılar ve evcileştirme yolunu açtılar.

 

Yine de buna ek olarak meyve  toplayan  insanların anlaşılabilir tercihleri yapmalarıyla hiç ilgisi olmayan en azın    MENEMEN  KÜRTAJ .n başlıca dört başka tür değişiklik     MENEMEN  KÜRTAJ .ha var. Söz konusu durumlar    MENEMEN  KÜRTAJ . meyve toplayan insanlar, ya mevcut bitkileri toplayarak ya     MENEMEN  KÜRTAJ . bitkilerin üzerinde etkili UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER seçici koşulları değiştirerek değişikliklere yol açtılar.

 

Bu türden ilk değişiklik tohum saçma düzenekleri üzerinde etkili oldu. Pek PEK bitkinin tohumlarını yaymaya yarayan (ve böylece o tohumları insanların toplamasını etkili biçimde engelleyen) özel düzenekleri vardır. Ancak bu düzeneklerden yoksun, genleri değişmiş tohumlar toplanabilir ve tarım ürünlerinin ilk atası olabilir.

 

Bunun en açık örneği bezelyedir, bezelGİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI n tohumları (yani bizim yediğimiz taneler) bir keseciğin içinde kapalı haldedir. Yaban bezelyeler çimlenecekse bu keseciğin içinden çıkmak zorun    MENEMEN  KÜRTAJ .dır. Bu sonuca ulaşabilmek için bezelye bitkileri keseciğin patlamasına ve tanelerin yere saçılmasına  yol açacak bir gen geliştirdiler. Ara    MENEMEN  KÜRTAJ . bir, mutasyon geçirmiş bezelyelerin kesecikleri patlamaz. Yaban doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . bu mutasyon geçirmiş bezelyeler ana bitkinin üzerinde keseciklerinin içine hapsolmuş halde ölürler, yalnızca kesecikleri patlayan bezelyeler genlerini bir sonraki kuşağa geçirebilir. Ama beri yan    MENEMEN  KÜRTAJ .n, insanların topladığı bezelyeler ancak ana bitkinin üzerinde kalan kesecikleri patlamamış bezelyelerdir. Böylece insanlar bir kez yaban bezelyeleri yemek için evlerine getirmeye başlayınca, hemen o tek geni mutasyon geçirmiş

 

bezelyeler seçilmeye başlandı. Aynı şekilde mercimek, keten bitkisi ve haşhaşın     MENEMEN  KÜRTAJ . kabuğu çatlamayan türleri seçildi.

 

Yaban buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ve arpa taneleriyse patlayabilir bir kesecik içinde değil, bir başak üzerinde büyürler, başaklar kendiliğinden     MENEMEN  KÜRTAJ .ğılır, taneler toprağa dökülür, ora    MENEMEN  KÜRTAJ . çimlenebilirler. Tek gende mey    MENEMEN  KÜRTAJ .na gelen bir mutasyon başağın ufalanıp dökülmesini önler. Yaban doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . bu mutasyon bitki için ölüm demektir çünkü tohumlar hava    MENEMEN  KÜRTAJ . kalır, filizlenemez, kök salamazlar. Ama başak üzerinde kalan ve insanların gelip koparmasını bekleyen taneler işte bu mutasyon geçirmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERlardır. O zamanlar insanlar bu mutasyon geçirmiş tohumları ekiyor, çiftçiler GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  ürünü toplarken ancak yine mutasyon geçirmiş tohumları toplayıp ekebiliyorlardı, çünkü normal UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERlar toprağa dökülüyor, toplanamıyordu. Böylece, çiftçiler doğal seçilimin yönünü  .  . HALKALI  KÜRTAJ  80 derece değiştirdiler:     MENEMEN  KÜRTAJ .ha önce başarılı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER gen birden öldürücü oldu, mutasyona uğramış öldürücü gen başarılı. On bin yıl önce insanlar ufalanıp dökülmeyen buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ve arpa başaklarının seçiliminde bilmeden etkili olurken, besbelli bu olay herhangi bir bitkide insan eliyle yaratılmış en büyük “gelişim”di. Bereketli Hilal’de tarımı başlatan şey bu oldu.

 

Eski kır gezginleri için     MENEMEN  KÜRTAJ .ha     MENEMEN  KÜRTAJ . az görünür UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ikinci bir değişiklik     MENEMEN  KÜRTAJ .ha vardı. İklimi kestirilemeyen bölgelerde yıllık olarak yetişen bitkilerin tohumları hızla ve aynı an    MENEMEN  KÜRTAJ . saçılsaydı bu, bitki için ölüm demek olurdu. O zaman bir kuraklık ya     MENEMEN  KÜRTAJ . don olayıyla bütün fideler ölür, bitkinin soyunu sürdürmesini sağlayacak tohum kalmazdı. Bu yüzden yıllık bitkilerin çoğu filizlenmeyi engelleyici genler aracılığıyla zararı en aza indirecek şekilde evrimleştiler, böylece fideler

 

başlangıçta üç-beş yılı uyku    MENEMEN  KÜRTAJ . geçiriyor,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra filiz veriyorlardı. Fidelerin çoğu havanın kötü olduğu dönemde ölse bile     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra filiz verecek tohumlar kalıyordu geride.

 

Bitkiler zararı aza indirici bir başka yaygın uyum sağlamayla tohumlarını kalın bir kabuğun ya     MENEMEN  KÜRTAJ . zırhın içine saklayarak aynı sonuca ulaşmayı başarıyorlardı. Bu uyum sağlamayı gerçekleştiren pek PEK yaban bitkinin arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa, bezelye, keten bitkisi ve ayçiçeği bulunmaktadır. Bu tür geç filizlenen tohumlar yaban doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . filizlenme UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağını bulabilirler ama çiftçilik ilerledikçe ne olmuştur, bir düşünün. İlk çiftçiler deneme yanılma yöntemiyle, tohumları toprağı sürüp suladıktan sonra ekerlerse     MENEMEN  KÜRTAJ .ha PEK ürün alacaklarını öğrendiler. Onlar bunu öğrenip uyguladıktan sonra hemen filizlenen tohumlar büyüyüp bitki oldular ve  onların  tohumları toplanarak ertesi yıl ekildi. Ama yaban tohumların çoğu hemen filizlenmedi ve hiç ürün vermedi.

 

Yaban bitkiler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . mutasyon geçirmiş bitki teklerinde kalın tohum kabukları ya     MENEMEN  KÜRTAJ . filizlenmeyi engelleyen başka şeyler yoktu. Bunların hepsi hemen filizleniyor ve bunlar    MENEMEN  KÜRTAJ .n mutasyonlu tohumlar toplanıyordu. İlk çiftçiler ara    MENEMEN  KÜRTAJ .ki farkı bilemezlerdi, büyük meyveleri seçip toplarkenki gibi. Ama ek/büyüt/topla/ek döngüsüyle bilmeden mutasyon geçirmiş tekler seçilmiş olacaktı. Tıpkı tohumların saçılışın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki değişiklikler gibi filizlenmenin engellenişindeki bu değişiklikler de buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa, bezelye ve pek PEK tarım ürününü yaban ataların    MENEMEN  KÜRTAJ .n ayıran özelliklerdir.

 

İlk çiftçiler için diğer bir önemli görünür değişiklik türü bitkinin GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI den ürün vermesiyle ilgilidir. Ürün geliştirmenin genel sorunu, rastlantıyla mutasyon geçirmiş bitki teklerinin

 

(örneğin, tohumlan     MENEMEN  KÜRTAJ .ha büyük ya     MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az acı olduğu için) insanlara normal teklerden     MENEMEN  KÜRTAJ .ha yararlı olmasıdır. Bu mutasyonlu bitki tekleri normal UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERlarla melezleşmeye  devam ederse mutasyona hemen su katılacak ya     MENEMEN  KÜRTAJ . mutasyon diye bir şey kalmayacaktı. İlk çiftçiler için bu bitkileri korumanın koşulları neydi?

 

Kendi kendilerine üreyen bitkilerde mutasyonlu bitki kendiliğinden korunur. Bitkilere özgü şekilde (ana bitkinin yumrusun    MENEMEN  KÜRTAJ .n ya     MENEMEN  KÜRTAJ . kökünden) üreyen bitkiler ya     MENEMEN  KÜRTAJ . kendi kendilerini dölleyebilen erdişi bitkiler için de doğrudur bu. Ama yaban bitkilerin büyük bir çoğunluğu böyle üremez. Yaban bitkiler ya kendi kendilerini dölleyemeyen başka erdişilerle karışarak üreyen (benim erkek tarafım senin dişi tarafını döller, senin erkek tarafın benim dişi tarafımı döller) erdişi bitkilerdir, ya     MENEMEN  KÜRTAJ . normal memeliler gibi erkek ve dişi tekler halinde bulunurlar. Birinci öbektekilere kendi kendileriyle uyuşamayan erdişiler; İkincilere ikievcikliler denir. Bu eski çiftçiler için kötü haberdi çünkü tercih ettikleri mutasyonlu bitkileri nedenini anlama    MENEMEN  KÜRTAJ .n hemen kaybediyorlardı.

 

Bunun çözümü bir başka türlü görünmez değişiklikle ilgiliydi. Bitkilerdeki çeşitli mutasyonlar üreme sisteminin kendisini etkiler. Bazı mutasyonlu bitki tekleri tozlaşmaya bile gerek göstermeden meyve veriyordu, bugün bizim çekirdeksiz muzlarımız, üzümlerimiz, portakallarımız, ananaslarımız bura    MENEMEN  KÜRTAJ .n çıktı.

 

Bazı mutasyonlu erdişilerin kendi kendileriyle uyuşmazlıkları kayboldu, kendi kendilerini dölleyebilir duruma geldiler -erik, şeftali, elma, kayısı, kiraz gibi pek PEK ağaç örneğinde

 

gördüğümüz bir süreç. Normal olarak erkek ve dişi tekleri  ayrı ayrı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bazı mutasyonlu üzümler kendi kendilerini dölleyebilen erdişelere dönüştüler. Bütün bu UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERaklar yoluyla eski çiftçiler bitkilerin üreme biyolojisinden anlamamalarına karşın başlangıçta umut verici UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ve değersiz dölleri yok olup giden mutasyonlu bitkiler yerine, soyu bozulmayan ve GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI den ekmeye değen yararlı tarım ürünlerine sahip oldular.

 

Böylece çiftçiler yalnızca büyüklük ve tat gibi görülebilir niteliklerine göre değil, aynı zaman    MENEMEN  KÜRTAJ . tohumların saçılma düzeneği, filizlenmeyi engelleme özelliği, üreme biyolojisi gibi görünmeyen özelliklere göre de bitki tekleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . seçim yaptılar. Sonuçta bazı bitkiler hayli DEĞİŞİK ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hatta tam ters nitelikleri için seçildiler. Bazı bitkiler (örneğin ayçiçeği) tohumları PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha büyük diye, bazı bitkilerse (örneğin muz) tohumları küçük diye, hatta hiç yok diye tercih edildi. Kıvırcık salata    MENEMEN  KÜRTAJ . tohum ya     MENEMEN  KÜRTAJ . meyve değil bol yaprak arandı; ayçiçeği ve buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y    MENEMEN  KÜRTAJ . yaprak değil tohum; balkabağın    MENEMEN  KÜRTAJ . yaprak değil meyve. DEĞİŞİK amaçlarla DEĞİŞİK dölleri seçilmiş tek bir yaban bitkiden görünümleri  hayli  DEĞİŞİK bitkilerin türemesi özellikle öğretici bir olgudur. Babil İmparatorluğu zamanın    MENEMEN  KÜRTAJ . (pazı olarak adlandırılan günümüzün pancar çeşitleri gibi) yaprakları için yetiştirilen pancar     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra yenebilir kökleri için, en sonun    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . (.  . HALKALI  KÜRTAJ  8. yüzyıl    MENEMEN  KÜRTAJ .) içindeki şeker için (şekerpancarı) yetiştirildi. Belki de başlangıçta yağlı tohumları için yetiştirilen lahana  bitkisinin atası     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra, bazı lahanalar (günümüzdeki lahana ve karalahana gibi) yaprakları için, bazıları  (yerlahanası gibi) gövdesi için, kimileri (brüksel  lahanası  gibi) tomurcukları için, kimileri (karnabahar ve brokoli gibi) çiçekleri için seçile seçile büyük bir çeşitlenmeye uğramıştır.

 

Buraya ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r çiftçilerin bilerek ya     MENEMEN  KÜRTAJ . bilmeyerek yaptıkları seçimler sonucun    MENEMEN  KÜRTAJ . yaban bitkilerin tarım bitkisine dönüşümlerini konu ettik. Yani, çiftçiler ilk önce alıp bahçelerine getirmek üzere bazı yaban bitki teklerini seçtiler,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra her yıl bahçelerinde bir sonraki yıl yetiştirmek üzere belli döllerin tohumlarını seçtiler. Ama söz konusu dönüşümün çoğu bitkinin kendi seçiminin sonucu olarak ortaya çıktı.     MENEMEN  KÜRTAJ .rwin’in “doğal seçilim” terimi, aynı türün  doğal koşullar altın    MENEMEN  KÜRTAJ . birbiriyle yarışan tekleri içinde hayatta kalmayı     MENEMEN  KÜRTAJ .ha iyi başaran ve/veya     MENEMEN  KÜRTAJ .ha başardı üreyen bazı tekleri için kullanılan bir terimdir. Aslın    MENEMEN  KÜRTAJ . seçilim farklara     MENEMEN  KÜRTAJ .yalı olarak hayatta kalma ve üremenin bir sonucudur. Koşullar değişirse DEĞİŞİK tekler hayatta kalabilir ya     MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ .ha iyi üreyebilir ve “doğal seçilim”e uğramış olur, sonuçta     MENEMEN  KÜRTAJ . o bölgedekiler evrimsel bir değişiklik geçirir. Klasikleşmiş bir örnek Britanya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki gece kelebeklerinde sanayinin yol açtığı kirlilikten dolayı ortaya çıkan renk koyulaşmasıdır: .  . HALKALI  KÜRTAJ  9. yüzyıl    MENEMEN  KÜRTAJ . çevre kirlendikçe koyu renkli gece kelebekleri açık renklilere göre     MENEMEN  KÜRTAJ .ha PEK yaygınlaşmaya başladı çünkü kara, kirli bir ağacın üzerinde duran koyu renk gece kelebekleri için yağmacıların dikkatinden kaçma olaslığı açık renklilerinkine göre     MENEMEN  KÜRTAJ .ha yüksekti.

 

Sanayi Devrimi gece kelebekleri için çevreyi ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r değiştirdiyse çiftçilik de bitkiler için çevre koşullarını o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r değiştirdi. Sürülmüş, gübrelenmiş, sulanmış, zararlı otları ayıklanmış bir bahçe, kuru, gübresiz bir yamaca göre  PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha DEĞİŞİK yetişme koşulları sağlar. Evcilleştirilme aşamasın    MENEMEN  KÜRTAJ . bitkilerde mey    MENEMEN  KÜRTAJ .na gelen değişikliklerin çoğu koşulların değişmesinden, koşullar değiştiği için bitkinin tercih edilen türünün değişmesinden kaynaklanır. Örneğin, bir

 

çiftçi bir bahçeye tohumları sık ektiği zaman tohumlar arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . ciddi bir yarış söz konusu olur. Elverişli koşullar    MENEMEN  KÜRTAJ .n yararlanıp hızla büyüyen büyük tohumlar,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha önce tohumların     MENEMEN  KÜRTAJ .ha seyrek ekildiği, yarışmanın     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az ciddi olduğu kuru, gübresiz yamaçlar    MENEMEN  KÜRTAJ . tercih edilen küçük tohumlara tercih edilecektir. Bitkilerin kendilerinin arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki bu tür yarışmaların tohum büyüklüklerine ve yaban bitkilerin eski ASIR, lar    MENEMEN  KÜRTAJ . tarım bitkilerine dönüşmesi sırasın    MENEMEN  KÜRTAJ . mey    MENEMEN  KÜRTAJ .na gelen başka pek PEK değişikliğe önemli katkısı olmuştur.

 

Bitkilerin evcilleştirilme kolaylığı bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n büyük DEĞİŞİKlıklar göstermesi nasıl açıklanabilir; örneğin, bazı türler PEK önceleri evcilleştirilmişken, bazılarının ortaASIR, a ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r evcilleştirilememesi, bazı başka yaban bitkilerinse  bizim bütün çabalarımıza karşı bağışık olması? Güneybatı Asya’nın Bereketli Hilal’inde çeşitli tarım bitkilerinin iyi bilinen  gelişim evrelerini incelersek yanıtların çoğunu bu  incelemeden çıkarabiliriz.

 

Bereketli Hilal’de yaklaşık .  . HALKALI  KÜRTAJ  0.000 yıl önce evcilleştirilmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa, bezelye gibi ilk tarım bitkileri pek PEK üstünlüklere sahip UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaban bitkiler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .n çıktı. Zaten yenebilir UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ve yaban haldeyken PEK ürün veren bitkilerdi. Yetiştirmesi kolaydı, yalnızca ekmek ya     MENEMEN  KÜRTAJ . dikmek yetiyordu. Çabuk büyüyor, ektikten birkaç ay sonra biçilebiliyorlardı, henüz göçebe avcılarla yerleşik köylüler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki sınır    MENEMEN  KÜRTAJ . bulunan ilk çiftçiler için bu büyük bir üstünlüktü. Çilek ve kıvırcık salata gibi     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonraki pek PEK tarım bitkisinin tersine kolayca depUYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERabiliyorlardı. Çoğunlukla kendi kendilerine tozlaşıyorlardı: yani, bitki çeşitleri tozlaşmayı kendi kendilerine yapıyor, insanlara     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az yararlı başka

 

çeşitlerle melezleşmek yerine kendilerinin arzu  edilir genlerini değişikliğe uğrama    MENEMEN  KÜRTAJ .n aktarabiliyorlardı. Son olarak     MENEMEN  KÜRTAJ . bu bitkilerin yaban atalarının, tarım bitkilerine dönüşmek için pek az genetik değişiklik geçirmelerinin gerekmesiydi

-örneğin, buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y    MENEMEN  KÜRTAJ . yalnızca     MENEMEN  KÜRTAJ .ğılmayan başaklara ve tekbiçim hızlı filizlenmeye gerek vardı.

 

Tarım bitkisi geliştirmenin ikinci adımı, MÖ yaklaşık 4000 yılın    MENEMEN  KÜRTAJ . meyve ağaçları ile zeytinsi yemiş ağaçlarını evcilleştirmek oldu. Bunlar arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . zeytin, incir, hurma, nar ve üzüm vardı. Tahıllarla ve baklagillerle karşılaştırıldıkların    MENEMEN  KÜRTAJ . onların kusuru dikildikten en az üç yıl sonrasına ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r ürün vermemeleri ve ancak on yıl sonra tam ürün hacmine ulaşmalarıydı. Dolayısıyla bu ürünleri yetiştirmek ancak yerleşik köy hayatına tam olarak geçmiş insanlar için UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERaklıydı. Yine de bu ilk meyve ve zeytinsi yemiş ağaçları bu tür tarım ürünleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . yetiştirmesi en kolay UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERlardı.     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonraları evcilleştirilenlerin tersine bunlar aşı kalemi halinde ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hatta tohum olarak doğru    MENEMEN  KÜRTAJ .n ekilebiliyordu. Aşı kalemlerinin bir üstünlüğü vardı, eski çiftçiler bir kez verimli bir ağaç buldukları ya     MENEMEN  KÜRTAJ .  geliştirdikleri zaman on    MENEMEN  KÜRTAJ .n ürettikleri bütün döllerin tıpatıp aynı olacağın    MENEMEN  KÜRTAJ .n emin olabiliyorlardı.

 

Üçüncü adım, elma, armut, erik ve kiraz     MENEMEN  KÜRTAJ . içinde  olmak üzere yetiştirmesi PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha zor meyve ağaçlarının evcilleştirilmesiydi. Bu ağaçlar aşılama yöntemiyle yetiştirilemez. Onları çekirdekten yetiştirmek de zaman kaybıdır,  çünkü bu türlerin en seçkin örneğinin dölleri bile  son derecede DEĞİŞİKlık gösterir ve çoğu kez değersiz meyveler verir. Bu ağaçların tarım başladıktan PEK sonra Çin’de

 

geliştirilen ve hiç kolay olmayan aşılama yöntemiyle yetiştirilmesi gerekir. Aşılama ilkesini öğrendikten sonra bile aşılamanın güç olması bir yana, bu ilkenin kendisi ancak bilinçli denemelerle keşfedilebilirdi. Aşılamanın icadı,  öyle bir göçebenin bir yerde dışkısını yapıp     MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra bir     MENEMEN  KÜRTAJ .ha geldiğinde ora    MENEMEN  KÜRTAJ . güzel bir meyve bulmak gibi hoş bir  sürprizle karşılaşmasına hiç benzemez.

 

Bu geç dönem ağaçlarının çoğu için bir başka sorun     MENEMEN  KÜRTAJ . bunların yaban atalarının kendi kendine tozlaşabilenlerin tam tersi olmalarıydı. Onların kendi türlerinin genetik olarak DEĞİŞİK bir cinsine ait bir bitkiyle çapraz tozlaşmaları gerekiyordu. Bu yüzden de ilk çiftçiler ya çapraz tozlaşma gerektirmeyen mutasyonlu ağaçlar bulmak, ya genetik olarak DEĞİŞİK cinsleri bilerek dikmek, ya     MENEMEN  KÜRTAJ . aynı meyve bahçesinde erkek ve dişi tekleri yakın yakın dikmek zorun    MENEMEN  KÜRTAJ .ydılar. Bütün bu zorluklar yüzünden elma, armut, erik, kiraz ağaçlarının evcilleştirilmesi aşağı yukarı klasik dönemlere ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r gecikti. Yine de hemen hemen aynı zamanlar    MENEMEN  KÜRTAJ ., bilerek yetiştirilen tarım bitkilerinin bulunduğu tarlalar    MENEMEN  KÜRTAJ . başlangıçta zararlı ot olarak görülen yaban bitkiler     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az bir çabayla bir başka geç dönem  evciller grubunu oluşturdu. Zararlı ot olarak boy gösteren tarım bitkileri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . çav    MENEMEN  KÜRTAJ .r, yulaf, şalgam, turp, pancar, pırasa ve kıvırcık salata bulunur.

 

Tablo 7..  . HALKALI  KÜRTAJ  . Eski Dünyaı    MENEMEN  KÜRTAJ . Belli Başlı İlk Tarım Bitkisi Çeşitlerinden Örnekler

Bölge                                                                      Ürün Ç-eşidi

 

 

Tahıllar, Başka Otlar

Baklagiller

 

 

 

 

Bereketli Hilal

 

Çin

çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, teksıralı

buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa sorguçotu ak    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı,

süpürgeotu ak    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı, pirinç

bezelye, mercimek

nohut

soya fasulyesi, Çin fasulyesi, Asya fasulyesi

 

Mezoamerika                                      mısır

adi fasulye, sarmaşık fasulyesi, kırmızı sarmaşık fasulyesi

 

Andlar, Amazon

Bölgesi

Batı Afrika ve Sahel Hindistan

 

Etiyopya  Doğu Amerika

Birleşik Devletleri

GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ

Peru çeltiği [mısır]

 

süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı, ak    MENEMEN  KÜRTAJ .rı Afrika pirinci [buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa, pirinç, süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .nsı,     MENEMEN  KÜRTAJ .rı]

 

Habeş yulafı, parmak    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı [arpa, buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y]

mayısotu, yulafotu, arpa, kazayağı, şekerkamışı

lima  fasulyesi, adi fasulye, fıstık börülce, yerfıstığı

 

sümbül fasulyesi, siyah   nohut, yeşil nohut [börülce, mercimek]

 

 

 

 

 

Tablo    MENEMEN  KÜRTAJ . dünyanın çeşitli bölgelerindeki ilk tarım alanların    MENEMEN  KÜRTAJ . yetiştirilen, 5 tarım ürünü sınıfına ait belli başlı tarım  ürünleri görülüyor. Köşeli parantezler söz konusu bitkilerin başka yerde evcilleştirilmiş olduğuna işaret ediyor; köşeli paranteze alınmamış adlar yöresel olarak evcilleştirilmiş bitkilere ait. Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . muz, Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENEMEN  KÜRTAJ . mısır ve fasulye, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’de tatlı patates gibi     MENEMEN  KÜRTAJ .ha geç bir tarihte gelmiş ya     MENEMEN  KÜRTAJ . önemli olmuş ürünlerin adları bura    MENEMEN  KÜRTAJ . yer almıyor. Gossypium sınıfına giren dört tür pamuk bulunuyor, bu türlerin her biri dünyanın belli bir bölgesinin yerli ürünü; Cucurbita sınıfına giren beş türlü kabak var. Unutmayın ki pek PEK bölgede tarım tahıllar,

 

baklagiller ve lifli bitkilerle başladı ama kökler, yumrular ve kavunlar ancak bazı bölgelerde ilk dönemlerde önemliydi.

 

Bu anlattığım ayrıntılı evreler Bereketli Hilal için geçerli olmasına karşın benzer evreler kısmen dünyanın başka yerlerinde de görüldü. Özellikle Bereketli Hilal’in buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ve arpası (ot ailesinin bir üyesi UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER) tahıl ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hububat olarak adlandırılan bitki ailesinin örneğidir, Bereketli Hilal’in  bezelye ve mercimeğiyse (fasulGİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI n de içinde olduğu bakla türü meyveli bitkiler ailesinin üyeleri UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER) baklagillerin örneğidir. Tahıl bitkilerinin hızlı büyümek, yüksek oran    MENEMEN  KÜRTAJ . karbonhidrat içermek, işlenmiş toprakta hektar başına bir tona varan oran    MENEMEN  KÜRTAJ . yenebilir ürün vermek gibi üstünlükleri vardır. Bunun sonucu olarak bugün insanların tükettiği toplam kalorinin yarı    MENEMEN  KÜRTAJ .n fazlası tahıllar    MENEMEN  KÜRTAJ .n sağlanır ve ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş dünyanın başta gelen .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI   ürününden beşini oluşturur (buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, mısır, pirinç, arpa, süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı). Tahıl ürünlerinin çoğun    MENEMEN  KÜRTAJ . protein oranı düşük-tür, ama bu açık baklagillerle kapatılır, baklagillerdeki protein oranı %  HALKALI  5’tir (soya fasulyesinde bu oran % 38’i bulur). Dolayısıyla tahıllarla baklagillerde dengeli bir beslenme için gerekli besinlerin çoğu vardır.

 

Tablo 7..  . HALKALI  KÜRTAJ   de özetlendiği gibi, yerel tahıl/baklagil bileşimlerinin evcilleştirilmesiyle pek PEK bölgede yiyecek üretiminin fitili ateşlenmiş oldu. En iyi bilinen örnekler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . Bereketli Hilal’de buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ile arpanın bezelye ve mercimekle, Mezoamerika’    MENEMEN  KÜRTAJ . mısırın çeşitli fasulye türleriyle, Çin’de pirinç ile     MENEMEN  KÜRTAJ .rının soya fasulyesi ve diğer fasulyelerle oluşturduğu bileşimler bulunmaktadır.     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az bilinen bileşimler ise Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı, Afrika  pirinci,  ak    MENEMEN  KÜRTAJ .rı, börülce, yerfıstığı bileşimi, Andlar’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki tahıl sınıfına

 

girmeyen taneli bitki Peru çeltiği ve çeşitli türde fasulye bileşimleridir.

 

Tablo 7..  . HALKALI  KÜRTAJ  ‘de ayrıca görüldüğü gibi Bereketli Hilal de lifleri için keten bitkisi evcilleştirilirken buna paralel olarak başka yerlerde de evcilleştiriliyordu. Çin’de, Mezoamerika’    MENEMEN  KÜRTAJ ., Hindistan’    MENEMEN  KÜRTAJ ., Etiyopya’    MENEMEN  KÜRTAJ ., Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . Sahra’nın güney bölgesinde, Güney Amerika’    MENEMEN  KÜRTAJ . ip yapmak ve giyecek dokumak için gerekli lifler kenevirden, dört tür pamuktan, avizeağacı ve agaveden elde ediliyordu, buna bir de bu bölgelerin çoğun    MENEMEN  KÜRTAJ . evcil hayvanların yünü ekleniyordu. Yiyecek üretiminin ilk merkezleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . lifli ürünü olmayan tek bölge Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusu ile GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’dir.

 

Bu paralelliklerin yanı sıra dünya üzerindeki yiyecek üretimi sistemleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . büyük DEĞİŞİKlıklar     MENEMEN  KÜRTAJ . vardı. Bunlar    MENEMEN  KÜRTAJ .n biri Eski Dünya’nın büyük bir bölümünde tarımın, serpme usulü tohum ekmek, bir tarla    MENEMEN  KÜRTAJ . bir tek ürün yetiştirmek, en sonun    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . toprağı sürmek anlamına gelmesidir. Yani tohumlar avuç avuç serpilerek ekilir, böylece bütün bir tarla    MENEMEN  KÜRTAJ . tek bir ürün yetiştirilirdi. İnekler, atlar ve başka büyük, memeli hayvanlar bir kez evcilleştirildikten sonra bu hayvanlar sabana koşuldu ve tarlalar hayvan gücüyle sürüldü. Bununla birlikte GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  Dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . sabana koşulabilecek türden hiçbir hayvan evcilleştirilememişti. Bu yüzden tarlalar her zaman çubuklarla ya     MENEMEN  KÜRTAJ . el çapalarıyla kazılır, tohumlar avuç avuç serpilmez, tek tek elle ekilirdi. Dolayısıyla GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  Dünya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki tarlaların çoğu tek ürünlü değil, bir araya ekilmiş çeşitli bitkilerle karma ürünlü bahçeler halindeydi.

 

Tarım sistemleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki önemli farklar    MENEMEN  KÜRTAJ .n bir başkası     MENEMEN  KÜRTAJ . başlıca kalori ve karbonhidrat kaynaklarıyla ilgiliydi.     MENEMEN  KÜRTAJ .ha önce gördüğümüz gibi pek PEK bölgede bu kaynağı tahıllar oluşturuyordu. Başka bazı bölgelerdeyse tahılların rolünü Bereketli Hilal’de ve Çin’de pek önemli olmayan kökler ve yumrular oynuyor ya     MENEMEN  KÜRTAJ . paylaşıyordu. Tropik Güney Amerika’nın başlıca besin kaynağı manyok (alias cassava) ile tatlı patates, Andlar’ın patates ile ekşiyonca, Afrika’nın yamı, Güneydoğu Asya ile GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’nin Hint-pasifik yerelması ile taroydu. Özellikle muz ve ekmekağacı meyvesi gibi ağaç ürünleri de Güneydoğu Asya ile GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’de karbonhidrat bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n zengin birer besin kaynağıydılar.

 

Böylece Roma Dönemi’ne gelindiğinde günümüzün belli başlı tarım ürünleri dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . bir yerlerde üretilmekteydi. Tıpkı  evcil hayvanlar    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . göreceğimiz gibi (IX. Bölüm), eski avcı/yiyecek toplayıcılar kendi yörelerindeki yaban bitkilerin hepsini iyi tanıyorlardı ve eski çiftçiler anlaşılan evcilleştirmeye değecek ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r bitki varsa hepsini bulmuş ve evcilleştirmişlerdi. OrtaASIR,  keşişleri elbette çilek ve ahududu yetiştirmeye başlamışlardı ve ASIR, ımız    MENEMEN  KÜRTAJ . GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  bitki geliştirmekle uğraşan uzmanlar hâlâ eski ürünleri  iyileştirmeyi sürdürüyorlar, bu ara    MENEMEN  KÜRTAJ . bu eski ürünlere, yabanmersini, kartopu, kivi gibi etli meyve ve Alaca    MENEMEN  KÜRTAJ .mia, pekancevizi, maun fıstığı gibi sert kabuklu meyve cinsinden bir şeyler eklediler. Ama buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, mısır, pirinç gibi eski dönemlerin başlıca besin maddeleriyle karşılaştırıldıkların    MENEMEN  KÜRTAJ . bu birkaç ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş ürün önemsiz kalıyor.

 

Yine de bizim bu başarı listemizde, besin değeri yüksek olmasına karşın asla evcilleştirmeyi başaramadığımız pek PEK

 

yaban bitki var. Bu başarısızlıklarımız arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . anılmaya  değer olarak meşe ağacı bulunuyor, meşe pelitleri Kaliforniya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki ve Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENEMEN  KÜRTAJ .ki yerli Amerikalıların belli başlı besin kaynağıydı, Avrupa’    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . tarlalar ürün vermediği zaman aç kalan köylülerin can simidi. Pelitler besleyicidir, bol nişasta ve yağ içerirler. Yenebilir başka pek PEK yaban yiyecek gibi pelitlerin çoğun    MENEMEN  KÜRTAJ . acı tanin maddesi bulunur ama pelitseverler bademdeki ve başka yaban bitkilerdeki acı kimyasalların çaresini nasıl buldularsa taninin çaresini de öyle bulmuşlardı: Ya pelitleri öğütüp tanini çıkarıyor ya     MENEMEN  KÜRTAJ . ara sıra rastladıkları mutasyon geçirmiş, tanin oranı düşük meşe ağacı teklerinin pelitlerini topluyorlardı.

 

Peki pelit gibi böylesine değerli bir yiyecek kaynağını evcilleştirmeyi neden beceremedik? Çilek ve ahududuyu evcilleştirmekte neden bu ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r geç kaldık? Bu bitkilerde ne var     MENEMEN  KÜRTAJ ., aşı yapmak gibi güç yöntemleri ustalıkla kullanan eski çiftçiler onları evcilleştiremediler?

 

Anladığımıza göre meşe ağaçlarının üç sakıncası var.  Birincisi, çiftçilerin sabrını tüketecek ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r yavaş büyüyorlar. Buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ekildikten birkaç ay sonra ürün verir; bir badem tohumu ekseniz üç-dört yıl içinde badem veren bir ağacınız olur; ama bir peliti toprağa ekseniz en az on yıl ürün vermeyebilir. İkincisi, meşe ağaçları sincaplara uygun tat ve büyüklükte yemişleri olacak şekilde evrimleşmişlerdir – sincapları meşe pelitlerini toprağa gömerken, kazıp çıkararak yerken görmüşsünüzdür. Ara sıra bir sincabın kazıp çıkarmayı unuttuğu bir pelitten bir meşe ağacı boy atar. Her yıl milyarlarca sincabın hepsinin, meşe ağaçlarının büyümesine

 

elverişli ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r nokta varsa gerçekten de hepsine saçtığı yüzlerce meşe peliti arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .n biz insanlar istediğimiz meşeleri seçme şansını bulamadık. Ağaçların yavaş büyümesi ile sincapların hızlı hareket etmelerinden doğan sorunlar belki yaban ağaçlar olarak sert kabuklu meyvelerini Avrupalıların PEK kullandıkları kayın ağaçlarıyla Amerikan yerlilerinin PEK kullandıkları Carya ağaçlarının     MENEMEN  KÜRTAJ . niçin evcilleştirilmediğinin açıklaması olabilir.

 

Son olarak     MENEMEN  KÜRTAJ ., belki badem ile meşe peliti arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki en önemli fark, bademde acılık tek bir başat genin denetimi altın    MENEMEN  KÜRTAJ .yken, meşede pek PEK genin işin içine girmesidir. Eski çiftçiler ara    MENEMEN  KÜRTAJ . sıra    MENEMEN  KÜRTAJ . acı olmayan mutasyonlu bir ağaç bulup o ağacın bademini ya     MENEMEN  KÜRTAJ . pelitini diktilerse bile genetik yasalarına göre badem tohumun    MENEMEN  KÜRTAJ .n çıkacak ağacın bademleri acı olmazken meşe pelitinden çıkacak ağacın pelitlerinin neredeyse hepsi yine acı olacaktır. Sincaplarla baş edip sabırlı olmayı bırakmayarak pelit dikmekte direnen bir çiftçinin hevesini bu bile tek başına kırmaya yeter.

 

Çilek ve ahududu için de ardıçkuşlarıyla ve taneli meyveleri seven başka kuşlarla yarışmak gibi bir sorunumuz vardı. Evet, Romalılar bahçelerinde çilek yetiştirmiyor değillerdi. Ama Avrupa’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki milyarlarca ardıçkuşu, akla gelebilecek her yere (bu ara    MENEMEN  KÜRTAJ . Romalıların bahçelerine) dışkılarını yapıp dışkılarıyla birlikte çilek tohumları saçarken, çileklerin ardıçkuşlarının istediği gibi küçük kalmasın    MENEMEN  KÜRTAJ .n, insanların istediği gibi büyük olmamasın    MENEMEN  KÜRTAJ .n doğal bir şey yoktu. Ancak son yıllar    MENEMEN  KÜRTAJ . kullanılan koruyucu ağlar ve seralarla ardıçkuşlarıyla başa çıkmayı ve kendi ölçütlerimize göre çilek ve ahududu üretmeyi başardık.

 

Böylece süpermarketlerde rastladığımız dev çileklerle küçük yaban çilekler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki farkın, işlenmiş bitkilerle bu bitkilerin yaban ataları arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki farklar    MENEMEN  KÜRTAJ .n yalnızca bir tanesi olduğunu görmüş bulunuyoruz. Başlangıçta bu farklar yaban bitkilerin kendilerindeki doğal farklar    MENEMEN  KÜRTAJ .n doğmuştu. Çileklerin büyüklüğü ya     MENEMEN  KÜRTAJ . bademlerin tadı gibi bazı farklar eski çiftçilerin kolayca anlayabileceği farklardı. Tohumların saçılma düzeneği ya     MENEMEN  KÜRTAJ . uykuya yatma özellikleri gibi başka farklarsa ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş bitkibilim ortaya çıkıncaya ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r fark edilmeden kaldı. Eski zaman    MENEMEN  KÜRTAJ . kırlar    MENEMEN  KÜRTAJ . dolaşan insanlar yenebilir yaban bitkileri seçerken ister bilinçli ölçütlerden hareket etmiş olsunlar ister bilinçsiz, bu seçilim sonucun    MENEMEN  KÜRTAJ . yaban bitkilerin tarım bitkilerine dönüştürülmesi başlangıçta bilinçsiz bir süreçti. Bu süreç yaban bitki tekleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .n bizim yaptığımız seçimlerle başladı, yaban doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . şansı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaban bitki teklerinden DEĞİŞİK tekler için uygun UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER  bahçelerde bitki teklerinin birbiriyle yarışmasıyla başladı.

 

İşte     MENEMEN  KÜRTAJ .rwin’in o önemli kitabı Türlerin Kökenine doğal  seçilim öyküsüyle başlamamasının nedeni budur. Bunun yerine kitabın I. Bölüm ünde evcilleştirilen bitki ve hayvanların nasıl insan eliyle yapay seçilim sonucu ortaya çıktığı uzun uzun anlatılır.     MENEMEN  KÜRTAJ .rwin genellikle kendisiyle birleştirdiğimiz Galapagos A    MENEMEN  KÜRTAJ .sı kuşlarını tartışmak yerine çiftçilerin bektaşiüzümünü nasıl geliştirdiklerini  tartışır!  Şöyle yazar: “Bahçecilerin bahçecilik işinde gösterdikleri olağanüstü beceriye, öylesine yetersiz malzemeyle öylesine harika sonuçlar elde etmelerine şaşanları PEK gördüm; oysa bu PEK basit bir hünerdi, sonuçtaki ürün açısın    MENEMEN  KÜRTAJ .n hemen hemen bilinçsizce yürütülen bir işti. Her zaman en iyi cinsi yetiştirmeye     MENEMEN  KÜRTAJ .yanıyordu, en iyi cinsin tohumları ekiliyor,

 

biraz     MENEMEN  KÜRTAJ .ha iyisine rastlanırsa o seçiliyor ve bu iş böylece  sürüp gidiyordu.” Bu yapay seçilimle bitki geliştirme ilkeleri, doğal seçilim yoluyla evrimin bugün bizim için hâlâ en anlaşılır modeli olmaya devam ediyor.

 

IV.    Bölüm: Elmalar mı Yerliler mi?

 

Bazı Bölge Halkları Niçin Bitkileri Evcilleştirmeyi Başaramadı?

 

Bazı bölgelerdeki insanların yaban bitki türlerini nasıl yetiştirmeye başladıklarını gördük; insanların hayat tarzları ve torunlarının tarihteki yerleri bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n  ön-görülemeyen ciddi sonuçları UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bir adımdı bu. Şimdi sorumuza geri dönelim: Acaba Kaliforniya, Avrupa, Avustralya’nın ılıman bölgeleri, Afrika’nın ekvator altı bölgesi gibi tarıma son  derece elverişli, verimli alanlar    MENEMEN  KÜRTAJ . tarım niçin kendi başına bağımsız olarak hiçbir zaman başlamadı? Tarım niçin, kendi başına bağımsız olarak başladığı yerlerin bazıların    MENEMEN  KÜRTAJ . erken, bazıların    MENEMEN  KÜRTAJ . geç başladı?

 

Birbirine karşıt iki açıklama geliyor akla: Bütün sorun yöre halkın    MENEMEN  KÜRTAJ .n kaynaklanıyordu ya     MENEMEN  KÜRTAJ . yörede bulunan yaban bitkilerden. Öte yan    MENEMEN  KÜRTAJ .n yerkürenin bol su bulunan ılıman ya     MENEMEN  KÜRTAJ . tropik bölgelerinin hemen hemen hepsinde evcilleştirmeye uygun yeterince yaban bitki bulunduğunu biliyoruz. Bu durum    MENEMEN  KÜRTAJ . bazı bölgelerde tarımın başlamamış olmasının nedenleri o bölge insanlarının kültürel özelliklerinde aranmalıdır. Beri yan    MENEMEN  KÜRTAJ .n yerkürenin büyük bir bölgesindeki insanların belki hiç değilse bazılarının  evcilleştirmenin  yolunu açacak denemelere açık insanlar olması gerekiyordu.  O zaman bazı bölgelerde yiyecek üretiminin başlamamış olması ancak uygun yaban bitkilerin bulunamamasıyla açıklanabilir.

 

Bun    MENEMEN  KÜRTAJ .n sonraki bölümde göreceğimiz gibi, memeli büyük hayvanların evcilleştirilmesi için aynı sorun     MENEMEN  KÜRTAJ .ha kolay çözülebilir görünüyor, çünkü bitkilere göre türlerinin sayısı PEK az. Dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . etçil ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hepçil büyük, yaban kara memelilerinin yalnızca aşağı yukarı .  . HALKALI  KÜRTAJ  48 türü bulunuyor, yani evcilleştirilmeye a    MENEMEN  KÜRTAJ .y .  . HALKALI  KÜRTAJ  48 tür memeli büyük hayvan. Bir memelinin evcilleştirilmeye elverişli olup olmadığını belirleyen az sayı    MENEMEN  KÜRTAJ . etmen vardır. Bu yüzden de doğru    MENEMEN  KÜRTAJ .n doğruya bir bölgede bulunan büyük memelilere bakar ve bazı bölgelerde memelilerin evcilleştirilememesini o yöre insanlarına mı yoksa o yörede uygun yaban türlerin bulunmamasına mı bağlayacağımıza kolayca karar verebiliriz.

 

Bu yaklaşımı bitkilere uygulamak PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha zordur, zor olmasının nedeni de kara bitkilerinin çoğunu oluşturan, tarım bitkilerimizin hemen hemen hepsini bize armağan etmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER,çiçekli yaban bitki türlerinin sayısıdır:  HALKALI  00.000. Kaliforniya gibi sınırlı bir bölgedeki bütün yaban bitki türlerini inceleyip bunların kaç tanesinin evcilleştirilebilir olduğuna karar vermemize UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERak yok. Ama şimdi bu sorunu nasıl aşabileceğimizi göreceğiz.

 

Çiçek açan bu ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r PEK bitki olduğunu öğrenen insanın ilk tepkisi şu olabilir: Yeryüzünde bu ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r yaban bitki türü varken yeteri ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r iyi iklim koşullarına sahip her yerde nasıl olsa tarım bitkisi olarak geliştirilmeye a    MENEMEN  KÜRTAJ .y fazla fazla tür bulunur.

 

Ama şurasını unutmayın ki yaban bitkilerin büyük bir çoğunluğu PEK açık nedenlerden dolayı uygun değildir: Odunsudurlar, yenebilir meyveleri yoktur, yaprakları ve kökleri de yenmez. Sayıları  HALKALI  00.000’i bulan yaban bitki

 

türlerinin ancak birkaç binini insanlar yer, bunların içinden de ancak birkaç yüzü hemen hemen evcilleştirilmiştir. Hatta bu birkaç yüz tarım ürü-nünün çoğu beslenmemizde önemsiz bir katkı olmaktan öteye gidemez, onların tek başlarına uygarlıkların doğuşunu omuzlamaları UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERaksızdır. ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki bütün tarım ürünlerinin yıllık hacminin yüzde seksenini topu topu bir düzine tür oluşturur. Bu bir düzine türün içinde tahıllar    MENEMEN  KÜRTAJ .n buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, mısır, pirinç, arpa, süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı var; baklagillerden soya fasulyesi; kök veya yumrular    MENEMEN  KÜRTAJ .n patates, manyok, tatlı patates; şeker kaynağı olarak şekerkamışı ve şekerpancarı; meyvelerden muz var. Bütün dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki insanların tükettiği kalorinin yarı    MENEMEN  KÜRTAJ .n fazlası yalnızca tahıllar    MENEMEN  KÜRTAJ .n sağlanıyor. Dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . hepsi de binlerce yıl önce evcilleştirilmiş bu ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r az sayı    MENEMEN  KÜRTAJ . temel tarım bitkisi varken, dünyanın pek PEK bölgesinde göze  çarpar  üstünlüklere sahip yerel yaban bitkinin hiç olmaması pek şaşırtıcı değildir. ASIR, ımız    MENEMEN  KÜRTAJ . GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  tek bir temel yiyecek bitkisi evcilleştirememiş olmamız, eski insanların gerçekten de yararlı bütün yaban bitkileri bulmuş olabilecekleri ve evcilleştirmeye değer UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERların hepsini evcilleştirdikleri anlamına gelir.

 

Yine de dünyanın yaban bitkileri evcilleştirmede gösterdiği bazı başarısızlıkları açıklamak güçtür. En bariz örnekler bir bölgede evcilleştirilip bir başka bölgede evcilleştirilmeyen bitkilerdir. Bir yerde evcilleştirildiğine göre demek ki o yaban bitkiyi yararlı bir tarım ürününe dönüştürmek UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağı varmış. Peki niçin bazı bölgelerde söz konusu yaban tür evcilleştirilemedi?

 

Böyle şaşırtıcı ve tipik bir örneği Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . görüyoruz.  Önemli bir tahıl UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .rısı Afrika’nın Sahel kuşağın    MENEMEN  KÜRTAJ ., Sahra’nın tam güneyinde evcilleştirilmişti. Aynı bitki ta Güney Afrika’ya ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r uzanan bölgede yaban olarak bulunur, ama Bantu çiftçileri  HALKALI  000 yıl önce ekvatorun kuzeyinden bütün tarım ürünleri paketini getirinceye ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r Güney Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . ne bu bitki ne de bir başkası  yetiştirildi. Niçin Güney Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . yaşayan insanlar süpürge    MENEMEN  KÜRTAJ .rısını kendi başlarına evcilleştirmediler?

 

Batı Avrupa’    MENEMEN  KÜRTAJ . ve Kuzey Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . insanların bütün yaban çeşitleriyle keten bitkisini ya     MENEMEN  KÜRTAJ . Güney Balkanlar’    MENEMEN  KÜRTAJ . bütün yaban çeşitleriyle teksıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .yı evcilleştirmemiş olmaları     MENEMEN  KÜRTAJ . aynı derecede şaşırtıcıdır. Bu iki bitki Bereketli Hilal’in ilk yedi tarım bitkisi arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . olduğuna göre bunlar herhalde yaban bit-kilerin en kolay evcilleştirilenleriydi. Bereketli Hilal’in dışın    MENEMEN  KÜRTAJ ., yaban çeşitlerinin bulunduğu o bölgelere Bereketli Hilal’den bütün yiyecek üretimi paketiyle birlikte gelir gelmez yetiştirilmeye başlandılar. Peki öyleyse o uzak bölgelerin insanları niçin kendi başlarına bunları yetiştirmeye başlamadı?

 

Aynı şekilde, Bereketli Hilal de ilk evcilleştirilen dört meyvenin hepsinin Doğu Akdeniz’in PEK ötelerine ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r yayılmış yaban çeşitleri vardı; ilk olarak Doğu Akdeniz’de evcilleştirilmiş görünen zeytin, üzüm, incir İtalya’nın batısın    MENEMEN  KÜRTAJ ., İspanya’    MENEMEN  KÜRTAJ . ve Kuzeybatı Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . vardı; hurma ağaçlarıysa bütün Kuzey Afrika ve Arabistan’a yayılmıştı. Besbelli ki bu dördü yaban meyvelerin en kolay evcilleştirilenleriydi. Peki Bereketli Hilal dışın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki insanlar neden bunları evcilleştiremedi de ancak bunlar Doğu

 

Akdeniz’de evcilleşip ora    MENEMEN  KÜRTAJ .n tarım bitkisi olarak geldiği zaman yetiştirmeye başladılar?

 

Başka bir çarpıcı örnek de yiyecek üretiminin hiçbir zaman kendiliğinden başlamadığı  bölgelerde  evcilleştirilemeyen oysa başka yerlerde evcilleştirilmiş yakın akrabaları UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaban bitkilerdir. Örneğin, zeytin, Olea europea, Doğu Akdeniz’de evcilleştirilmişti. Tropik ve Güney Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ ., Güney Asya’    MENEMEN  KÜRTAJ ., Doğu Avustralya’    MENEMEN  KÜRTAJ . zeytinin aşağı yukarı 40 başka çeşidi vardır, bunların bazıları Olea europea’nın PEK yakın akrabasıdır ama hiçbiri de evcilleştirilmemiştir. Aynı şekilde yaban bir elma türü ile yaban bir üzüm  türü Avrasya’    MENEMEN  KÜRTAJ . evcilleştirilmişken Kuzey Amerika’    MENEMEN  KÜRTAJ . bunların akrabası UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER pek PEK yaban elma ve üzüm türü vardır, bunların bazıları ASIR, ımız    MENEMEN  KÜRTAJ . Avrasya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki eş bitkilerden elde edilmiş tarım bitkileriyle melezlenmiş, böylece     MENEMEN  KÜRTAJ .ha iyi tarım ürünleri elde edilmiştir. Peki o zaman Amerikan yerlileri yararlı oldukları apaçık görülen elmaları, üzümleri kendi başlarına niçin evcilleştirmediler?

 

Bu örnekler böylece uzar gider. Ama böyle bir sorgulama    MENEMEN  KÜRTAJ . PEK önemli bir yanlışlık vardır: Bitkilerin evcilleştirilmesi, avcı/yiyecek toplayıcıların tek bir bitkiyi evcilleştirmeleriyle, onun dışın    MENEMEN  KÜRTAJ . göçebelik hayatlarına eskisi gibi aynen devam etmeleriyle olacak bir şey değildir. Yerli avcı/yiyecek toplayıcılar bir yere yerleşip Kuzey Amerika’nın yaban elmalarını yetiştirseler-di o yaban elmalar gerçekten  de müthiş bir tarım ürünü haline gelecekti. Ama göçebe avcı/yiyecek toplayıcılar geleneksel yaşama tarzlarını bir kenara atıp köylere yerleşerek elma bahçelerine bakmaya başlayamayacaklardı, çünkü yerleşik yiyecek üreticiliğine

 

    MENEMEN  KÜRTAJ .yanan yaşama tarzının avcılık ve yiyecek toplayıcılığına     MENEMEN  KÜRTAJ .yanan yaşama tarzıyla boy ölçüşebilmesi için evcilleştirilecek başka pek PEK yaban bitki ve hayvana gerek vardı.

 

Kısacası yerel bitki örtüsünün evcilleştirmeye uygun olup olmadığını nasıl ölçeriz? Amerikan yerlilerinin Kuzey Amerika’nın yaban elmalarını evcilleştirmeyi başaramamalarının kabahati onlar    MENEMEN  KÜRTAJ . mıydı yoksa elmalar    MENEMEN  KÜRTAJ . mı?

 

Bu soruya yanıt verebilmek için bağımsız evcilleştirme merkezleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . karşıt uçlar    MENEMEN  KÜRTAJ . bulunan üç bölgeyi karşılaştıracağız şimdi.     MENEMEN  KÜRTAJ .ha önce gördüğümüz gibi  bunlar    MENEMEN  KÜRTAJ .n biri, yani Bereketli Hilal dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . belki de yiyecek üretiminin ilk başladığı yerdi, ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki çeşitli temel tarım ürünlerinin ve hemen hemen evcilleştirilmiş belli başlı bütün hayvanların anayurduydu. Öteki ikisinde, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ ile Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu bölgesinde de yerel bitkiler evcilleştirilmedi değil ama bu bitkiler fazla çeşitlilik göstermiyordu, içlerinden ancak bir tanesi dünya ölçeğinde önemli bir üründü ve sonuç olarak ortaya çıkan  yiyecek  paketi Bereketli Hila’deki gibi teknolojinin ve siyasal örgütlenmenin önemli ölçüde gelişmesine destek olacak boyutta değildi. Bu karşılaştırmanın ışığın    MENEMEN  KÜRTAJ . kendimize şunu soracağız: Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu bölgesinin, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’nin bitki örtüsü ve çevre koşullarına göre Bereketli Hilal in bitki örtüsü ve çevre koşulları apaçık üstünlüklere mi sahipti?

 

İnsanlık tarihinin temel olguların    MENEMEN  KÜRTAJ .n biri, Güneybatı Asya’nın (    MENEMEN  KÜRTAJ .ğlık arazi hilal biçiminde olduğu için: bkz. Şekil 8..  . HALKALI  KÜRTAJ  )

 

Bereketli Hilal denen kısmının tarihte ilk önemli bölge olmasıdır. Kentlerin, yazının, imparatorlukların, (iyi ya     MENEMEN  KÜRTAJ . kötü) uygarlık dediğimiz şeyin ve uzun bir zincir oluşturan bütün gelişmelerin başlangıç noktası burası olmuş gibi görünüyor. Gelişmelerin kökeninde yatan şeyse, çiftçilik yapmayan uzmanları tarım ürünü ve çiftlik hayvanı biçimindeki yiyecek üretimi sayesinde doyurabilme UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağı, depUYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERmış yiyecek fazlası ve kalabalık nüfustur. Bereketli Hilal’de ortaya çıkan GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI liklerin ilki yiyecek üretimiydi. O yüzden de ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş dünyanın nereden başladığını anlamak isteyenler, Bereketli Hilal’de evcilleştirilmiş bitki ve hayvanların bu yöreye niçin önemli ölçüde öne geçme UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağı sağladığı sorusuna bir yanıt bulmalıdır.

 

Bereket versin ki tarımın ortaya çıkışıyla ilgili olarak  Bereketli Hilal dünyanın en geniş araştırmalara konu olmuş  ve en iyi anlaşılmış bölgesidir. Bereketli Hila’de ya     MENEMEN  KÜRTAJ . yakın çevresinde evcilleştirilmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bitkilerin çoğunun yaban atası saptanabilmiştir; gen ve kromozom incelemeleriyle o yaban atanın tarım ürünüyle yakın ilişkisi kanıtlanmıştır; bitkinin yaban coğrafyasının sınırları bilinmektedir; evcilleştirilirken geçirdiği değişiklikler saptanmıştır ve genellikle tek bir gen düzeyinde iyice bilinmektedir; bu değişiklikler arkeolojik kayıt defterinin birbirini izleyen sayfaların    MENEMEN  KÜRTAJ . gözlemlenebilmektedir; evcilleştirmenin yaklaşık yeri ve  tarihi bilinmektedir. Başka bölgelerin, özellikle Çin’in de ilk evcilleştirme merkezi olarak üstünlükleri olduğunu yadsımıyorum ama bu üstünlükler ve onların sonucu UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER tarım ürünlerinin gelişimi Bereketli Hilal de PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha ayrıntılı olarak belirlenebilmiştir.

 

 

 

 

Bereketli Hilal in bir üstünlüğü Akdeniz iklimi olarak anılan, kışları ılık ve yağışlı, yazları uzun, sıcak ve kurak geçen iklim kuşağın    MENEMEN  KÜRTAJ . yer almasıdır. Bu iklim uzun ve kurak bir mevsime     MENEMEN  KÜRTAJ .yanabilen, yağmurlar başladığın    MENEMEN  KÜRTAJ . hemen büyümeye başlayan bitkilere uygun bir iklimdir. Bereketli Hilal’deki pek PEK bitki, özellikle tahıl ve baklagil türleri insanlara yararlı hale gelecek şekilde uyum göstermişlerdir: Bunlar yıllık bitkilerdir, yani kurak mevsimde bitki kurur ve ölür.

 

Topu topu bir yıl UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yaşam süreleri içinde yıllık bitkiler ister istemez fazla büyüyemez. Büyümek yerine enerjilerini büyük tohumlar vermeye harcarlar, bu tohumlar kurak mevsimi uyku    MENEMEN  KÜRTAJ . geçirir, yağmurlar başladığın    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . filizlenmeye hazır-

 

dırlar. Bu yüzden yıllık bitkiler, ağaç ya     MENEMEN  KÜRTAJ . çalı gövdeleri gibi yenebilir olmayan odunsu ya     MENEMEN  KÜRTAJ . lifli gövdeler  oluşturmaya PEK az enerji harcarlar. Özellikle yıllık tahılların ve baklagillerin tohumları gibi büyük tohumlarıysa insanlar yer. Bunlar dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI   temel tarım ürününün altısını oluşturur. Buna karşılık bir ormanın kıyısın    MENEMEN  KÜRTAJ . yaşıyorsanız ve pencereden dışarıya bakarsanız göreceğiniz bitki türleri     MENEMEN  KÜRTAJ .ha PEK ağaçlar ve çalılıklar olacaktır; çoğunun gövdesi yenmez  ve enerjilerinin PEK azını yenebilir tohumlara harcarlar. Kuşkusuz iklimi yağışlı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER bölgelerde ormanlar    MENEMEN  KÜRTAJ .ki ağaçların bazılarının yenebilir büyük tohumları yok değildir ama bu tohumlar uzun ve kurak bir mevsime     MENEMEN  KÜRTAJ .yanabilmelerini    sağlayacak                                        şekilde                 uyum gösterememişlerdir ve bu yüzden de insanlar tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n uzun süre için depUYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERamazlar.

 

Bereketli Hilal in bitki örtüsünün ikinci bir üstünlüğü, Bereketli Hilal tarım bitkilerinin çoğunun yaban atalarının zaten bol bulunur ve PEK verimli olmasıdır; geniş tarlaları kaplarlar, avcı/yiyecek toplayıcılar bunların değerini PEK iyi bilir. Avcı/yiyecek toplayıcıların .  . HALKALI  KÜRTAJ  0.000 yıl    MENEMEN  KÜRTAJ .n fazla bir zaman önce toplamış olabilecekleri gibi doğal yaban tahıl tarlaların    MENEMEN  KÜRTAJ .n tohum toplayan botanikçilerin yaptıkları deneyler, hektar başına yıl    MENEMEN  KÜRTAJ . bir ton tohum elde  edilebileceğini gösteriyor, bu     MENEMEN  KÜRTAJ . topu topu bir kilokalorilik işgücü karşılığın    MENEMEN  KÜRTAJ . 50 kilokalori yiyecek enerjisi elde etmek demektir. Bereketli Hilal deki bazı avcı/yiyecek toplayıcılar tohumlar olgunlaştığın    MENEMEN  KÜRTAJ . kısa bir sürede PEK fazla miktar    MENEMEN  KÜRTAJ . tohum toplayarak ve bu tohumları yılın  geri  kalanın    MENEMEN  KÜRTAJ . yiyecek olarak kullanmak üzere depolayarak zaten bitki

 

yetiştirmeye başlama    MENEMEN  KÜRTAJ .n önce yerleşik hale gelmiş köylere yerleşmişlerdi.

 

Bereketli Hilal deki tahıllar yaban haldeyken PEK verimli oldukları için insanlar tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n yetiştirilmeye başlandığın    MENEMEN  KÜRTAJ . fazla    MENEMEN  KÜRTAJ .n pek az değişiklik yapılması gerekiyordu.     MENEMEN  KÜRTAJ .ha  önceki bölümde tartıştığımız gibi, insanlar bu tohumları tarlalara ekip yetiştirmeye başladığı zaman temel değişiklikler

-tohumların saçılması ve çimlenmenin engellenmesiyle ilgili doğal sistemlerin bozulmasını içeren değişiklikler- kendiliğinden ve hızla oldu. Bizim buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ve arpalarımızın yaban ataları bu ürünlere o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r PEK benzer ki yaban ataların bunlar olduğu konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . hiçbir kuşku yoktur. Evcilleştirme kolaylığı bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n büyük tohumlu yıllık bitkiler yalnızca Bereketli Hilal de değil Çin’de ve Sahel’de de ilk tarım bitkilerini oluşturur ya     MENEMEN  KÜRTAJ . ilklerden birini.

 

Buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ve arpanın geçirdiği bu hızlı evrimi GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  Dünya nın başta gelen tahıl ürünü mısırın öyküsüyle karşılaştıralım. Mısırın olası atası yaban rayana adıyla bilinen yaban bitki, tohumları ve çiçek yapısı bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n mısır    MENEMEN  KÜRTAJ .n o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r DEĞİŞİKdır ki ata olarak oynadığı rol bile botanikçiler tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n uzun süre tartışılmıştır. Yaban rayananın yiyecek  olarak değeri avcı/yiyecek toplayıcıları etkilemiş olamaz: yaban haldeyken yaban buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .ya göre     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az verimliydi, evrimleşmiş bugünkü mısıra göre PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az tohum veriyordu, tohumları yenmeyen sert bir kabuk içinde saklıydı. Yaban rayananın yararlı bir ürüne dönüşmek için üreme biyolojisi açısın    MENEMEN  KÜRTAJ .n büyük değişiklikler geçirmesi, tohum yatırımını büyük oran    MENEMEN  KÜRTAJ . artırması, tohumlarının o taş gibi sert kabukların    MENEMEN  KÜRTAJ .n kurtulması gerekiyordu. Arkeologlar minicik

 

boyuttaki eski mısır koçanlarının baş parmak büyüklüğüne evrilmesi için kaç yüzyıl ya     MENEMEN  KÜRTAJ . kaç bin yıl geçmiş olması gerektiği konusunu hâlâ heyecanla tartışıyorlar, ama bugünkü büyüklüklerine ulaşmaları için o zaman    MENEMEN  KÜRTAJ .n sonra birkaç bin yılın     MENEMEN  KÜRTAJ .ha geçmesi gerektiği apaçık orta    MENEMEN  KÜRTAJ ..  Buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y  ve arpanın dolaysız değerleriyle yaban rayananın yarattığı güçlükler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki karşıtlık GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  Dünya  insan topluluklarıyla Avrasya insan topluluklarının gelişimi arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki DEĞİŞİKlıkların önemli bir nedeni olabilir.

 

Bereketli Hilal bitki örtüsünün üçüncü bir üstünlüğü erdışı bitkilerin, “iki cinslilerin” -yani genellikle kendi kendilerini tozlayan, dölleyen, pek ender olarak başkalarıyla tozlaşan bitkilerin- yüzdesinin yüksek olması. Unutmayın ki yaban bitkilerin çoğu ya düzenli olarak başkalarıyla tozlaşan erdişilerden ya     MENEMEN  KÜRTAJ . tozlaşmak için başka bir teke gerek duyan erkeği ve dişisi ayrı bitkilerden oluşur. Üreme biyolojisinin bu olguları ilk çiftçilerin aklını karıştırdı çünkü mutasyonlu bir bitki bulmayagörsünler o bitkinin yavruları hemen başka bitki tekleriyle melezleşiyor ve böylece kalıtsal üstünlüklerini kaybediyorlardı. Bu nedenle de tarım bitkilerinin çoğu ya genellikle kendi kendilerini tozlayan erdişi bitkilere     MENEMEN  KÜRTAJ .yanır  ya     MENEMEN  KÜRTAJ . (örneğin genetik olarak ana bitkiyi kopyalayan kök aracılığıyla) bitkisel biçimde cinsiyetsiz çoğalan bitkilere; bunlar     MENEMEN  KÜRTAJ . yaban bitkiler içinde küçük bir yüzde oluşturur. Böylece Bereketli Hilal’in bitki örtüsü içinde  kendi  kendilerini tozlayan erdişilerin yüzdesinin yüksek olması ilk çiftçilerin işine yaramıştır çünkü bu, yaban bitki örtüsünün büyük bir yüzdesinin insanlara uygun bir üreme biyolojisine sahip olduğu anlamına geliyordu.

 

Erdişiler ara sıra başkalarıyla     MENEMEN  KÜRTAJ . döllenerek GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  seçenekler oluşturacak GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  cinslerin ortaya çıkmasına elverişli oldukları için de ilk çiftçilerin işine yaramıştı. Cinsler arası döllenme yalnızca aynı türün DEĞİŞİK tekleri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . değil akraba türler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . olur ve türler arası melezler mey    MENEMEN  KÜRTAJ .na gelir. Bereketli Hilal’in erdişileri arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . böyle bir melez, ekmek buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .yı, ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş dünyanın en değerli tarım ürünü haline geldi.

 

Bereketli Hilal’de evcilleştirilmiş UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ilk sekiz önemli tarım bitkisinin hepsi erdişiydi. Bunların arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . iki cinsli üç tahıl

-teksıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa- bulunuyordu, tahılların arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ysa buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y ötekilere ek olarak % 8-.  . HALKALI  KÜRTAJ  4 gibi yüksek bir oran    MENEMEN  KÜRTAJ . protein içerme üstünlüğüne sahipti. Buna karşılık Doğu Asya’nın ve GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  Dünya’nın en önemli tahıl ürünleri -sırasıyla pirinç ve mısır-     MENEMEN  KÜRTAJ .ha düşük protein içeriyor, bu     MENEMEN  KÜRTAJ . önemli beslenme sorunlarına yol açıyordu.

 

Bereketli Hilal’in bitki örtüsünün ilk çiftçilere sunduğu kolaylıkların bazıları bunlardı. Evcilleştirmeye elverişli yaban bitkilerin yüzdesi olağanüstü yüksekti. Bununla birlikte Bereketli Hilaf i içine alan Akdeniz iklim kuşağı  batıya  doğru, Güney Avrupa’nın ve Kuzeybatı Afrika’nın büyük bölümünü içine alacak şekilde uzanmaktadır. Ayrıca dünyanın dört ayrı bölgesinde de benzer Akdeniz iklim kuşakları vardır: Kaliforniya, Şili, Güneybatı Avustralya ve Güney Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . (bkz. Şekil 8. HALKALI  ). Gelgelelim bu öteki Akdeniz kuşakları yiyecek üretimi konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . Bereketli Hilal ile yarışamadıkları gibi oralar    MENEMEN  KÜRTAJ . hiçbir zaman yerli tarım başlamadı.  Peki özellikle Batı Avrasya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki Akdeniz kuşağı ne gibi üstünlüklere sahipti?

 

 

 

Anlaşıldığına göre söz konusu Akdeniz kuşağının özellikle Bereketli Hilal adı verilen parçası ötekilere göre beş yönden DEĞİŞİKydı. Birincisi, dünyanın en geniş Akdeniz iklim kuşağı Batı Avrasya kuşağıdır. Bunun sonucu olarak yaban bitki ve hayvan türleri bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n PEK     MENEMEN  KÜRTAJ .ha zengindir, Güneybatı Avustralya ile Şili deki nispeten     MENEMEN  KÜRTAJ .ha küçük UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER Akdeniz kuşağına göre     MENEMEN  KÜRTAJ .ha zengin. İkincisi, Akdeniz kuşakları arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . mevsimden mevsime, yıl    MENEMEN  KÜRTAJ .n yıla en PEK iklim değişikliği gösteren kuşak Batı Avrasya kuşağıdır. Bu değişiklik bitki örtüsü içinde özellikle yüzde-si yüksek UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER yıllık bitkilerin evrimine elverişliydi. Bu iki etmenin -türlerin çeşitlilik oranının yüksekliği ile yıllık bitkilerin yüzdelerinin yüksekliğinin- birleşmesi demek, Batı Avrasya Akdeniz kuşağın    MENEMEN  KÜRTAJ . yıllık bitki çeşitlerinin PEK fazla olması demektir.

 

 

 

Mark Blumler’ın “Kaliforniya ve İsrail’de Akdeniz Tarzı Otlaklar    MENEMEN  KÜRTAJ . Tohum Ağırlığı ve Çevre Koşulları” konulu doktora tezindeki Tablo .  . HALKALI  KÜRTAJ   HALKALI  ..  . HALKALI  KÜRTAJ  ’de (Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley, .  . HALKALI  KÜRTAJ  99 HALKALI  ) dünyanın (bambular dışın    MENEMEN  KÜRTAJ .) en ağır tohumlu 56 yaban otunun listesi verilmektedir, bunlarla ilgili ayrıntılar     MENEMEN  KÜRTAJ . vardır. Bu türlerin tanelerinin ağırlığı .  . HALKALI  KÜRTAJ  0 miligram ile, dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki bütün ot türlerinin ortalama değerinin  aşağı yukarı .  . HALKALI  KÜRTAJ  0 katı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER, AO miligram ve üstü arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . değişir. Bu tablo bu paha biçilmez otların ezici bir çoğunlukla Batı Avrasya’nın Akdeniz kuşağın    MENEMEN  KÜRTAJ . toplandığını göstermektedir.

 

Coğrafyacı Mark Blumler’ın yaban otların     MENEMEN  KÜRTAJ .ğılımı  konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . yaptığı incelemeler insanlar için bu botanik zenginliğin ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r önemli olduğunu göstermektedir.  Blumler dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki binlerce yaban ot türü arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . doğa    MENEMEN  KÜRTAJ .ki ürünlerin kaymak tabakasını oluşturan en büyük tohumlu 56

 

tanesini bir tablo    MENEMEN  KÜRTAJ . topladı: Orta boy ot türlerininkine göre tohumları en az .  . HALKALI  KÜRTAJ  0 kat     MENEMEN  KÜRTAJ .ha ağır UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ot türleri (bkz. Tablo 8..  . HALKALI  KÜRTAJ  ). Aslın    MENEMEN  KÜRTAJ . bunların hepsi Akdeniz kuşaklarına ya     MENEMEN  KÜRTAJ . kurak mevsimlere sahip başka çevrelere ait.     MENEMEN  KÜRTAJ .hası bunların Bereketli Hilal’de ya     MENEMEN  KÜRTAJ . Batı Avrasya’nın Akdeniz kuşağının başka kısımların    MENEMEN  KÜRTAJ . toplandıkları görülüyor, yani ilk çiftçiler büyük bir seçenek     MENEMEN  KÜRTAJ .ğarına sahiptiler: Dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki birinci sınıf

56 yaban otun aşağı yukarı 3 HALKALI   sine! Bu 56 en büyükler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . Bereketli Hilal’in ilk tarım bitkilerinden özellikle önemli UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER iki tanesi, arpa ve çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, iri tohumlu bitkiler arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . sırasıyla üçüncü ve on üçüncü sıra    MENEMEN  KÜRTAJ . yer alır. Bunun tersine Şili’nin Akdeniz kuşağın    MENEMEN  KÜRTAJ . bu türlerin yalnızca ikisi bulunur, Kaliforniya ve Güney Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ . birer tanesi, Güneybatı Avustralya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ysa hiçbiri. Bir tek bu olgu bile insanlık tarihinin akışının epey bir bölümünü açıklamakta yararlı olur.

 

Bereketli Hilal’deki Akden iz kuşağının bir üçüncü farkı     MENEMEN  KÜRTAJ .r bir bölge içinde PEK çeşitli yükseltilere ve yüzey şekillerine sahip olmasıdır. Yeryüzünün en alçak noktası (Lut Gölü) ile 5400 metre yüksekliğindeki     MENEMEN  KÜRTAJ .ğlar (Tahran yakınların    MENEMEN  KÜRTAJ .) arasın    MENEMEN  KÜRTAJ .ki arazi yükseklik farkları aynı derecede DEĞİŞİK çevre koşullarının var olmasını ve bunun sonucun    MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ . tarım bitkilerinin ataları olabilecek yaban bitkilerin büyük çeşitlilik göstermesini sağlar. Bu     MENEMEN  KÜRTAJ .ğlar ırmakların bulunduğu yumuşak düzlüklerin, PEK sayı    MENEMEN  KÜRTAJ . ovanın, sulama tarımına elverişli çöllerin hemen yanı başın    MENEMEN  KÜRTAJ .dır. Buna karşılık Güneybatı Avustralya’nın, Avustralya ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r olmasa     MENEMEN  KÜRTAJ . Güney Afrika’nın ve Batı Avrupa’nın Akdeniz kuşakları yükseklik, çevre koşulları ve yüzey şekilleri bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n büyük DEĞİŞİKlık göstermezler.

 

Bereketli Hilal deki arazi yükseklik DEĞİŞİKlıkları hasat  mevsimi zamanlarının değişmesi anlamına geliyordu: Yüksek yerlerdeki bitkiler alçak yerlerdekilere göre     MENEMEN  KÜRTAJ .ha geç tohum veriyordu. Bunun sonucu olarak avcı/yiyecek toplayıcılar bütün tohumların aynı zaman    MENEMEN  KÜRTAJ . olgunlaştığı tek bir yükseklikte yoğun bir hasat mevsiminin ağırlığı altın    MENEMEN  KÜRTAJ . ezilmektense, kalkıp bir     MENEMEN  KÜRTAJ .ğ yamacına giderek ora    MENEMEN  KÜRTAJ . olgunlaşan tahıl tanelerini toplayabiliyorlardı. Bitki üreticiliği başladığı zaman ilk çiftçiler için     MENEMEN  KÜRTAJ .ğ yamaçların    MENEMEN  KÜRTAJ . yetişen ve ne zaman yağacağı belli olmayan yağmurlara bağlı kalan yaban tahılların tohumlarını toplamaları ve onları yağmura     MENEMEN  KÜRTAJ .ha az bağımlı olarak,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha güvenilir biçimde yetiştirebilecekleri nemli vadi tabanlarına ekmeleri basit bir işti.

 

Bereketli Hilal’in     MENEMEN  KÜRTAJ .r bir alan içinde sahip olduğu biyolojik çeşitlilik orası için dördüncü bir üstünlük yaratıyordu -değerli tarım bitkilerinin ataları bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n bir zenginlik yarattığı ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r evcilleştirilmiş büyük, memeli hayvanların ataları bakımın    MENEMEN  KÜRTAJ .n     MENEMEN  KÜRTAJ . büyük bir zenginlik.     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra göreceğimiz gibi, Kaliforniya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki, Şili’deki, Güneybatı Avustralya’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki, Güney Afrika’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki öteki Akdeniz kuşakların    MENEMEN  KÜRTAJ ., evcilleştirilmeye elverişli yaban memeli türleri ya azdı ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hiç yoktu. Oysa Bereketli Hilal de dört büyük tür memeli hayvan -keçi, koyun, domuz, inek- PEK erken bir tarihte evcilleştirilmişti, hem de belki köpek dışın    MENEMEN  KÜRTAJ . dünyanın hiçbir yerinde evcilleştirilmiş hayvan yokken. Bu türler bugün dünya    MENEMEN  KÜRTAJ .ki en önemli 5 evcil memelinin dördünü oluşturmaktadır (IX. Bölüm). Ama onların yaban ataları Bereketli Hilal’in biraz DEĞİŞİK bölgelerinde yaygın olarak bulunuyordu, bu yüzden de bu dört türün her biri bir başka

 

yerde evcilleştirildi: Koyun belki de orta bölgede, keçi ya doğu    MENEMEN  KÜRTAJ .ki     MENEMEN  KÜRTAJ .ha yüksek tepelerde (İran’ın Zagros     MENEMEN  KÜRTAJ .ğları’n    MENEMEN  KÜRTAJ .) ya     MENEMEN  KÜRTAJ . güneybatı bölgesinde (Doğu Akdeniz’de), domuz kuzey orta bölgesinde, inek Anadolu     MENEMEN  KÜRTAJ . içinde olmak üzere batı bölgesinde. Bu dört yaban türün atalarının en bol bulunduğu bölgeler DEĞİŞİK olmasına DEĞİŞİKydı ama birbirine yeterince yakındılar, bu yüzden de Bereketli Hilal’in bir bölgesinde evcilleştirilen tür bir başkasına kolayca aktarıldı ve sonun    MENEMEN  KÜRTAJ . dört türün dördü de bütün bölgeye yayıldı.

 

Bereketli Hilal de tarım, ”temel bitkiler” diye adlandırılan (çünkü o bölgede belki de bütün dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . tarımın temelinde onlar bulunur) sekiz bitkinin evcilleştirilmesiyle başladı. Bu sekiz temel bitki şunlardır: Tahıl olarak çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, teksıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y, arpa; baklagillerden mercimek, bezelye, nohut, acı burçak; liflilerden keten bitkisi. Bu sekiz bitki içinde yalnızca ikisi, keten bitkisi ile arpa, Bereketli Hilal ve Anadolu dışın    MENEMEN  KÜRTAJ . yaban halde yaygın olarak bulunuyordu.  İkisi PEK az yayılmıştı, nohut yalnızca Güneydoğu Türkiye’de bulunuyordu; çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .ysa yalnızca Bereketli Hilal de. Dolayısıyla tarımın Bereketli Hilal’de bulunan yöresel yaban bitkilerin evcilleştirilmesiyle başlayabilme UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağı vardı, başka yerlerde evcilleştirilmiş yaban bitkilerden elde edilmiş tarım bitkilerinin beklenmesine gerek yoktu. Oysa bu temel bitkilerin ikisi dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . Bereketli Hilal dışın    MENEMEN  KÜRTAJ . hiçbir yerde evcilleştirilemezdi çünkü yaban halde başka hiçbir yerde bulunmuyordu.

 

Uygun yaban memeli hayvanların ve bitkilerin Bereketli Hilal’de bulunması sayesinde bu bölgedeki ilk insanlar yoğun yiyecek üretimini başlatacak güçlü ve dengeli bir biyolojik

 

paketi kısa zaman    MENEMEN  KÜRTAJ . oluşturmayı başardılar. Bu pakette ana karbonhidrat kaynağı olarak üç tahıl; %  HALKALI  0- HALKALI  5 protein içeren dört baklagil ile ana protein kaynağı dört evcil hayvan, bu hayvanlara ek olarak bol protein içeriğiyle buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y; lif ve yağ kaynağı olarak keten bitkisi bulunuyordu (keten tohumların    MENEMEN  KÜRTAJ . yaklaşık % 40 oranın    MENEMEN  KÜRTAJ . yağ bulunur ve çıkarılan yağa keten tohumu yağı denir). Hayvanların evcilleştirilmesinden ve yiyecek üretimine geçilmesinden binlerce yıl sonra hayvanlar süt ve yün elde etmekte, saban sürmekte, taşımacılıkta kullanılmaya başlandılar. Böylece Bereketli Hilal’in ilk çiftçilerinin tarım bitkileri ve hayvanları insanlığın temel ekonomik gereksinimlerini karşılıyordu: karbonhidrat,  protein, yağ, giyecek, yük taşıma, ulaşım.

 

Bereketli Hilal’deki ilk yiyecek üreticilerinin işini kolaylaştıran bir başka etmense avcılık ve yiyecek toplayıcılığına     MENEMEN  KÜRTAJ .yanan hayat tarzının, Batı Akdeniz de içinde olmak üzere başka bölgelerdeki gibi kendilerine rakip olmamasıdır. Güneybatı Asya’    MENEMEN  KÜRTAJ . az sayı    MENEMEN  KÜRTAJ . büyük ırmak  vardır, bu bölgenin denize bakan kıyısı kısadır, bu yüzden de (ırmak ve deniz balıkları, kabuklu hayvanları anlamın    MENEMEN  KÜRTAJ .) su kaynakları bir oran    MENEMEN  KÜRTAJ . kıttır. Eti için avlanan memeli türlerinden biri UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER ceylanlar başlangıçta büyük sürüler halinde yaşıyordu ama insan nüfusu arttıkça aşırı derecede tüketildikleri için sayıları azaldı. Böylece yiyecek üreticilerinin paketi kısa zaman    MENEMEN  KÜRTAJ . avcı/yiyecek toplayıcılarınkinden üstün hale geldi. Tahıllara     MENEMEN  KÜRTAJ .yalı yerleşik köyler yiyecek üretimi başlama    MENEMEN  KÜRTAJ .n     MENEMEN  KÜRTAJ . zaten vardı ve avcı/yiyecek toplayıcılara tarım ve hayvancılığa geçiş konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . bir ön hazırlık UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERağı sağladılar. Bereketli  Hilal’de avcı/yiyecek toplayıcıların yiyecek üretimine

 

geçmeleri bir oran    MENEMEN  KÜRTAJ . hızlı oldu: MÖ 9000 yılı gibi geç bir tarihe ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r insanların hiç tarım ürünleri ve evcil hayvanları yoktu, ama MÖ 6000 de bazı toplumlar neredeyse tamamıyla tarım bitkileri ve evcil hayvanlarla geçinir duruma  gelmişlerdi.

 

Mezoamerika’    MENEMEN  KÜRTAJ .ki durum bunun tam tersiydi: Bu bölgede evcilleştirilebilecek yalnızca iki hayvan vardı (hindi ve köpek), bu hayvanlar     MENEMEN  KÜRTAJ . inekler, koyunlar, keçiler ve domuzlarla karşılaştırıldığın    MENEMEN  KÜRTAJ . PEK az et veriyorlardı; Mezoamerika’nın başlıca besin kaynağı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER mısır ise,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha önce açıklandığı gibi, evcilleştirmesi güç ve belki de PEK zaman alan bir bitkiydi. Bunun sonucu olarak Mezoamerika    MENEMEN  KÜRTAJ . evcilleştirme MÖ yaklaşık 3500 yıllarına ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r (bu tarih de kesin değil) başlamış olamazdı; ilk adımları atanlar     MENEMEN  KÜRTAJ . hâlâ göçebe UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER avcı/yiyecek toplayıcılardı; yerleşik köyler MÖ yaklaşık .  . HALKALI  KÜRTAJ  500 yılına ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r kurulmadı.

 

Yiyecek üretiminin başlaması konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . Bereketli Hilal in sahip olduğu üstünlükleri tartışırken, Bereketli Hilal’deki halkların kendilerinin sahip olabileceklerini düşündüğümüz üstünlüklerine başvurmak zorun    MENEMEN  KÜRTAJ . kalmadık. Aslına bakarsanız bölge halklarının, yiyecek üretimi paketinin etkililiğine katkı    MENEMEN  KÜRTAJ . bulunmuş olabileceği düşünülen biyolojik üstünlükleri olduğunu ileri süren birinin olduğunu     MENEMEN  KÜRTAJ . bilmiyorum. Ama Bereketli Hi-lal’in iklim, doğal çevre,  yaban bitkiler ve hayvanlar gibi ayırıcı özelliklerinin hepsinin birlikte bize inandırıcı bir açıklama sağladığını gördük.

 

Peki, GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’de ve Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENEMEN  KÜRTAJ . yöresel olarak ortaya çıkan yiyecek paketleri o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r etkili olmadığına göre bu fark o bölge halklarının

 

kendilerinin DEĞİŞİKlığın    MENEMEN  KÜRTAJ .n doğmuş olabilir mi? Yine de o bölgelere dönmeden önce, dünyanın yiyecek üretiminin bağımsız olarak hiç başlamadığı ya     MENEMEN  KÜRTAJ . başladıysa bile     MENEMEN  KÜRTAJ .ha etkisiz bir paketle sonuçlandığı herhangi bir bölgesiyle ilgili olarak yanıtlamamız gereken, birbiriyle ilişkili iki soru var. Birincisi, acaba avcı/yiyecek toplayıcılarla çiftçiliğe GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  başlayanlar yörede bulunan yaban türleri ve onların nasıl kullanılacağını gerçekten biliyorlar mıydı, yoksa değerli ürünlerin atalarını gözden mi kaçırmışlardı? İkincisi, yörelerindeki bitki ve hayvanları tanıyorlarsa, mevcut türlerin en yararlılarını evcilleştirmekte bu bilgiden yararlanıyorlar mıydı, yoksa kültürel etmenler bunu yapmalarını engelliyor muydu?

 

Birinci soruyla ilgili olarak, insanların kendi doğal çevrelerindeki yaban bitki ve hayvanlarla ilgili neler bildiklerini inceleyen ve etnobiyoloji denen koca bir  bilim     MENEMEN  KÜRTAJ .lı var. Bu tür incelemeler özellikle dünya    MENEMEN  KÜRTAJ . hâlâ varlıklarını sürdüren avcı/yiyecek toplayıcı halklar ile hâlâ  yaban  bitkilere ve doğal ürünlere büyük oran    MENEMEN  KÜRTAJ . bel bağlayan çiftçi halklar üzerinde yoğunlaşmaktadır. Söz konusu incelemelerin genellikle gösterdiğine göre, bu insanlar ayaklı birer doğal tarih ansiklopedisi gibidir, bine yakın ya     MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ .ha fazla bitki ve hayvan türünün (kendi dillerinde) adını bilirler, bu türlerin biyolojik özellikleri,     MENEMEN  KÜRTAJ .ğılımı, olası yararları konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . ayrıntılı bilgileri vardır. İnsanlar evcilleştirilmiş bitki ve hayvanlara ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r PEK bağımlı hale gelirlerse, bu geleneksel bilgilerin değeri giderek o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r PEK azalır ya     MENEMEN  KÜRTAJ . hiç kalmaz, sonun    MENEMEN  KÜRTAJ . yaban bir otu yaban bir baklagil bitkisinden ayırt edeme-yen süpermarket müşterileri çıkar karşımıza.

 

İşte size tipik bir örnek: Son 33 yıldır GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ’de biyoloji araştırmalarımı yürütürken alan çalışmasına ayırdığım zamanı yaban bitki ve hayvanları hâlâ yaygın olarak kullanan GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJlilerle geçiriyordum. Bir gün, Fore kabilesinden arka    MENEMEN  KÜRTAJ .şlarımla birlikte orman    MENEMEN  KÜRTAJ .ydık, başka bir kabile bizim levazım üssümüze dönüş yolumuzu kapatmıştı, o yüzden açlıktan kıvranıyorduk, Fore kabilesinden biri kamp yerine koca bir sırt çantası dolusu mantarla geldi ve mantarları közlemeye başladı. İşte size yemek! Ama sonra aldı beni bir düşünce: Ya mantarlar zehirliyse?

 

Forelere bazı mantarların zehirli olduklarına     MENEMEN  KÜRTAJ .ir yazılar okuduğumu, zararsız mantarları zararlılar    MENEMEN  KÜRTAJ .n ayıramadıkları için zehirlenip ölen mantar toplayıcı Amerikalı uzmanların olduğunu duyduğumu, aç olmamıza karşın bu tehlikeyi göze almamız gerektiğini sakin sakin anlatmaya başladım. Bunun üzerine arka    MENEMEN  KÜRTAJ .şlarım bana öfkelendi, çenemi kapayıp kendilerini dinlememi söylediler. Yıllardır onca ağacın ve kuşun adı konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . onları sınava çeken ben nasıl olur     MENEMEN  KÜRTAJ . onların DEĞİŞİK mantarlara DEĞİŞİK adlar verdiğini bilmezdim? Ancak Amerikalılar zehirli mantarlarla zehirsiz mantarları birbirine karıştıracak ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r aptal olabilirdi. Bana nutuk çekmeye devam ettiler: Yenebilir cinsinden  HALKALI  9 tür mantar varmış, her türün Fore dilinde bir adı varmış, orman    MENEMEN  KÜRTAJ . her birinin nerede bulunduğu bilinirmiş. Tânti adı verilen bu mantar ağaçlar    MENEMEN  KÜRTAJ . olurmuş, lezzetli ve pekâlâ yenebilir bir mantarmış.

 

GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJlileri yanıma alıp onları a    MENEMEN  KÜRTAJ .larının öte yakasına götürdüğüm zaman rastladıkları öteki GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJlilerle düzenli olarak yöresel bitki ve hayvanları konuşurlar, yararlı

 

olabileceğini düşündükleri bitkileri toplar, dikmeyi denemek üzere kendi köylerine getirirlerdi. Benim GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJliler konusun    MENEMEN  KÜRTAJ . edin-

 

eliğim bu deneyimler etnobiyologların başka yerlerdeki geleneksel halklar üzerinde yaptıkları incelemelerle paralellik gösteriyor. Yine de bütün bu cins halklar ya hiç değilse bir tür yiyecek üretimi yaparlar ya     MENEMEN  KÜRTAJ . dünyanın ilk avcı/yiyecek toplayıcı halklarının bir oran    MENEMEN  KÜRTAJ . kültüre eklemlenmiş son kalıntılarıdırlar. Yiyecek üretimi başlama    MENEMEN  KÜRTAJ .n önce, yeryüzündeki bütün insanlar karınlarını doyurmak için tamamıyla yaban türlere bağımlı oldukları zamanlar    MENEMEN  KÜRTAJ ., yaban türlerle ilgili bilgiler herhalde     MENEMEN  KÜRTAJ .ha     MENEMEN  KÜRTAJ . ayrıntılıydı.  İlk çiftçiler, PEK köklü bir biçimde doğal dünyaya bağımlı halde yaşayan, biyolojik bakım    MENEMEN  KÜRTAJ .n ASIR,     MENEMEN  KÜRTAJ .ş sayılacak insanların on binlerce yıllık doğa gözlemleri sonucu biriktirdikleri bu bilgilerin mirasçısı olmuşlardı. Bu yüzden, değerli olma olasılığı bulunan yaban türlerin ilk çiftçilerin gözünden kaçabileceğini düşünmek güç.

 

Birincisiyle ilişkili öteki soru, acaba eski avcı/yiyecek toplayıcılarla çiftçiler toplayacakları ve     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonra     MENEMEN  KÜRTAJ . yetiştirecekleri yaban bitkileri seçerken etnobiyolojik bilgilerini aynı şekilde iyi kullandılar mı, sorusudur. Bu sorunun bir yanıtı bize Suriye’de Fırat Vadisi kıyısın    MENEMEN  KÜRTAJ . Ebu Hureyre Höyüğü adı verilen arkeolojik kazı yerinden gelmektedir. MÖ .  . HALKALI  KÜRTAJ  0.000 ile 9000 yılları arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . ora    MENEMEN  KÜRTAJ . yaşayan insanlar bütün yıl boyunca köylerde oturuyor olabilirlerdi ama hâlâ avcılık ve yiyecek toplayıcılığıyla geçiniyorlardı; bitki yetiştiriciliği ancak     MENEMEN  KÜRTAJ .ha sonraki bin  yıl    MENEMEN  KÜRTAJ . başladı. Arkeologlar, Gordon Hillman, Susan Colledge,

 

    MENEMEN  KÜRTAJ .vid Harris o kazı yerinde PEK miktar    MENEMEN  KÜRTAJ . kömürleşmiş bitki kalıntısı buldular, bunlar belki de ora    MENEMEN  KÜRTAJ . yaşayanlar tarafın    MENEMEN  KÜRTAJ .n başka yerlerden toplanıp getirilmiş ve çöpe atılmış yaban bitkilere aitti. Bilim a    MENEMEN  KÜRTAJ .mları 700 ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r örneği analiz etti, her biri 70 ten fazla bitki türüne ait, saptanabilmiş 500 den fazla tohum içeriyordu. Anlaşıldığına göre köylüler, kömürleşmiş tohumların    MENEMEN  KÜRTAJ .n tanınabilen, bugün tanınamayan öteki bitkileri saymazsak, şaşırılacak çeşitlilikte (.  . HALKALI  KÜRTAJ  57 tür) bitki  topluyorlardı.

 

Bunlar her önlerine gelen tohumlu bitkiyi toplayıp eve  getiren, bu türlerin çoğun    MENEMEN  KÜRTAJ .n zehirlenen, ancak pek az türdeki bitkiyle karınlarını doyuran saf köylüler miydi? Hayır, o  ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r bu    MENEMEN  KÜRTAJ .la değillerdi. Türlerin sayısına (.  . HALKALI  KÜRTAJ  57) bakarsanız hiç dikkat etmeden toplamışlar gibi gelebilir ama o kömürleşmiş kalıntıların içinde o bölgede yetişen yaban bitkilerin çoğu  yok. Seçilmiş .  . HALKALI  KÜRTAJ  57 türün içinde üç sınıf bitki var. Büyük bir çoğunluğu tohumları zehirli olmayan, hemen yenebilir  cinsten. Baklagiller ve har    MENEMEN  KÜRTAJ .l ailesi gibi bazılarının zehirli tohumları var ama zehirleri çıkarmak ve tohumu yenebilir duruma getirmek zor değil. Tohumlar    MENEMEN  KÜRTAJ .n birkaçı geleneksel olarak boya ve ilaç yapımın    MENEMEN  KÜRTAJ . kullanılan türlere ait. Bu seçilmiş .  . HALKALI  KÜRTAJ  57 türün içinde temsil edilmeyen pek PEK bitki, araların    MENEMEN  KÜRTAJ . çevredeki bütün toksik ot türleri de olmak üzere insanlar için ya yararsız ya     MENEMEN  KÜRTAJ . zararlı UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERlardır.

 

Yani Ebu Hureyre Höyüğü’ndeki insanların yaban bitkileri ayırt etmeden toplayarak zamanlarını boşa harcadıkları, hayatlarını tehlikeye attıkları falan yoktu. Tam tersine GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJliler yöresel yaban bitkileri ne ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r iyi biliyorlarsa onlar     MENEMEN  KÜRTAJ . o ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r biliyorlardı, bu bilgiyi kullanıp mevcut tohumlu

 

bitkilerin yalnızca en yararlılarını toplayıp evlerine getiriyorlardı. Bu toplanan tohumlar bitkilerin  evcilleştirilmesi yönünde ilk bilinçsiz adımı oluşturacaktı.

 

Eski insanların etnobiyolojik bilgilerini nasıl iyi kullandıklarını açıkça gösteren ikinci örneğim, MÖ  dokuzuncu binyıl    MENEMEN  KÜRTAJ ., yiyecek üretiminin ilk kez başladığı tarihte Ürdün Vadisinden. Vadide ilk evcilleştirilen tahıllar arpa ile çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .ydı, bunlar bugün hâlâ dünyanın en verimli ürünleridir. Ama tıpkı Ebu Hureyre Höyüğü’nde olduğu gibi, o çevrede yüzlerce başka tohumlu yaban bitki türü yetişiyor olsa gerekti, bunların yüzlercesi ya     MENEMEN  KÜRTAJ .     MENEMEN  KÜRTAJ .ha fazlası herhalde yenebiliyordu ve bitki üretimi başlama    MENEMEN  KÜRTAJ .n önce insanlar bunları topluyordu. Arpa ile çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .yın ilk tarım bitkileri olmaları nereden kaynaklanıyordu? Ürdün Vadisi’ndeki ilk çiftçiler ne yaptıklarını bilmeyecek ka    MENEMEN  KÜRTAJ .r botanik bilgisinden yoksun insanlar mıydı? Yoksa arpa ile çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y onların seçebilecekleri yöresel tahılların en iyileri miydi?

 

İsrailli iki bilim a    MENEMEN  KÜRTAJ .mı, Ofer BarYosef ile Mordechai Kislev bugün vadide hâlâ yetişen yaban ot türlerini inceleyerek bu soruya yanıt bulmaya çalıştılar. Tohumları küçük ya     MENEMEN  KÜRTAJ . tatsız UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLERları bir kıyıya bırakıp tohumları en lezzetli ve en büyük UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER  HALKALI  3 yaban ot topladılar. Arpa ve çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .yın bu listede olması hiç de şaşırtıcı değildi.

 

Ama öteki  HALKALI  .  . HALKALI  KÜRTAJ   a    MENEMEN  KÜRTAJ .yın bu ikisi ayarın    MENEMEN  KÜRTAJ . olabileceğini  düşünmek yanlıştı. Pek PEK ölçüte göre  HALKALI  3 tanenin en iyileri arpa ve çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .ydı. Tohumları en büyük bitki çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .ydı, ikinci sıra    MENEMEN  KÜRTAJ . arpa vardı. Yaban doğa    MENEMEN  KÜRTAJ . arpa  HALKALI  3 tür içinde en bol bulunan 4 türden biriydi, çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y orta

 

bolluktaydı. Arpa’nın bir üstünlüğü     MENEMEN  KÜRTAJ .ha vardı,     MENEMEN  KÜRTAJ .ha önceki bölümde tartıştığımız gibi, tohumların saçılmasını ve filizlenmenin geciktirilmesini sağlayan sistemlerde mey    MENEMEN  KÜRTAJ .na gelmesi gereken değişiklikleri hızla yapmasına elverecek genetik ve morfolojik bir yapıya sahipti. Bununla birlikte çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .y     MENEMEN  KÜRTAJ . bu açığı kapayan üstünlüklere sahipti: Arpa    MENEMEN  KÜRTAJ .n     MENEMEN  KÜRTAJ .ha kolay toplanıyordu, tahıllar içinde tohumu kabuğuna yapışık olmamak gibi bir ayrıcalık taşıyordu. Öteki

 HALKALI  .  . HALKALI  KÜRTAJ   türe gelince, onların bazı kusurları vardı, tohumları küçüktü, çoğunlukla bol yetişmiyorlardı, bazıları yıllık değil     MENEMEN  KÜRTAJ .ha uzun ömürlüydüler, bu yüzden evcilleştirme süreci sırasın    MENEMEN  KÜRTAJ . yavaş evrimleşebilirlerdi.

 

Dolayısıyla Ürdün Vadisi’ndeki ilk çiftçiler o bölgede bulunan yaban otlar arasın    MENEMEN  KÜRTAJ . en iyi  HALKALI  3 türün en iyi  HALKALI  ‘sini seçtiler. Kuşkusuz (bitkilerin yetiştirilmesinin ardın    MENEMEN  KÜRTAJ .n) tohumların saçılmasını ve filizlenmesini engelleyen sistemlerdeki evrimsel değişiklikler, o çiftçilerin yapmakta oldukları şeyin öngörülmemiş sonuçlarıydı. Ama başlangıçta toplamak, eve getirmek ve yetiştirmek için başka tahılları değil de arpa ile çiftsıralı buğ    MENEMEN  KÜRTAJ .yı seçmeleri bilinçli bir hareketti ve tohum büyüklüğü, tat, bolluk gibi kolayca kestirilebilecek ölçütlere     MENEMEN  KÜRTAJ .yanıyordu.

 

Ebu Hureyre Höyüğü gibi Ürdün Vadisi örneği de ilk çiftçilerin yerel türlerle ilgili ayrıntılı bilgilerinden PEK iyi yararlandıklarını gösteriyor. Yöresel bitkilerle ilgili olarak üç- beş botanik uzmanı dışın    MENEMEN  KÜRTAJ . herkesten PEK şey bilen bu insanların karşılaştırmalı olarak evcilleştirmeye elverişli UYGUN ÇOCUK ALDIRMA FİYATLI KLİNİKLER herhangi bir yararlı yaban bitkiyi tarım bitkisine dönüştürmekte başarısız kalabileceklerini düşünmek zor.

 

Şimdi artık dünyanın iki bölgesinde (GİZLİ GÜVENİLİR EŞ ONAYI OLMA    MENEMEN  KÜRTAJ .N HALKALI  KÜRTAJ ile Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusun    MENEMEN  KÜRTAJ .), yerli ama anlaşıldığına göre Bereketli Hilal’dekiyle karşılaştırıldığın    MENEMEN  KÜRTAJ . yetersiz kalan yiyecek üretim sistemlerine sahip yerel çiftçilerin başka yerlerden     MENEMEN  KÜRTAJ .ha verimli tarım bitkileri geldiği zaman gerçekten de ne yaptıklarını inceleyebiliriz. Kültürel ya     MENEMEN  KÜRTAJ . başka nedenlerden dolayı bu tür ürünlerin benimsenmediğini öğrenseydik, kafamız    MENEMEN  KÜRTAJ . hep bir soru işareti  kalacaktı.  Şimdiye ka    MENEMEN  KÜRTAJ .rki bütün akıl yürütmelerimize karşın, acaba yerel yaban bitki örtüsü içinde, belki de benzeri kültürel nedenlerden dolayı, yerel çiftçilerin kullanmadıkları, değerli olabilecek bir tarım bitkisinin atası var mıydı, diye kuşkulanacaktık. Bu iki örnek aynı zaman    MENEMEN  KÜRTAJ . tarihte önemli   bir olguyu ayrıntılarıyla gözler önüne sermektedir: Dünyanın çeşitli bölgelerindeki yerli tarım bitkileri aynı  derecede verimli değildi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

içi hareketler için de geçerlidir. Çeşitli yasaları içeren geniş kaps