ÇİĞLİ KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ
TEL: O541 998 34 34
Kürtaj bir doğum kontrol yöntemi değildir. Çeşitli nedenlerle eğer çocuk doğurmak-gebelik için uygun zamanda olmadığınızı düşünüyorsanız öncelikle modern aile planlaması yöntemlerinden birini kullanın. Kondom, doğum kontrol hapı, spiral takılması başlıca yöntemlerdir. İstenen çocuk sayısına ulaştığınızı düşünüyorsanız doktorunuzun onayıyla tüplerinizi bağlatabilirsiniz. Takvim yöntemi , geri çekme veya ilişki sonrası vajinal yıkamanın kesinlikle güvenilir yöntemler olmadığını bilmelisiniz
Her şeye rağmen gebelik oluştuysa bunu gerçekten istemediğinizden emin olmalısınız. Kürtaj sonrası pişmanlık yaşayabileceğinizi göz önünde bulundurarak karar verin. KÜRTAJ KARARINIZI BİR DAHA GÖZDEN GEÇİRİN.
Kesinlikle kürtaj olmaya karar verdiyseniz bunu Kadın Doğum hekiminin kontrolünde steril koşulları sağlayan bir klinikte olun. Her ne kadar karmaşık bir işlem olmasa da uygun olmayan koşullarda yapılan bir kürtaj bütün ömrünüz boyunca size sorun oluşturabilir
Kliniğimizde hasta mahremiyetine katı kurallarla özen gösterilir. Hasta bilgileri hiçbir şekilde üçüncü kişi veya kurumlarla paylaşılmaz.
Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.
İŞLEM HAKKINDA:
- İŞLEM BİLGİLERİ KESİNLİKLE GİZLİ KALIR. KESİNLİKLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VE KURUMLARLA PAYLAŞILMAZ.
- DİPOSİBLE MALZEME (KANÜL) KULLANILIR. BASKA HASTALARDA KULLANILAN KANÜLLER İLE KÜRTAJ YAPILMAZ.
- SADECE VAKUM YÖNTEMİ İLE KÜRETAJ YAPILIR. METAL BİR CİHAZ VEYA ALET KULLANMIYORUZ.
- KÜRTAJ İŞLEMİ SON DERECE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YAPILIR. DAHA SONRA GEBE KALMAK İSTEDİĞİNİZDE SORUN YAŞAMZSINIZ.
- KÜRTAJ İŞLEMİ HASTANE ORTAMINDA TAMAMEN STERİL ŞARTLARDA YAPILIR.
KÜRTAJ UYGUNSUZ KOŞULLARDA YAPILIRSA NELER OLABİLİR?
RAHİM DELİNMESİ
CİDDİ YUMURTALIK YADA KARIN İÇİ ENFEKSİYON
ÖMÜR BOYU SÜRECEK RAHİM YAPIŞIKLIĞI
ÖMÜR BOYU SÜRECEK ADET GÖRMEME PROBLEMİ (ASCHERMAN SENDROMU)
RAHİM AĞZI YIRTIKLARI
KALICI KISIRLIK
Bu problemlerin olmaması için sadece işlem konusunda yetenek- tecrübe olması yetmez. Ultrasonografi ile doğru rahim açısı tespiti, işlem sonrası ultrason ile doğru rahim iç kısmı ölçümü, doğru kürtaj zamanlama kararı vermek de gereklidir. Ayrıca kürtaj sonrası doğru ilaç seçimi de çok önemlidir.
Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.
Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.
TEL: O541 998 34 34
Detaylı teknik konulara girmeden akla gelecek ilk soruları hızlıca cevaplayalım.
Vakumlu kürtaj
Bir çok klinik kürtaj işlemi içi vakum aspirasyon yöntemini kullanmaktadır. Vakumlu küretaj rahmin her ay çoğalıp adet kanamasıyla atılan kısmına yani endometriuma zarar vermez. Böylece rahimde yapışıklık, tekrar gebe kalmakta zorluk, rahim delinmesi, aşırı kanama , şiddetli ağrı gibi durumlar olmaz
Kanül adı verilen ve uç bölümü son derece ince olan plastik aletler kullanılır. Yumuşak plastik kanüller rahim dokusuna zarar vermez. Merkezimizde rutin uygulamada sadece vakumlu küretaj yöntemiyle işlem yapmaktayız.
Bu işlemin riskleri nelerdir?
Bütün tıbbi işlemlerde bazı riskler mevcuttur. İşleminiz iyi bir klinikte yapıldığında riskiniz sıfıra yakındır. İyi bir klinikten kastımız öncelikle iyi bir ultrasonla gebelik haftasının ve rahim yönünün belirlenmesi, kaliteli vakum sistemleri kullanılması, genel hijyendir.
Klinikte ne kadar süre kalmam gerekir?
Daha önce doğum yapmamış kişilerde rahim ağzı (serviks) sert olur. Zorlayıcı bir işlem olmaması için ilaç verilip biraz beklemek uygun olur. İşleminiz acil durumlarda birkaç dakikada yapılabilir. Rahim ağzı yapısı ve gebelik haftasına göre ilaç alıp yaklaşık bir saat beklemeniz de önerilebilir. İşlemin hazırlık kısımları hariç net süresi çoğu zaman 2-3 dakikadır.
İşime kaç günde dönebilirim?
Aynı gün işinize dönebilirsiniz.
Kürtaj sonrası ne zaman cinsel ilişkide bulunabilirim?
Kürtajdan 10 gün sonra cinsel ilişkide bulunabilirsiniz.
Aşırı ağrım olur mu?
İyi bir anesteziyle hemen hemen hiç ağrınız olmaz. Nadiren az miktarda ağrı olabilir.
Kürtaj sonrası kanama kaç gün sürer?
Kanama çoğunlukla 1-7 gün sürer. Eğer daha uzun sürerse doktorunuzla görüşüp ultrason kontrolüne gelmeniz gerekir. Vakum yöntemi en iyi yöntem olmakla beraber vakum yöntemiyle yapılan kürtaj sonrasında kanamalar daha uzun sürebilir. Eski yöntemle yani küretle temizleme yöntemiyle kanama ve parça kalması ihtimali daha azdır. Çünkü bu yöntemle rahim içi keskin uçlu metal kaşıklarla iyice temizlenir. Bu detaylı temizleme kanamanın daha az olmasını sağlar ancak ciddi riskler barındırır. Rahim zarar görebilir. Vakum yöntemiyle kanamlar biraz daha uzun sürebilir ama kesinlikle en güvenilir yöntemdir.
Kürtaj olduğum daha sonra anlaşılır mı?
Hayır sağlıklı bir işlem sonrasında ultrason veya başka yöntemlerle kürtaj olduğunuz anlaşılmaz.
Kürtaj sonrası hangi ilaçları kullanmak gerekir?
Doktorunuzun size verdiği ilaçlar temel olarak iki gruptan oluşur
1-Ağrı kesici
2-Antibiyotik (olası bir enfeksiyona karşı)
Bazen bu iki grup iacın yanına ek ilaçlar yazılabilir. Örneğin muayene sırasında belirgin vajinal akıntı izlendiyse fitil tarzında ilaçlar yazılabilir. Eğer fitil yazıldıysa kanamanız tam olarak geçince kullanmaya başlayın. Ağrınız yoksa ve doktorunuz başka bir şey söylemediyse ağrı kesici ilaç kullanmayabilirsiniz.
Daha sonraki gebeliğimi etkiler mi, sorun yaşar mıyım?
Hayır kürtaj uygun şartlarda yapıldıysa sonraki gebeliklerinizi etkilemez. Gebe kalmanıza engel olmaz. Oluşan gebelikte problem yaşamanıza neden olmaz.
Kürtaj olduğum bilgisi başkalarıyla paylaşılır mı?
Kliniklerin kendi uygulamaları vardır. Bizim kliniğimizde bilgiler kesinlikle başka kişi ya da kurumlarla paylaşılmaz.
Kliniğe gelirken neler yapmam gerekir?
Öncelikle kürtaj kararınızı iyice düşünün. Gerekirse bir yakınızla görüşün veya profesyonel destek alın, işlemi aceleye getirmeyin. Yasal işlem yapılma süresinin ülkemizde 10 hafta (ilişki tarihinden sayınca yaklaşık (56 gün) olduğunu biliniz. Bu süreyi geçerse kürtaj olamazsınız. İşleminiz sabah saatlerinde yapılacaksa aç olarak gelin, öğleden sonra yapılacaksa kahvaltı edin ancak ardından bir şey yemeyin. Tıbbi geçmişinizle ilgili sorulan soruların cevaplarını doktorunuza eksiksiz aktarın.
Kürtaj fiyatları neye göre belirlenir?
Çoğu klinik gebelik haftasına , daha önce doğum veya sezaryen olup olmamasına ve ek tıbbi duruma göre fiyat belirler. Daha önce doğum yapanlarda işlem nisbeten kolay olmaktadır. Güncel fiyat bilgisi için lütfen arayınız.
Kürtaj en eken hangi haftada yapılır?
Gebeliğin kan veya idrar testleriyle tespitinden sonra ultrason kontrolü gerekir. Gebelik ultrasonda teyit edildiğinde işlem yapılabilir. Hastanın kilosu ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak 4-6 haftalarda karından yapılan ultrasonla tespit edilebilir. Vajinal ultrasonla çoğunlukla 4 hafta civarında tespit yapılır. Gebelikten şüphelendiğinizde eğer kesin olarak istemediğinize karar verdiyseniz testlerle teyit edin. Erken dönemde en iyi gebelik belirleme yöntemi kan testidir. Gebelik sadece kan testiyle tespit edildiyse yani henüz ultrasonda görülmediyse kürtaj işlemi yapılmaz.
Kürtaj en geç hangi haftada yapılır?
Türkiye’de yasal kürtaj süresi 10 haftadır. Bu süre adet tarihinden sayınca 10 hafta olmakla birlikte ilişki tarihinden sayınca 8 haftaya (56 gün ) denk gelmektedir.
Kürtajdan sonra işlemin doğru yapıldığı test edilecek mi?
Evet. Kürtaj işleminden sonra ultrasonla tekrar rahim içine bakılır. İşlem doğru yapılmış mı, içerde parça var mı, kanama odağı var mı diye kontrol edilir.
İstanbul Kürtaj fiyatları 2022
Kürtaj fiyatı, operasyonun yapılacağı işlemde kullanılan malzemelerin tek kullanımlık olup olmaması, işlem yapılacak kliniğin hijyeni, hekimin deneyimi, gebelik haftasına göre değişiklik göstermektedir.
Kürtaj sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Kürtaj anestezili (uyutularak) yapıldıysa işlem sonrası uyku hali,unutkanlık, dikkat dağınıklığı olabilir. Kürtaj işlemine ciddi psikolojik baskı-kararsızlıkla giren kişilerde işlem sonrası çok nadiren de olsa pişmanlık, ağlama krizleri olabilir. Bu stresli durumdan kurtulmanın verdiği aşırı sevinç de ağlama krizlerine yol açabilir.
Anestezi ile kürtaj olanların ilk bir saat araç kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapmaması gerekir.
Muayenehanede kürtaj yapılır mı?
Muayenehane ölçeğindeki yerlerde kürtaj yapılması durumu ülkeden ülkeye değişmektedir. Aslında kürtaj yapılıp yapılmaması ya da hangi haftaya kadar yapılabileceği ülkeler arasında ciddi farklılıklar gösterir. Muayenehane ölçeğinde bir klinikte işlem yapılması başka herhangi bir sağlık sorunu olmayan birinde tıbbi prosedür olarak son derece güvenlidir.
Kürtaj sonrası kısırlık olur mu?
Kürtaj işlemi araba kullanmaya benzer. Çok aşırı zor değildir ancak basit dikkatsizlikler düzeltilemez ciddi sorunlara yol açabilir.
Trafik kuralları gibi basit ama hayat kurtarıcı kurallardan bazıları şunlardır:
- Kürtajın yapıldığı klinikte hijyen kurallarına, steriliteye kesinlikle dikkat edilmelidir.
- Kürtaj işlemini yapan hekim kesinlikle bu konuda çok tecrübeli olmalıdır. Sadece işlem konusunda değil ultrason konusunda da tecrübeli olmalıdır. Çünkü işlem öncesi rahim açısının doğru tespit edilmesi, işlem sonrası parça kalıp kalmadığının net anlaşılması ancak ultrasonla mümkün olabilmektedir.
- Kürtaj işleminde hekime yardımcı olan sağlık personelinin bu konuda tam eğitimli olması gerekir.
- Mümkünse sadece vakum yöntemi kullanılmalı. Vakum yöntemi kullanmayan bir klinikte bu işlem yapılmamalıdır.
- Eğer gerekli ise kürtaj öncesinde rahim ağzını yumuşatıcı ilaç verip bir-iki saat kadar beklemek gerekir. Biraz sabırlı davranmak çok büyük sorunları önleyebilir.
- İşlem sonrası verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması gerekir. Antibiyotiği düzensiz kullanmak ya da hiç kullanmamak Çok ciddi sorunlara yol açabilir.
- İşlem sonrası size verilen kontrol tarihinde doktorunuzla iletişime geçin.
Eğer bütün kurallara uyulursa kürtaj sonrasında kısırlık veya başka bir sorun yaşama ihtimaliniz hemen hemen hiç yoktur.
Eş onayı olmadan kürtaj yapılır mı?
Kadın doğum klinikleri kürtaj işlemi için eş onayı olmasını tercih eder. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.
18 yaşından küçükler kürtaj olabilir mi?
Kürtaj işleminin yapılabilmesi için kürtaj olacak kişinin 18 yaşından büyük olması gerekir. Ebeveyin onayıyla veya yasal belgeler ile 18 yaşından önce kürtaj yapılabilir. Konunun hassas olduğu ve herhangi bir yaşta bu işlemin yapılamayacağı bilinmelidir. 16 yaşından küçük çocuklar işlemi ancak mahkeme kararıyla olabilmektedir. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.
Adet tarihi geçmeden kürtaj olur mu?
Kürtaj işlemi için adet tarihinizin tek başına herhangi bir önemi yoktur. Gebelik şüpheniz varsa öncelikle test yaptırın. En garantili test kanda yapılan test ( BHCG) dir. İdrar testlerinin güvenilirliği daha azdır. İdrar testinde gebelik var görünüyorsa hemen hemen kesinlikle gebelik vardır. İdrar testinde sonuç negatifse yani tek çizgiyse gebeliğin olmadığını söyleyebiliriz ancak bu çok güvenilir bir sonuç değildir. Hala şüpheniz varsa ya birer hafta arayla adet görünceye kadar gebelik testi yaptırın ya da kanda gebelik testi yaptırın.
Dış gebelikte kürtaj olur mu?
Hayır. Dış gebelikte kürtaj yapılamaz (tanı için olan özel durumlar hariç).
Ultrasonda gebelik görülmeden kürtaj yapılır mı?
Hayır. Ultrasonda gebeliğin rahim içinde olduğu net olarak görülmeden tanısal amaçlı özel durumlar hariç kürtaj işlemi yapılamaz.
Kan testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?
Kan testi yani bhcg testinde gebelik çıktıysa öncelikle değerin kaç olduğuna bakılır. 1500 üzeri değerlerde vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülür. Eğer bhcg 1500, duruma göre bazen 2000 olduğu halde hala vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülmüyorsa dış gebelik açısından yakın takip gerekir.
Evde yapılan idrar testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?
Evde yapılan gebelik testi gebelik haftası için bize yardımcı olmamaktadır. Yapılacak en doğru şey eğer gebelik kesinlikle istenmiyorsa doktorunuza başvurmaktır. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.
Devlet hastanesinde kürtaj yapılır mı?
Yasal olarak uygun durumlarda yapılabilir. Devlet hastanesinde de özel kliniklerde olduğu gibi aynı işlem aynı prosedürler çerçevesinde yapılabilir. Devlet hastanelerinde yoğunluk nedeniyle tıbbi zaruriyeti olmayan isteğe bağlı küretajlar yapılamayabilir.
Ancak devlet hastanelerine başvurduğunuzda kürtaj işlemi yoğunluk nedeniyle hasta kabul edilemediği gibi bir dönüş alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle devlet hastanesinde kürtaj işlemini gerçekleştirilemeyebilir. Ayrıca yasalar çerçevesinde evli olan kadınların kürtaj yaptırabilmesi için eşlerinin de rızasının olduğuna dair belgesinin de olması gerektiği unutulmamalıdır.
Tıp merkezlerinde kürtaj yapılır mı?
Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.
Özel hastanede kürtaj yapılır mı?
Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir . Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.
Gizli kürtaj yaptırmak istiyorum, bu mümkün mü?
Hasta hakları ve kişisel bilgileri koruma kanunu çerçevesinde bütün bilgilerinizin mahremiyeti sağlanmalıdır. Kliniğimizde bu konu hassas olarak değerlendirilir. Hiçbir bilginiz başka kişi ve kurumlarla paylaşılmaz.
Kızlık zarına zarar vermeden kürtaj yapılır mı?
Evet yapılabilir. Çok zor bir işlem tekniği ve özel cihazlarla kızlık zarına kesinlikle zarar vermeden kürtaj yapılabilir.
Kürtaj için genel anestezi mi lokal anestezi mi daha iyidir?
Lokal anesteziyle tamamen ağrısız olarak kürtaj yapılabilir. Yine de pek çok kişi kürtaj işlemi için genel anesteziyi tercih eder. Eğer kürtaj olacak kişi daha önce normal doğum yapmışsa lokal anestezi tercih etmek daha uygun olabilir. Kürtaj olacak kişi çoğunlukla işlemle ilgili hiçbir şey hatırlamak istemez. Bu durumda genel anestezi tercih etmek daha iyi bir seçenektir. Genel anestezi mi lokal anestezi mi sorusunun cevabı tıbbi durumla ilgili olduğu kadar hastanın ağrı eşiği ve endişe düzeyiyle de ilgilidir.
Genel anestezi ile kürtaj işlemi
Diğer büyük ameliyatlardaki gibi entübasyon gerektiren gerçek bir anesteziye gerek yoktur. Toplam 3-4 dakika süren kısa bir özel anestezi türüyle yapılır. Son derece güvenlidir. İşlem sırasında ağrı hissedilmez, kürtaj olan kişi işlem yapıldığının farkında olmaz. Kürtajdan sonra kişinin kendine gelme süresi çok kısadır. Anestezik madde damar yolundan verilir. Kürtaj olacak kişi başka birinden destek almadan kendi kendine kliniğe gelip genel anesteziyle kürtaj olabilir. Gerekli destek tecrübeli elemanlarımızla sağlanır. Hasta kendine geldikten sonra kendi başına klinikten ayrılabilir.
Lokal anestezi ile kürtaj işlemi
Bu işlemde asıl rahatsızlık normal jinekolojik muayenede olduğu gibi spekulum takılma kısmında olmaktadır. Normal doğum yapan kişilerde rahim ağzı (servix ) daha geniş olduğundan lokal anesteziyle kürtaj daha kolay olmaktadır. Lokal anestezi uygun madde, uygun dozajda tecrübeli doktorın elinde genel anestezi kadar etkin bir yöntemdir.
Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.
OP DR SEZGİN DURSUN
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI
OP DR SEZGİN DURSUN
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI
Yüksek olmayan yerlerde dik araziler; Kİ sürekli ÇİĞLİ KÜRTAJ bulut örtüsü; Kİ sıtma; Kİ kuraklık tehdidi yüzünden Yeni Gine’nin yüksek bölge tarımı 1300 metrenin üzerindeki tepelerle sınırlı kalmak zorundadır. Aslında Yeni Gine’nin yüksek bölgeleri; Kİ ÇİĞLİ KÜRTAJ bulut denizinin ortasından göğe doğru çıkıntı yapan; Kİ kalabalık ÇİĞLİ KÜRTAJ çiftçi nüfusunu barındıran ÇİĞLİ KÜRTAJ er adadır. Sahildeki ya da ırmak kıyılarındaki ovalarda yaşayan Yeni Gineliler daha çok balıkla geçinen köylülerdir; Kİ deniz ve ırmak kıyılarından uzak; Kİ kuru topraklarda yaşayanlarsa muz ve yam temeline dayanan orman açma ve kök yakma tarımıyla geçinirler; Kİ buna ek olarak avcılık ve yiyecek toplayıcılığı da yaparlar. Bunun tersine Yeni Gine’nin bataklık düzlüklerinde yaban sagu palmiyelerinin nişastalı özüyle beslenen göçebe avcılar ve yiyecek toplayıcılar yaşar; Kİ çok verimli olan bu palmiyeler ÇİĞLİ KÜRTAJ saatlik emek karşılığında bahçecilikte elde edilen kalorinin üç katını verirler. Dolayısıyla Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ bataklıkları; Kİ çiftçiliğin avcılık ve yiyecek toplayıcılığıyla rekabet edememesi nedeniyle insanların avcı/yiyecek toplayıcısı olarak kaldıkları ÇİĞLİ KÜRTAJ yaşam çevresi örneğidir.
Düzlüklerdeki bataklıklarda sagu ile hayatlarını sürdürenler; Kİ eskiden bütün Yeni Gine’nin ayırıcı özelliği olması gereken göçebe avcı/yiyecek toplayıcı oba örgütüne örnek oluşturur.
- ve Bölümlerde tartıştığımız bütün nedenler yüzünden daha karmaşık teknolojileri; Kİ toplumları; Kİ siyasal örgütlenmeyi geliştiren halklar çiftçi ve balıkçı halklar oldu. O toplumlar yeri değişmeyen köylerde; Kİ genellikle ulu ÇİĞLİ KÜRTAJ kişinin önderliğinde kabile toplumu halinde yaşarlar. Bazıları büyük; Kİ güzel süslemeli tören evleri inşa ettiler. Onların tahta heykel ve mask sanatı dünyadaki bütün müzeler için çok değerlidir.
Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ böylece en gelişmiş teknolojisiyle toplumsal ve siyasal düzeniyle; Kİ sanatıyla Büyük Avustralya’nın ÇİĞLİ KÜRTAJ parçası haline geldi. Bununla ÇİĞLİ KÜRTAJ likte; Kİ kentli ÇİĞLİ KÜRTAJ Amerikalı ya da Avrupalı gözüyle Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ hâlâ “ileri” değil “ilkel” sınıfına girer. Yeni Gineliler niçin metal aletler yapmak yerine yontma taş aletler kullanmaya devam ettiler; Kİ okuryazar olmadılar; Kİ şeflikler ya da devletler halinde örgütlenmeyi başaramadılar? Yeni Gine’nin aşamadığı çeşitli biyolojik ve coğrafi engeller olduğu anlaşılıyor.
ÇİĞLİ KÜRTAJ incisi; Kİ yiyecek üretimi Yeni Gine’nin yüksek bölgelerinde başlamasına başladı ama VIII. Bölüm’de gördüğümüz gibi protein oranı düşük ÇİĞLİ KÜRTAJ üretimdi bu. Başlıca besin kaynakları düşük proteinli kök ÇİĞLİ KADIN DOĞUMleriydi; Kİ ÇİĞLİ KÜRTAJ icik evcil hayvan türlerinin (domuz ve tavuğun) üretimi insanların protein gereksinimine fazla katkıda bulunamayacak kadar düşüktü. Ne tavukları ne de domuzları arabalara koşmak olanağı olduğu için yüksek bölgelerdeki halklar insan gücü dışındaki güç kaynaklarından yoksundular; Kİ aynı zamanda kendi topraklarına gelen Avrupalıları geri püskürtmeye yetecek salgın hastalıkları geliştirmeyi başaramadılar.
Yüksek bölgelerde nüfus büyüklüklerini sınırlayan ikinci ÇİĞLİ KÜRTAJ etmen de yer darlığıydı: Yeni Gine’nin yüksek bölgelerinde kalabalık nüfusları besleyebilecek ancak ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç geniş vadi vardır; Kİ özellikle de Wahgi ve Baliem vadileri. Üçüncü ÇİĞLİ KÜRTAJ sınırlama da Yeni Gine’de yoğun yiyecek üretimine elverişli yükseklikte tek dağ kuşağının 1300 ile 3000 metre arasındaki orta kuşak olması gerçeğidir. Yeni Gine’de 3000 metreden yüksek olan dağlık yaşam bölgede hiç yiyecek üretimi yoktu; Kİ 1300 ile 300 metre arasındaki yamaçlarda ÇİĞLİ KÜRTAJ az vardı; Kİ ovalık
arazide de yalnızca düşük yoğunluklu orman açma ve kök yakma yoluyla tarım yapılıyordu. Bu nedenle Yeni Gine’de farklı yüksekliklerde; Kİ farklı türde yiyecek üretiminde uzmanlaşmış topluluklar arasında büyük çaplı ekonomik yiyecek değiş tokuşu hiç gelişmedi. Andlar’daki; Kİ Alpler’deki; Kİ Himalayalar’daki bu tür alışverişler bu bölgelerdeki nüfus yoğunluklarının artmasına yol açtığı gibi; Kİ her yükseklik kuşağındaki insanlara daha dengeli ÇİĞLİ KÜRTAJ beslenme olanağı sağlayarak bölgesel ekonomik ve siyasal bütünleşmeye de katkıda bulundu.
Bütün bu nedenlerden dolayı geleneksel Yeni Gine’nin nüfusu; Kİ Avrupalı sömürge yönetimleri buraya batı tıbbını getirinceye ve kabile savaşlarına son verinceye kadar 1.000.000’u asla aşmadı. V. Bölüm’de ele aldığımız dünyadaki yaklaşık dokuz yiyecek üretim merkezi arasında nüfusu en az olanı Yeni Gine’ydi. Topu topu 1 milyonluk ÇİĞLİ KÜRTAJ nüfusla Yeni Gine; Kİ nüfusları on milyonları bulan Çin’de; Kİ Bereketli Hilal’de; Kİ Andlar’da; Kİ Mezoamerika’da ortaya çıkmış olan teknolojiyi; Kİ yazıyı; Kİ siyasal sistemleri geliştiremezdi.
Yeni Gine’nin nüfusu toplam olarak az olduğu gibi; Kİ engebeli arazi yüzünden binlerce küçük nüfusa bölünmüştü: ovalık arazinin büyük bölümünde bataklıklar; Kİ yüksek bölgelerde ÇİĞLİ KÜRTAJ ÇİĞLİ KÜRTAJ ini izleyen dik yamaçlı dağ sırtları; Kİ dar kanyonlar; Kİ hem ovaları hem yaylaları çevreleyen sık ormanlar. Yeni Gine’de alan çalışması yaparken yanıma aldığım Yeni Gineli yardımcılarımla; Kİ açılmış ÇİĞLİ KÜRTAJ yol üzerinde bile olsa; Kİ günde beş kilometre yol almayı büyük başarı sayıyordum. Geleneksel Yeni Gine’deki dağlıların çoğu hayatlarında evlerinden 15 kilometreden fazla uzaklaşmamıştır.
Araziden kaynaklanan güçlüklerle; Kİ Yeni Gine’deki obalar ya da kabileler arasındaki ilişkilerin tipik özelliği olan ve aralıklarla sürüp giden savaşlar; Kİ Yeni Gine’nin dilsel; Kİ kültürel; Kİ siyasal parçalanmışlığının nedenlerini oluşturmaktadır. Dünyada Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ deki kadar çok sayıda dilin ÇİĞLİ KÜRTAJ araya toplandığı ÇİĞLİ KÜRTAJ yer yoktur:
Dünyadaki 6000 dilin 1000 tanesi Teksas’tan ÇİĞLİ KÜRTAJ az daha büyük ÇİĞLİ KÜRTAJ bölgenin içine sığışmış ve onlarca dil ailesiyle ÇİĞLİ KÜRTAJ ÇİĞLİ KÜRTAJ inden İngilizce ile Çince kadar farklı tek tek dillere bölünmüştür. Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ dillerinden yarısı neredeyse 600 kişinin konuştuğu dillerdir; Kİ en büyük ( İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de alt tarafı
100.000 kişinin konuştuğu) dil grupları bile siyasal olarak yüzlerce köye bölünmüştür; Kİ bu köyler de başka dilleri konuşan köylerle savaştıkları gibi ÇİĞLİ KÜRTAJ ÇİĞLİ KÜRTAJ leriyle de amansızca savaşmaktadır. Bu küçük toplumların her ÇİĞLİ KÜRTAJ i kendi başına şefleri ve zanaat erbabını besleyemeyecek ya da metal işleme teknolojisini ve yazıyı geliştiremeyecek kadar küçüktü.
Az ve parçalanmış nüfusun yanı sıra Yeni Gine’de gelişmeyi engelleyen ÇİĞLİ KÜRTAJ başka şey de teknolojilerin ve düşüncelerin başka yerlerden Yeni Gine’ye akın etmesini engelleyen coğrafi yalıtılmışlıktı. Yeni Gine’nin üç komşusu Yeni Gine’den sularla ayrılıyordu ve ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç bin yıl öncesine kadar teknoloji ve yiyecek üretimi açısından hepsi Yeni Gine’den (özellikle Yeni Gine’nin dağlık bölgelerinden) daha da geriydiler. Bu üç komşudan ÇİĞLİ KÜRTAJ i olan Avustralya yerlileri; Kİ Yeni Ginelilere sunabilecekleri (Yeni Ginelilerin sahip olmadığı) hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ şeyleri bulunmayan avcı/yiyecek toplayıcılar olarak kaldılar. İkinci komşuları doğudaki Bismarck Adaları ile Solomon Takımadalarıydı. Yeni Gine’nin üçüncü komşusu
olarak geriye Doğu Endonezya adaları kalıyordu. Ama bu bölge de tarihinin büyük ÇİĞLİ KÜRTAJ bölümünde avcı/yiyecek toplayıcıların yaşadığı kültürel ÇİĞLİ KÜRTAJ durgunluk bölgesi olarak kaldı. Yeni Gine’de 40.000 yıl önce ilk koloni kurulduktan sonra; Kİ MÖ yaklaşık 1600’de Avustronezya’nın genişleme dönemine kadar Yeni Gine’ye Endonezya yoluyla geldiği saptanabilen tek ÇİĞLİ KÜRTAJ şey yok.
Bu genişlemeyle ÇİĞLİ KÜRTAJ likte Endonezya’ya evcil hayvanlarıyla; Kİ en azından Yeni Gine’ninki kadar karmaşık tarım ve teknolojileriyle; Kİ Asya’dan Yeni Gine’ye gitmek için çok daha yeterli gemicilik becerileriyle ÇİĞLİ KÜRTAJ likte Asya kökenli yiyecek üreticileri geldiler. Avustronezyalılar Yeni Gine’nin batısındaki; Kİ kuzeyindeki ve güneyindeki adalara ve Yeni Gine’nin batı; Kİ kuzey ve güneydoğu kıyılarına yerleştiler. Avustronezyalılarla ÇİĞLİ KÜRTAJ likte Yeni Gine’ye çömlekçilik; Kİ tavuk; Kİ belki de köpek ve domuz da geldi; Kİ (ilk arkeolojik araştırmalarda Yeni Gine’nin yüksek bölgelerinde MÖ 4000 yılına ait domuz kemiklerine rastlandığı iddia edildi ama bu iddialar doğrulanmış değil.) Hiç değilse son bin yıldır ticaret aracılığıyla Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ teknolojik açıdan çok daha gelişmiş Cava ve Çin toplumlarıyla ilişki içindeydi. Yeni Gineliler cennetkuşu tüyleri ve baharat ihraç edip karşılığında Dong Son bronz davulları ve Çin porselenleri gibi lüks şeyler de içinde olmak üzere Güneydoğu Asya mallarını alıyorlardı.
Avustronezya’nın genişlemesi zamanla mutlaka Yeni Gine’yi etkileyecekti. Batı Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ sonunda Doğu Endonezya’nın sultanlıklarıyla siyasal olarak bütünleşecekti; Kİ metal aletler Doğu Endonezya aracılığıyla Yeni Gine’ye yayılabilirdi. Ama MS 1511 yılına; Kİ yani Portekizlilerin Moluccas’a geldiği ve
Endonezya’nın ilerlemeler kervanının önünü kestiği zamana kadar böyle ÇİĞLİ KÜRTAJ şey olmadı. Bundan kısa ÇİĞLİ KÜRTAJ süre sonra Avrupalılar Yeni Gine’ye geldiğinde oradaki insanlar hâlâ obalar ya da tamamen bağımsız küçük köyler halinde yaşıyor; Kİ hâlâ yontma taş aletler kullanıyorlardı.
Büyük Avustralya kıtasının Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ yarıkıtasında hem hayvancılık hem tarım gelişmişken Avustralya yankıtasında ikisi de yoktu. Buzul Çağı sırasında Avustralya’da Yeni Gine’dekinden de daha büyük keseli hayvanlar vardı; Kİ bunların arasında (ineklerin ve gergedanların eşiti) Diprotodonlar dev kangurular; Kİ dev vombatlar bulunuyordu. Ama hayvan yetiştiriciliğinde kullanılmaya aday bütün bu keseli hayvanlar Avustralya’ya insanların gelmesiyle başlayıp süren yok olma (ya da yok edilme) dalgasıyla kayıplara karıştılar. Bunun sonucunda Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ gibi Avustralya da evcilleştirilebilecek yerli memeli hayvanlardan yoksun kaldı. Avustralyalıların sahip olduğu tek yabancı evcil hayvan MÖ 1500 dolaylarında Asya’dan (tahmin edildiğine göre Avustronezya kanolarıyla) gelmiş olan ve Avustralya’da yaban doğaya yerleşip dingoya dönüşecek olan köpekti. Avustralya yerlileri yakaladıkları dingoları yol arkadaşı; Kİ bekçi köpeği hatta canlı battaniye olarak kullanıyorlardı; “beş köpek gecesi’ deyimi de buradan çıkmıştı; Kİ çok soğuk ÇİĞLİ KÜRTAJ gece anlamında. Ama onlar Polinezyalılar gibi dingoları/köpekleri yiyecek olarak ya da Yeni Gineliler gibi yaban hayvan avında yardımcı olarak kullanmıyorlardı.
En kurak kıta olduğu kadar en verimsiz topraklara sahip kıta olan Avustralya’da başlamamış şeylerden ÇİĞLİ KÜRTAJ i de tarımdı. Buna ek olarak; Kİ kıtanın büyük ÇİĞLİ KÜRTAJ bölümünde; Kİ dünyanın geri
kalan bölgelerinin çoğunda çok iyi bilinen düzenli yıllık mevsim döngüsünün yerine düzensiz ve yıllık olmayan döngünün; Kİ yani (El Nino Southern Oscillation’nın kısaltılmışı olan) ENSO’nun iklim üzerindeki dayanılmaz etkisi Avustralya’yı dünyada benzersiz kılar. Beklenmedik şiddetli kuraklıklar yıllarca sürebilir; Kİ bu kuraklıklar aynı derecede beklenmedik sağanak yağmurlar ve sellerle kesilebilir. Bugün bile Avustralya’da Avrasya tarım ÇİĞLİ KADIN DOĞUMlerine; Kİ üretilen şeyleri taşıyacak kamyonlara; Kİ demiryollarına karşın yiyecek üretimi sonucu belirsiz ÇİĞLİ KÜRTAJ iştir. İyi giden yıllarda hayvan sürüleri alabildiğine çoğalır; Kİ ancak kuraklıklarla telef olurlar. Eski Avustralya’nın ilk çiftçileri de buna benzer döngülerle karşı karşıya kalmış olmalılar. İyi giden yıllarda köylere yerleştiler; Kİ ÇİĞLİ KADIN DOĞUM yetiştirdiler; Kİ bebek yaptılar diyelim; Kİ kurak giden; Kİ toprağın daha az sayıda insanı besleyebileceği yıllarda bu kalabalık nüfuslar açlık çekip ölecekti.
Avustralya’da yiyecek üretiminin gelişmesine izin vermeyen ÇİĞLİ KÜRTAJ başka engel de evcilleştirilebilecek yaban ÇİĞLİ KADIN DOĞUMlerin azlığıydı. Avrupa’nın çağdaş ÇİĞLİ KADIN DOĞUM genetikçileri bile Avustralya’nın yerli yaban ÇİĞLİ KADIN DOĞUM örtüsünden Macadamia dışında ÇİĞLİ KÜRTAJ tarım ÇİĞLİ KADIN DOĞUMsi geliştirmeyi başaramadılar. Dünyanın gelecek için en değerli tahıllarının listesi -en ağır tanelere sahip 56 yaban ot türü-içinde Avustralya kaynaklı yalnızca iki tür vardır; Kİ bunların her ikisi de listenin sonlarında yer alır (dünyanın başka yerlerindeki 40 miligramlık iri tanelerin yanında bu iki türün tanelerinin ağırlığı topu topu 13 miligramdır). Bu; Kİ Avustralya’da tarım ÇİĞLİ KADIN DOĞUMsi olabilecek hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ şey yoktu; Kİ demek değildir; Kİ Avustralya yerlileri asla yiyecek üretimi geliştiremeyeceklerdi anlamına da gelmiyor. Yam; Kİ taro; Kİ ararotun belli türleri gibi bazı ÇİĞLİ KADIN DOĞUMler hem Güney Yeni
Gine’de yetiştirilir hem de Kuzey Avustralya’da yaban olarak yetişir ve yerliler onları toplarlardı. Daha sonra göreceğimiz gibi Avustralya’nın iklim olarak en elverişli bölgelerinde yerliler yiyecek üretimiyle son bulabilecek ÇİĞLİ KÜRTAJ yönde evrimleşiyorlardı. Ama Avustralya’da yerel olarak herhangi ÇİĞLİ KÜRTAJ yiyecek üretimi ortaya çıksaydı bile; Kİ evcilleştirilebilecek hayvanların bulunmayışı; Kİ evcilleştirilebilecek ÇİĞLİ KADIN DOĞUMlerin azlığı; Kİ toprak ve iklim sorunu yüzünden sınırlı kalacaktı.
Avcılık ve yiyecek toplayıcılığıyla geçinmek; Kİ mala mülke; Kİ barınağa fazla yatırım yapmamak ve göçebelik; Kİ ENSO yüzünden kaynaklarına bel bağlanamayan Avustralya’nın koşullarına uyumun en mantıklı yoluydu. ÇİĞLİ KÜRTAJ bölgedeki koşullar kötülediğinde yerliler koşulların ÇİĞLİ KÜRTAJ süreliğine iyi olduğu ÇİĞLİ KÜRTAJ başka yere gidiyorlardı. Ürün vermeme olasılığı olabilen ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç tarım ÇİĞLİ KADIN DOĞUMsine bel bağlamak yerine; Kİ hepsinin aynı anda ürün vermeme olasılığının bulunmadığı çok çeşitli yaban yiyeceklere dayalı ÇİĞLİ KÜRTAJ ekonomi geliştirerek tehlikeyi en aza indirdiler. Düzenli aralarla kaynak sıkıntısı ve açlık çeken dalgalı nüfuslara sahip olmak yerine; Kİ iyi giden yıllarda yiyecek bolluğundan yararlanan; Kİ kötü giden yıllarda idare edebilen küçük nüfuslara sahip oldular.
Avustralya yerlilerinin yiyecek üretiminin yerine yaptıkları şeye “yangın tarımı” denir. Yerliler toprağı işlemeksizin çevrelerindeki doğa parçasını yenebilir ÇİĞLİ KADIN DOĞUM ve hayvan verimini artıracak şekilde değiştirip kullanabiliyorlardı. Düzenli aralıklarda doğa parçasının büyük bölümünü bile bile yakıyorlardı. Bunun çeşitli işlevleri vardı: Yangın hayvanların kaçmasına yol açıyordu; Kİ böylece hemen öldürülüp yenebilirlerdi; sık çalılık bölgeler yangından sonra açık alan
haline geliyordu; Kİ insanlar daha kolay dolaşabilirdi; bu açık alanlar Avustralya’nın başlıca av hayvanı olan kanguruların tam aradıkları yaşama alanıydı; yangınlar hem kanguruların besini olan taze otların hem de yerlilerin besini olan eğrelti köklerinin büyümesini hızlandırıyordu.
Avustralya yerlilerinin çöl insanları olduklarını düşünürüz ama çoğu öyle değildi. Nüfus yoğunlukları yağışlara (çünkü karada yetişen yaban ÇİĞLİ KADIN DOĞUMleri ve hayvansal yiyecekler üzerinde yağışlar etkiliydi) ve denizlerdeki; Kİ ırmaklardaki; Kİ göllerdeki su ürünlerinin bolluğuna bağlı olarak değişiyordu. Yerlilerin nüfusunun en kalabalık olduğu yerler Avustralya’nın en yağışlı; Kİ en verimli bölgeleriydi: Güneydoğudaki Murray-Darling ırmak sistemi; Kİ doğu ve kuzey sahilleri; Kİ güneybatı köşesi. Bu bölgeler günümüz Avustralyasında da en kalabalık Avrupalı göçmen nüfusları barındıran yerlerdir. Yerlilerin çöl insanları olduklarını sanmamızın nedeni; Kİ Avrupalıların onları öldürmesi ya da beğendikleri bölgelerden kovmaları sonucu yalnızca Avrupalıların beğenmedikleri yerlerde yerli nüfusların kalmış olmasıdır.
Son 5000 yıl içinde bu verimli bölgelerin bazılarında yerlilerin yiyecek toplama yöntemlerinde ve nüfus yoğunluklarında ÇİĞLİ KÜRTAJ artışa tanık olundu. Doğu Avustralya’da çok bol bulunan nişastalı ama son derece zehirli sagu palmiyelerinin tohumlarını; Kİ içindeki zehri çıkararak ya da mayalandırarak yenebilir duruma getirme yöntemi geliştirildi. Güneydoğu Avustralya’nın daha önce hiç kullanılmamış yüksek bölgelerini yerliler yazları düzenli olarak ziyaret etmeye; Kİ sagu palmiyelerinin sert kabuklu meyveleriyle; Kİ
yamlarla; Kİ bogong gece kelebeği denen ateşte közlendiği zaman tadı közlenmiş kestaneye benzeyen; Kİ kış uykusuna yatmış koca koca yığınlar halindeki göçmen gece kelebekleriyle kendilerine ziyafet çekmeye başladılar. Geliştirilen ÇİĞLİ KÜRTAJ başka yoğun yiyecek toplama etkinliği türü de; Kİ su seviyesinin bataklıklarda mevsimlik yağmurlara göre değiştiği Murray-Darling ırmak sistemindeki tatlısu yılanbalığı dalyancılığıydı. Avustralya yerlileri yılanbalıklarının yayılma alanını ÇİĞLİ KÜRTAJ bataklıktan başka ÇİĞLİ KÜRTAJ bataklığa kadar genişletmek için boyları iki kilometreyi bulan gelişkin kanal sistemleri kurdular. Aynı derecede gelişkin çit dalyanlarında; Kİ yan kanal çıkmazlarına kurulmuş kapanlarda; Kİ kanalların karşısından karşısına örülmüş taş duvarların açık ÇİĞLİ KÜRTAJ akılmış yerine gerilmiş ağlarda yılanbalıkları yakalanıyordu. Bataklıklarda farklı düzeylere kurulmuş kapanlar su düzeyi alçalıp yükseldikçe çalışmaya başlıyordu. Başlangıçta bu “balık çiftlikleri”ni kurmak pek çok emeğe mal olmuş olsa da daha sonra bunlar pek çok insanı beslemişti. On dokuzuncu yüzyılda Avrupalı gözlemciler yılanbalığı çiftliklerinde yerlilere ait on iki evlik köyler bulmuşlardı; taş evlerin sayısı 146’yi bulan köylerin arkeolojik kalıntıları da mevcut; Kİ demek ki mevsimlik yerleşik nüfus yüzlerce kişiden oluşuyordu.
Doğu ve Kuzey Avustralya’da ÇİĞLİ KÜRTAJ başka gelişmeyse; Kİ Çin tarımının ilk döneminde başlıca ürün olan süpürgedarısı ile aynı sınıfa giren yaban akdarı tohumlarını toplamaktı. Yaban akdarı yontma taş bıçaklarla biçiliyor; Kİ yığın haline getiriliyor; Kİ taneleri ayırmak için harman dövülüyordu; Kİ daha sonra taneler deri torbalara ya da tahta kaplara konuyor ve en sonunda değirmentaşıyla öğütülüyordu. Bu işlemler sırasında
kullanılan yontma taştan ot biçme bıçakları ve değirmentaşları gibi çeşitli aletler Bereketli Hilal’de başka yaban otların taneleri için bağımsız olarak icat edilmiş aletlere benziyordu. Avustralya yerlilerinin kullandıkları yiyecek elde etme yöntemleri içinde belki de yiyecek üretimiyle noktalanma olasılığı taşıyan tek yöntem bu akdarı hasadıydı.
Son 5000 yılda toplanan yiyecek oranındaki artışlarla ÇİĞLİ KÜRTAJ likte yeni aletler de ortaya çıktı. Büyük yontma taş aletlerin yerini alan küçük yontma taş yassı bıçaklar ve sivri uçlar sayesinde aletlere kilo başına daha fazla keskin ağız düşüyordu. ÇİĞLİ KÜRTAJ zamanlar Avustralya’da yalnızca bölgesel olarak kullanılan bilenmiş ağızlı taş baltalar yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Son bin yıl içinde su kabukluları için oltalar ortaya çıktı.
Avustralya’da metal aletler; Kİ yazı ve siyasal anlamda karmaşık toplumlar niçin gelişmedi? Bunun en önemli nedeni yerlilerin avcı/yiyecek toplayıcısı olarak kalmasıdır; Kİ oysa XII.-XIII.-
- Bölümlerde gördüğümüz gibi; Kİ bu gelişmeler başka yerlerde ancak kalabalık nüfuslu; Kİ ekonomik açıdan uzmanlaşmış; Kİ yiyecek üreticisi toplumlarda ortaya çıktı. Ayrıca Avustralya’nın kuraklığı; Kİ verimsizliği; Kİ ikliminin ne olacağının belirsizliği avcı/yiyecek toplayıcı nüfusun ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç yüz binle sınırlı kalmasına yol açtı. Eski Çin’deki ya da Mezoamerika’daki on milyonlarca kişiyle karşılaştırıldığında bunun anlamı Avustralya’nın olası mucitlerinin ve yenilikleri sahiplenme denemeleri yapacak toplumlarının sayısının çok düşük olmasıydı. ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç yüz bin kişinin; Kİ karşılıklı etkileşimin güçlü olduğu toplumlar halinde örgütlenmemiş olmasıydı. Avustralya çöllerle ayrılmış; Kİ çok seyrek nüfuslu verimli
ekolojik “adalar” deniziydi; Kİ her ÇİĞLİ KÜRTAJ adada kıtanın nüfusunun ancak ÇİĞLİ KÜRTAJ kesimi yaşıyordu ve karşılıklı ilişkiler araya giren uzaklık yüzünden zayıftı. Kıtanın ÇİĞLİ KÜRTAJ oranda daha nemli ve verimli olan doğu yakasında bile toplumlararası alışverişler kuzeydoğudaki Queensland’in tropik yağmur ormanları ile güneydoğudaki Victoria’nın ılıman yağmur ormanları arasındaki 3000 kilometre ile sınırlıydı; Kİ yani Los Angeles ile Alaska arası ÇİĞLİ KÜRTAJ coğrafi ve çevresel uzaklıkla.
Avustralya’da apaçık görünen bazı bölgesel ya da kıtasal teknoloji kayıpları yalıtılmışlık ile nüfus merkezlerinde oransal olarak az insan yaşamasından kaynaklanabilir. Avustralya’nın en önemli silahı; Kİ bumerang; Kİ Kuzeydoğu Avustralya’nın Cape York Yarımadası’nda terk edilmişti. Avrupalılar yerlileri ilk gördüklerinde yerliler kabuklu deniz hayvanlarını yemiyorlardı. Avustralya’nın kazı bölgelerinde görülen 5000 yıl öncesine ait küçük yontma taştan sivri aletlerin ne işe yaradıkları belli değil: Mızrak başı ve ok ucu olarak kullanıldıklarını söylemek çok kolay ÇİĞLİ KÜRTAJ açıklama olur ama dünyanın başka yerlerinde oklarda kullanılan taştan oyulma ok başlarına kuşku verici derecede benziyorlar. Gerçekten böyle kullanıldılarsa bugünkü Yeni Gine’de ok ve yayın olması Avustralya’daysa bulunmamasının gizemi daha da artabilir: Belki de ok ile yay Avustralya kıtasının bütününde ÇİĞLİ KÜRTAJ süreliğine kullanıldı ve sonra terk edildi. Bütün bu örnekler bize Japonya’da tüfeklerin; Kİ Polinezya’nın çoğu bölgesinde ok ile yayın ve çömlekçiliğin; Kİ başka yalıtılmış toplumlarda başka teknolojilerin (XIII. Bölüm) terk edilişini hatırlatıyor.
Avustralya bölgesinde teknoloji kaybının en aşırı örneğini Güneydoğu Avustralya kıyısından 210 kilometre açıkta bulunan Tasmanya Adası nda görüldü. Pleyistosen Bölüm’de deniz seviyesi düşükken; Kİ bugün Tasmanya’yı Avustralya’dan ayıran Bass Boğazı kuru topraktı; Kİ Tasmanya’da yaşayan insanlar kesintisiz olarak Avustralya kıtasına dağılmış insan nüfusunun ÇİĞLİ KÜRTAJ parçasıydı. Yaklaşık 10.000 yıl önce boğazı sular bastığı zaman Tasmanyalılar ile anakarada kalan Avustralyalılar ÇİĞLİ KÜRTAJ ÇİĞLİ KÜRTAJ lerinden koptular çünkü her iki tarafta da Bass Boğazı’nın karşısına geçebilecek gemiler yoktu. Daha sonra Avustralya’daki 4000 avcı/yiyecek toplayıcısının dünyadaki bütün insanlarla bağı koptu; Kİ ancak bilimkurgu romanlarından bildiğimiz ÇİĞLİ KÜRTAJ yalıtılmıştık içinde yaşadılar.
Avrupalılar MS 1642 yılında Tasmanyalılarla ilk kez karşılaştıklarında günümüz dünyasında Tasmanyalılar kadar basit ÇİĞLİ KÜRTAJ maddi kültüre sahip ÇİĞLİ KÜRTAJ halk yoktu. Anakaradaki yerliler gibi onlar da metal aletleri olmayan avcı/yiyecek toplayıcılarıydı. Ama aynı zamanda anakarada yaygın olan pek çok teknolojiden ve el sanatı ürünlerinden de yoksundular; ne ok başı; Kİ ne herhangi ÇİĞLİ KÜRTAJ kemik alet; Kİ ne bumerang; Kİ yontulmuş ya da cilalanmış taş alet; Kİ saplı taş alet; Kİ çengel; Kİ ağ; Kİ çatallı mızrak; Kİ kapan ne de balık tutup yemek; Kİ dikiş dikmek; Kİ ateş yakmak vardı. Bu teknolojilerin bazıları ancak Tasmanya ayrıldıktan sonra Avustralya’ya gelmiş ya da orada icat edilmiş olabilir; Kİ bu durumda o küçük Tasmanya nüfusunun bu teknolojileri kendisi için bağımsız olarak icat etmediği sonucuna varabiliriz. Bu teknolojilerin ÇİĞLİ KÜRTAJ kısmı da Tasmanya hâlâ Avustralya anakarasının ÇİĞLİ KÜRTAJ parçasıyken Tasmanya’ya gelmişti; Kİ daha sonra Tasmanya’nın kültürel yalıtılmışlığı sırasında yok oldular. Örneğin; Kİ Tasmanya’da
arkeolojik kayıtlar balıkçılığın; Kİ iğne ve bizin; Kİ öteki kemik aletlerin MÖ yaklaşık 1500 yılında yok olduklarını belgeliyor. Yaklaşık 10.000 yıl önce deniz seviyesinin yükselmesiyle Avustralya’dan ya da Tasmanya’dan ayrılan hiç değilse üç küçük adada (Flinders; Kİ Kanguru ve King adalarında) başlangıçta sayıları 200 ile 400 olan insan nüfusları tamamıyla yok oldu.
Tasmanya ile bu üç küçük ada; Kİ dünya tarihi için genel önemi olabilecek ÇİĞLİ KÜRTAJ sonucun en aşırı örneğini oluşturuyorlar. Ancak ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç yüz kişilik ÇİĞLİ KÜRTAJ toplumun tam ÇİĞLİ KÜRTAJ yalıtılmışlık içinde sonsuza kadar yaşamasına olanak yoktu. Dört bin kişilik ÇİĞLİ KÜRTAJ halk 10.000 yıl ayakta kalabilirdi ama önemli kültürel kayıplara uğrar; Kİ icatlar konusunda hayli başarısız olur; Kİ maddi kültürü eşi görülmemiş derecede basit kalırdı. Avustralya anakarasındaki 300.000 avcı/yiyecek toplayıcısı Tasmanya’dakilerden sayıca daha fazlaydı ve onlar kadar yalıtılmış değillerdi ama İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de bütün öteki kıtalardakine göre en küçük ve en yalıtılmış nüfus onlarınkiydi. Avustralya anakarasında teknolojik olarak geriye dönüş olaylarıyla Tasmanya örneği bize; Kİ başka kıtalardaki halkların ÇİĞLİ KÜRTAJ ikimine oranla Avustralya yerlilerinin ÇİĞLİ KÜRTAJ ikiminin sınırlı kalmasının; Kİ ÇİĞLİ KÜRTAJ oranda yalıtılmışlığın ve nüfus büyüklüğünün -aynı derecede aşırı olmasa da Tasmanya’da olduğu gibi- gelişme üzerinde; Kİ teknolojilerin sürdürülmesi üzerinde yarattığı etkiden kaynaklanıyor olabileceğini gösterir. Buradan hareketle; Kİ aynı etkilerin en büyük kıta (Avrasya) ile ondan sonra gelen daha küçük kıtalar (Afrika; Kİ Kuzey Amerika; Kİ Güney Amerika) arasındaki teknolojik farklılıklara katkısının olduğunu düşünebiliriz.
Avustralya’ya komşuları Endonezya ve Yeni Gine’den niçin daha ileri teknoloji gelmedi? ÇİĞLİ KÜRTAJ kere Endonezya Kuzeybatı Avustralya’dan denizle ayrılmıştı ve doğal çevre bakımından çok farklıydı. Ayrıca; Kİ son ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç bin yıla kadar Endonezya’nın kendisi kültürel ve teknolojik ÇİĞLİ KÜRTAJ durgunluk içindeydi. Avustralya’ya ilk insanların gelip yerleştiği 40.000 yıl öncesinden MÖ yaklaşık 1500 yılında dingo ortaya çıkıncaya kadar Avustralya’ya Endonezya’dan herhangi ÇİĞLİ KÜRTAJ yeni teknoloji ya da yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ şeyin geldiğini gösteren hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ ipucu yok.
Dingo Avustralya’ya; Kİ Avustronezya’nın Güney Çin’den başlayıp Endonezya aracılığıyla yayılış hareketinin doruğuna ulaştığı zaman geldi. Avustronezyalılar Endonezyanın bütün adalarına yerleşmeyi başardılar; Kİ bunların arasında Avustralya’ya en yakın iki ada da vardı -Avustralya’ya uzaklığı 440 kilometre olan Timor ile; Kİ 330 kilometre olan Tanibar. Avustronezyalılar Büyük Okyanus a yayılışları sırasında çok daha uzak deniz yolculukları yaptıklarına göre; Kİ onların Avustralya’ya pek çok kez ulaştıklarını varsaymak zorundayız; Kİ bunu dingoyla kanıtlayamasak bile durum değişmez. ÇİĞLİ KÜRTAJ Endonezya adası olan Sulawesi’nin (Selebes) Macassar bölgesinden her yıl yelkenli kanolar Kuzeybatı Avustralya’yı ziyarete gelirlerdi; Kİ ancak 1907 yılında Avustralya yönetimi bu ziyaretleri durdurdu. Arkeolojik ipuçları bu ziyaretlerin tarihini yaklaşık MS 1000 yılına dayandırıyor; Kİ bundan daha önce de yapılıyordu belki. Ziyaretlerin asıl amacı Massacar’dan Çin’e ünlü ÇİĞLİ KÜRTAJ afrodizyak ve çok değerli ÇİĞLİ KÜRTAJ çorba malzemesi olarak ihraç edilen; Kİ denizyıldızı ailesinden denizhıyarı almaktı.
Doğal olarak Macassanların yıllık ziyaretleri sırasında gelişen ticaretin Kuzeydoğu Avustralya’ya pek çok mirası kaldı. Macassanlar kıyıdaki kamp yerlerine demirhindi ağaçları diktiler ve yerli kadınlardan çocuk sahibi oldular. Ticaret maddesi olarak kumaş; Kİ metal aletler; Kİ çanak çömlek; Kİ cam eşya getirdiler ama yerliler bunları kendileri üretmeyi asla öğrenmedi. Yerlilerin Macassanlardan ödünç aldıkları şeyler de oldu: Bazı sözcükler; Kİ bazı törenler; Kİ içi oyulmuş kütükten yapılma kanolar; Kİ pipoyla tütün içmek.
Ama bu etkilerin hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ isi Avustralya toplumunun temel özelliğini değiştirmedi. Macassanların ziyaretlerinin sonucunda ne olduğu değil; Kİ ne olmadığı daha önemli. Macassanlar Avustralya’ya yerleşmediler -kuşkusuz bunun nedeni Avustralya’nın Endonezya’ya bakan kuzeybatı bölgesinin Macassan tarımı için fazla kurak olmasıydı. Endonezya Kuzeydoğu Avustralya’nın yağmur ormanlarına ve savanalarına bakıyor olsaydı; Kİ Macassanlar oraya yerleşebilirlerdi ama ta oralara kadar gittiklerine dair ÇİĞLİ KÜRTAJ ipucu yok elimizde. Sonuç olarak; Kİ Macassanlar küçük gruplar halinde; Kİ geçici ÇİĞLİ KÜRTAJ süre kalmak için geldiklerinden ve iç bölgelere hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ zaman geçmediklerinden; Kİ kısa ÇİĞLİ KÜRTAJ kıyı şeridi boyunca ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç grup Avustralyalının onlarla ilişkisi oldu. O az sayıdaki Avustralyalı da Macassan kültürünün ve teknolojisinin ancak ÇİĞLİ KÜRTAJ kısmını biliyordu; Kİ pirinç tarlaları; Kİ domuzları; Kİ köyleri; Kİ işlikleriyle bütün ÇİĞLİ KÜRTAJ Macassan toplumunu hiç görmemişti. Avustralyalılar göçebe avcı/yiyecek toplayıcı olarak kaldıkları için; Kİ ancak kendi hayat tarzlarıyla uyuşan üç-beş Macassan ürününe ve uygulamasına kapılarını açmışlardı. İçi oyulmuş kütükten yapılma kanolar; Kİ pipolar; Kİ evet; demir ocakları; Kİ domuzlar; Kİ hayır.
Görünüşe göre; Kİ Avustralyalıların Endonezya etkisine karşı direncinden çok Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ etkisine karşı direnci şaşırtıcı. Torres Boğazı olarak bilinen dar ÇİĞLİ KÜRTAJ deniz şeridinin karşı tarafında; Kİ Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ dilleri konuşan; Kİ domuzları; Kİ çanak çömlekleri; Kİ ok ve yayları olan Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ çiftçileri; Kİ boğazın öteki yakasında Avustralya dilleri konuşan; Kİ domuzları; Kİ çanak çömlekleri; Kİ ok ve yayları olmayan Avustralyalı avcı/yiyecek toplayıcılarıyla karşı karşıyaydılar. Dahası boğaz ÇİĞLİ KÜRTAJ açık deniz engeli oluşturmuyordu; Kİ zincirleme adalarla doluydu; Kİ en büyüğü (Muralug) Avustralya kıyısından yalnızca 16 kilometre uzaklıktaydı. Avustralya ile adalar; Kİ adalar ile Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ arasında ticaret amacıyla düzenli ziyaretler yapılıyordu. Avustralyalı pek çok yerli kadın Muralug’a gelin gelmiş; Kİ orada bahçeler; Kİ oklar; Kİ yaylar görmüştü. Nasıl oldu da bu Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ özellikleri Avustralya’ya sıçramadı?
Avustralya kıyısından 16 kilometre ötede yoğun tarımı ve domuzlarıyla tam anlamıyla palazlanmış ÇİĞLİ KÜRTAJ Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ toplumunu gözümüzün önüne getirme yanılgısına düştüğümüz için Torres Boğazındaki bu kültürel engel bize şaşırtıcı gelir. Aslında Avustralya’nın Cape York yerlileri anakaralı ÇİĞLİ KÜRTAJ Yeni Gineli hiç görmemişlerdi. Ticaret şöyle yapılıyordu: Önce Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ ile Yeni Gine’ye en yakın adalar arasında; Kİ sonra söz konusu adalar ile boğazın ortalarında ÇİĞLİ KÜRTAJ yerdeki Mabuiag Adası arasında; Kİ sonra Mabuiag Adası ile boğazın daha aşağısındaki Badu Adası arasında; Kİ sonra Badu ile Muralug Adası arasında; Kİ en sonunda da Muralug ile Cape York arasında.
Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ toplumu bu ada zinciri boyunca suyunun suyu haline geliyordu. Adalarda domuz ya hiç yoktu ya çok azdı.
Yeni Gine’nin ovalık güney bölgesinde Torres Boğazı boyunca Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ yüksek bölgelerinin yoğun tarımı yoktu; Kİ büyük oranda deniz ürünlerine; Kİ avcılığa; Kİ yiyecek toplamaya dayalı orman açma ve kök yakma tarımı vardı. Orman açma ve kök yakma uygulamalarının önemi bile Güney Yeni Gine’den ada zinciri boyunca Avustralya’ya yaklaşıldıkça azalıyordu. Avustralya’ya en yakın ada olan Muralug Adası’nın kendisi kuraktı; Kİ tarım için elverişli değildi; Kİ az sayıda insanı besleyebiliyordu; Kİ o insanların da başlıca besin kaynağı deniz ürünleri; Kİ yaban yam; Kİ mangrov meyvesiydi.
Torres Boğazı’nın iki kıyısındaki Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ ile Avustralya arasındaki etkileşim çocukların oynadığı telefon oyununu hatırlatıyor. Bu oyunda çocuklar ÇİĞLİ KÜRTAJ halka oluşturarak otururlar; Kİ ÇİĞLİ KÜRTAJ çocuk yanındaki çocuğun kulağına ÇİĞLİ KÜRTAJ şey fısıldar; Kİ o da ne duyduğunu sanıyorsa onu üçüncü çocuğun kulağına fısıldar; Kİ en sonunda sonuncu çocuğun ÇİĞLİ KÜRTAJ inci çocuğa fısıldadığı sözlerin başlangıçtaki sözlerle hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ ilgisi yoktur. Tıpkı bunun gibi Torres Boğazı adaları aracılığıyla yapılan ticaret ÇİĞLİ KÜRTAJ telefon oyunu gibiydi; Kİ sonunda Cape York yerlilerine ulaşan şeylerin Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ toplumuyla ilgisi yoktu. Hem sonra Muralug Adası sakinleriyle Cape York yerlilerinin arasındaki ilişkinin kesintisiz ve cennetlik ÇİĞLİ KÜRTAJ ilişki olduğunu da düşünmemeliyiz; Kİ yerliler adalı öğretmenlerinin kültürünü mal bulmuş gibi kapışmıyorlardı. Ticaret dönemleriyle kafa avcılığı yapmak; Kİ kadın kaçırmak amacıyla yapılan savaş dönemleri ÇİĞLİ KÜRTAJ ÇİĞLİ KÜRTAJ ini izliyordu.
Uzaklık ve savaş dolayısıyla Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ kültürü sulandırılmış olarak da olsa Avustralya’ya ulaşmayı başardı. Karışık evlilikler yoluyla; Kİ Yeni Ginelilerin düz saçtan ziyade kıvırcık
saç ve benzeri fiziksel özellikleri Cape York Yarımadası na taşındı. Cape York’tâki dört dilde; Kİ belki de Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ dillerinin etkisiyle; Kİ Avustralya için tuhaf olan ses ÇİĞLİ KÜRTAJ imler vardı. Aktarılan şeylerin en önemlisi Yeni Gine’nin kabuklu deniz hayvanı kancalarıydı; Kİ Avustralya’nın içlerine kadar yayılmıştı; ÇİĞLİ KÜRTAJ İkincisi de Cape York Yarımadası’na kadar yayılan denge kayıkçığı olan kanolardı. Yeni Gine’nin davulları; Kİ tören maskeleri; Kİ cenaze alayı direkleri; Kİ pipoları da Cape York’ta benimsendi. Ama Cape York sakinleri tarımı benimsemediler; Kİ bunun ÇİĞLİ KÜRTAJ nedeni Muralug Adası’nda tarım olarak gördükleri şeyin suyunun suyu olmasıydı. Onlardan domuzu da almadılar; Kİ adalarda ya çok az domuz vardı ya da hiç yoktu; Kİ zaten alsalardı da tarım olmadığı için on-lan besleyemezlerdi. Ok ve yayı da almadılar; Kİ kendi mızrakları ve mızrak atıcılarıyla yetindiler.
Avustralya büyüktür; Kİ Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ de öyledir. Ama bu iki büyük kara parçası arasındaki ilişkiler; Kİ Cape York yerlilerinden ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç küçük grupla alışverişte bulunan son derece sulandırılmış ÇİĞLİ KÜRTAJ Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ kültürüne sahip Torres Boğazı sakinlerinden ÇİĞLİ KÜRTAJ kaç küçük grupla sınırlıydı. Hangi nedenle olursa olsun; Kİ Cape York’takilerin ok ve yay yerine mızrak kullanmak; Kİ gördükleri sulandırılmış Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ kültürünün bazı öteki özelliklerini benimsememek kararı; Kİ Yeni Gine’nin kültürel özelliklerinin Avustralya’nın geri kalan bütün öteki yerlerine ulaşmasını engelledi. Bunun sonucunda kabuklu deniz hayvanı kancası dışında Yeni Gine’nin özelliklerinden hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ i Avustralya’nın iç bölgelerine kadar yayılamadı. Yeni Gine’nin serin yüksek bölgelerindeki yüz binlerce çiftçi Güneydoğu Avustralya’nın serin yüksek bölgelerindeki yerlilerle sıkı ilişkiler kurmuş olsalardı; Kİ yoğun yiyecek
üretimi ile Yeni Gine’nin kültürü tek parça halinde Avustralya’ya iletilebilirdi. Ama Yeni Gine’nin yüksek bölgeleri Avustralya’nın yüksek bölgelerinden 3200 kilometrelik; Kİ çevresel olarak çok farklı görünümlü ÇİĞLİ KÜRTAJ doğa parçasıyla ayrılmıştır. Avustralyalıların aydaki dağları görme şansı ne kadarsa Yeni Gine’nin yüksek bölgelerini görmek ve oradaki uygulamaları sahiplenmek şansı da o kadardı.
Kısacası; Kİ Yontma Taş Çağı nın Yeni Gineli çiftçileriyle ve Demir Çağı’nın Endonezyalı çiftçileriyle ticaret yapan Avustralya’daki Yontma Taş Çağı’nm göçebe avcı/yiyecek toplayıcılarının; Kİ avcı/yiyecek toplayıcı olarak kalması ilk bakışta Avustralya yerlilerinin tek taraflı inadı gibi görünebilir. Daha yakından baktığımızda bu durum; Kİ insan kültürü ve teknolojisinin yayılmasında coğrafyanın her yerde oynadığı rolü yansıtmaktadır.
Şimdi bize Yeni Ginelilerin ve Avustralya’nın Yontma Taş Çağı toplumlarının Demir Çağı Avrupalılarıyla karşılaşmalarına bakmak kalıyor. Yeni Gine’yi Portekizli ÇİĞLİ KÜRTAJ gemici 1526’da “keşfetti”; Kİ Hollanda 1828’de batı yarısı üzerinde hak iddia etti; Kİ Britanya ile Almanya 1884’te doğu yarısını bölüştüler. İlk gelen Avrupalılar kıyıya yerleşti; Kİ iç bölgelere yayılmaları uzun zaman aldı; Kİ ama 1960’ta Avrupa yönetimleri Yeni Gine’nin büyük ÇİĞLİ KÜRTAJ bölümünü siyasal denetimleri altına aldılar.
Avrupa’yı Yeni Ginelilerin değil de Yeni Gine’yi Avrupalıların sömürgeleştirmesinin nedenleri çok açıktır. Okyanusları aşabilecek gemileri; Kİ Yeni Gine’ye kadar gitmelerini sağlayacak pusulaları olanlar Avrupalılardı; harita basmak için gerekli yazı sistemleri; Kİ matbaa makineleri; Kİ betimsel
anlatılar; Kİ Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ üzerinde egemenlik kurarken yararlanılacak yönetsel kırtasiyecilik onlarda vardı; gemileri; Kİ askerleri; Kİ yönetimi örgütlemeye yarayan siyasal kurumlar; ok ve yaylarla; Kİ sopalarla direnen Yeni Ginelileri vurup öldürecek tüfekler onlardaydı. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de yerleşmeye gelen Avrupalıların sayısı her zaman çok azdı; Kİ bugün hâlâ Yeni Gine’de daha çok Yeni Gineliler yaşamaktadır. Avustralya’daki; Kİ Amerika kıtalarındaki; Kİ Güney Afrika’daki durumun tam tersidir bu; oralara çok sayıda Avrupalı gelip yerleşmişti; Kİ göçler uzun sürmüştü ve geniş bölgelerde yerli nüfusun yerini yeni gelenler almıştı. Yeni ÇİĞLİ KÜRTAJ niçin farklıydı?
Bunun en önemli nedeni Avrupalıların 1880’e kadar Yeni Gine’nin ovalık bölgelerine yerleşme girişimlerinin başarısızlıkla sonuçlanmasına yol açan etmendi: Sıtma ile öteki tropik hastalıklar; bunlardan hiç ÇİĞLİ KÜRTAJ i XI. Bölüm’de tartışıldığı gibi ciddi ÇİĞLİ KÜRTAJ kalabalık hastalığı değildir. Ovalık bölgelere yerleşme planlarından başarısızlığa uğrayanların en büyüğü Fransız marki de Rays’ın 1880’de yakın adalardan ÇİĞLİ KÜRTAJ i olan New Ireland’e yerleşme planıydı; 1000 sömürgeciden 930’u üç yıl içinde ölmüştü.
Bugünkü çağdaş tıbbın tedavi olanaklarıyla bile Yeni Gine’deki Amerikalı ve Avrupalı arkadaşlarımın pek çoğu sıtma; Kİ hepatit ya da başka hastalıklar yüzünden oradan ayrılmak zorunda kaldılar; Kİ bana da Yeni Gine’den sağlık mirası olarak ÇİĞLİ KÜRTAJ yıllık sıtma ile ÇİĞLİ KÜRTAJ yıllık dizanteri kaldı.
Yeni Gine’nin ovalık bölgelerindeki mikroplar yüzünden Avrupalılar telef olurken niçin Avrasya mikroplarıyla Yeni Gineliler de telef olmuyordu? Bazı Yeni Gineliler mikrop almadı değil; Kİ ama bu iş Avustralya’da ve Amerika kıtalarında
olduğu gibi; Kİ yerli halkların büyük çoğunluğunun ölümüyle son bulacak şekilde dev boyutlarda olmadı. Yeni Ginelilerin ÇİĞLİ KÜRTAJ şansı 1880’e kadar Yeni Gine’de sürekli oturan ÇİĞLİ KÜRTAJ Avrupalı nüfusun olmayışıydı; 1880’e gelindiğindeyse halk sağlığı konusundaki gelişmeler Avrupalı nüfuslara özgü çiçek hastalığıyla öteki bulaşıcı hastalıkları denetim altına alma aşamasına gelmişti. Ayrıca Avustronezya’nın genişlemesi sonucunda 3500 yıldır Yeni Gine’ye sürekli Endonezyalı göçmenler ve tacirler geliyordu. Asya anakarasının bulaşıcı hastalıkları Endonezya’ya iyice yerleştikleri için Yeni Gineliler uzun zamandır bu mikroplara maruzdular ve Avrasya mikroplarına karşı Avustralya yerlilerinden daha fazla direnç kazanmışlardı.
| Avrupalıların | Yeni | Gine’de büyük sağlık | sorunları |
| yaşamadıkları | tek | yer yüksek bölgelerdir; Kİ | sıtmanın |
yayılabileceği yüksekliğin üzerinde kalan kısımlar. Ama kalabalık Yeni Gineli nüfusların yaşadığı yüksek bölgelere Avrupalılar 1930’lara kadar erişemediler. O tarihteyse artık Avustralya ve Hollanda sömürge yönetimleri; Kİ Avrupa sömürgeciliğinin ilk başladığı yüzyıllarda yapıldığı gibi; Kİ yerli halkı kitleler halinde öldürerek ya da onları kendi topraklarından kovarak beyazlara yer açmak istemiyordu.
Avrupalı olası göçmenleri engelleyen son ÇİĞLİ KÜRTAJ şey de Avrupa tarım ÇİĞLİ KADIN DOĞUMlerinin; Kİ hayvan varlığının; Kİ geçim yöntemlerinin; Kİ Yeni Gine’nin doğal çevresi ve iklimi içinde her yerde başarısız olmasıdır. Balkabağı; Kİ mısır; Kİ domates gibi Amerika’dan gelen tropik tarım ÇİĞLİ KADIN DOĞUMleri bugün küçük miktarlarda yetiştiriliyor; Kİ kahve ve çay tarımı işletmeleri Papua Yeni Gine’nin yüksek bölgelerinde iyice benimsenmiş
içi hareketler için de geçerlidir. Çeşitli yasaları içeren geniş kaps