ÇEŞME KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ

TEL: O541 998 34 34

Kürtaj bir doğum kontrol yöntemi değildir. Çeşitli nedenlerle eğer çocuk doğurmak-gebelik için uygun zamanda olmadığınızı düşünüyorsanız öncelikle modern aile planlaması yöntemlerinden birini kullanın. Kondom, doğum kontrol hapı, spiral takılması başlıca yöntemlerdir. İstenen çocuk sayısına ulaştığınızı düşünüyorsanız doktorunuzun onayıyla tüplerinizi bağlatabilirsiniz. Takvim yöntemi , geri çekme veya ilişki sonrası vajinal yıkamanın kesinlikle güvenilir yöntemler olmadığını bilmelisiniz

Her şeye rağmen gebelik oluştuysa bunu gerçekten istemediğinizden emin olmalısınız. Kürtaj sonrası pişmanlık yaşayabileceğinizi göz önünde bulundurarak karar verin. KÜRTAJ KARARINIZI BİR DAHA GÖZDEN GEÇİRİN.

Kesinlikle kürtaj olmaya karar verdiyseniz bunu Kadın Doğum hekiminin kontrolünde steril koşulları sağlayan bir klinikte olun. Her ne kadar karmaşık bir işlem olmasa da uygun olmayan koşullarda yapılan bir kürtaj bütün ömrünüz boyunca size sorun oluşturabilir

Kliniğimizde hasta mahremiyetine katı kurallarla özen gösterilir. Hasta bilgileri hiçbir şekilde üçüncü kişi veya kurumlarla paylaşılmaz.

Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.

İŞLEM HAKKINDA:

İŞLEM BİLGİLERİ KESİNLİKLE GİZLİ KALIR. KESİNLİKLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VE KURUMLARLA PAYLAŞILMAZ.
DİPOSİBLE MALZEME (KANÜL) KULLANILIR. BASKA HASTALARDA KULLANILAN KANÜLLER İLE KÜRTAJ YAPILMAZ.
SADECE VAKUM YÖNTEMİ İLE KÜRETAJ YAPILIR. METAL BİR CİHAZ VEYA ALET KULLANMIYORUZ.
KÜRTAJ İŞLEMİ SON DERECE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YAPILIR. DAHA SONRA GEBE KALMAK İSTEDİĞİNİZDE SORUN YAŞAMZSINIZ.
KÜRTAJ İŞLEMİ HASTANE ORTAMINDA TAMAMEN STERİL ŞARTLARDA YAPILIR.

TEL: O541 998 34 34

KÜRTAJ UYGUNSUZ KOŞULLARDA YAPILIRSA NELER OLABİLİR?

RAHİM DELİNMESİ

CİDDİ YUMURTALIK YADA KARIN İÇİ ENFEKSİYON

ÖMÜR BOYU SÜRECEK RAHİM YAPIŞIKLIĞI

ÖMÜR BOYU SÜRECEK ADET GÖRMEME PROBLEMİ (ASCHERMAN SENDROMU)

RAHİM AĞZI YIRTIKLARI

KALICI KISIRLIK

Bu problemlerin olmaması için sadece işlem konusunda yetenek- tecrübe olması yetmez. Ultrasonografi ile doğru rahim açısı tespiti, işlem sonrası ultrason ile doğru rahim iç kısmı ölçümü, doğru kürtaj zamanlama kararı vermek de gereklidir. Ayrıca kürtaj sonrası doğru ilaç seçimi de çok önemlidir.

Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.

TEL: O541 998 34 34

Detaylı teknik konulara girmeden akla gelecek ilk soruları hızlıca cevaplayalım.

Vakumlu kürtaj

Bir çok klinik kürtaj işlemi içi vakum aspirasyon yöntemini kullanmaktadır. Vakumlu küretaj rahmin her ay çoğalıp adet kanamasıyla atılan kısmına yani endometriuma zarar vermez. Böylece rahimde yapışıklık, tekrar gebe kalmakta zorluk, rahim delinmesi, aşırı kanama , şiddetli ağrı gibi durumlar olmaz

Kanül adı verilen ve uç bölümü son derece ince olan plastik aletler kullanılır. Yumuşak plastik kanüller rahim dokusuna zarar vermez. Merkezimizde rutin uygulamada sadece vakumlu küretaj yöntemiyle işlem yapmaktayız.

Bu işlemin riskleri nelerdir?

Bütün tıbbi işlemlerde bazı riskler mevcuttur. İşleminiz iyi bir klinikte yapıldığında riskiniz sıfıra yakındır. İyi bir klinikten kastımız öncelikle iyi bir ultrasonla gebelik haftasının ve rahim yönünün belirlenmesi, kaliteli vakum sistemleri kullanılması, genel hijyendir.

Klinikte ne kadar süre kalmam gerekir?

Daha önce doğum yapmamış kişilerde rahim ağzı (serviks) sert olur. Zorlayıcı bir işlem olmaması için ilaç verilip biraz beklemek uygun olur. İşleminiz acil durumlarda birkaç dakikada yapılabilir. Rahim ağzı yapısı ve gebelik haftasına göre ilaç alıp yaklaşık bir saat beklemeniz de önerilebilir. İşlemin hazırlık kısımları hariç net süresi çoğu zaman 2-3 dakikadır.

İşime kaç günde dönebilirim?

Aynı gün işinize dönebilirsiniz.

Kürtaj sonrası ne zaman cinsel ilişkide bulunabilirim?

Kürtajdan 10 gün sonra cinsel ilişkide bulunabilirsiniz.

Aşırı ağrım olur mu?

İyi bir anesteziyle hemen hemen hiç ağrınız olmaz. Nadiren az miktarda ağrı olabilir.

Kürtaj sonrası kanama kaç gün sürer?

Kanama çoğunlukla 1-7 gün sürer. Eğer daha uzun sürerse doktorunuzla görüşüp ultrason kontrolüne gelmeniz gerekir. Vakum yöntemi en iyi yöntem olmakla beraber vakum yöntemiyle yapılan kürtaj sonrasında kanamalar daha uzun sürebilir. Eski yöntemle yani küretle temizleme yöntemiyle kanama ve parça kalması ihtimali daha azdır. Çünkü bu yöntemle rahim içi keskin uçlu metal kaşıklarla iyice temizlenir. Bu detaylı temizleme kanamanın daha az olmasını sağlar ancak ciddi riskler barındırır. Rahim zarar görebilir. Vakum yöntemiyle kanamlar biraz daha uzun sürebilir ama kesinlikle en güvenilir yöntemdir.

Kürtaj olduğum daha sonra anlaşılır mı?

Hayır sağlıklı bir işlem sonrasında ultrason veya başka yöntemlerle kürtaj olduğunuz anlaşılmaz.

Kürtaj sonrası hangi ilaçları kullanmak gerekir?

Doktorunuzun size verdiği ilaçlar temel olarak iki gruptan oluşur

1-Ağrı kesici

2-Antibiyotik (olası bir enfeksiyona karşı)

Bazen bu iki grup iacın yanına ek ilaçlar yazılabilir. Örneğin muayene sırasında belirgin vajinal akıntı izlendiyse fitil tarzında ilaçlar yazılabilir. Eğer fitil yazıldıysa kanamanız tam olarak geçince kullanmaya başlayın. Ağrınız yoksa ve doktorunuz başka bir şey söylemediyse ağrı kesici ilaç kullanmayabilirsiniz.

Daha sonraki gebeliğimi etkiler mi, sorun yaşar mıyım?

Hayır kürtaj uygun şartlarda yapıldıysa sonraki gebeliklerinizi etkilemez. Gebe kalmanıza engel olmaz. Oluşan gebelikte problem yaşamanıza neden olmaz.

Kürtaj olduğum bilgisi başkalarıyla paylaşılır mı?

Kliniklerin kendi uygulamaları vardır. Bizim kliniğimizde bilgiler kesinlikle başka kişi ya da kurumlarla paylaşılmaz.

Kliniğe gelirken neler yapmam gerekir?

Öncelikle kürtaj kararınızı iyice düşünün. Gerekirse bir yakınızla görüşün veya profesyonel destek alın, işlemi aceleye getirmeyin. Yasal işlem yapılma süresinin ülkemizde 10 hafta (ilişki tarihinden sayınca yaklaşık (56 gün) olduğunu biliniz. Bu süreyi geçerse kürtaj olamazsınız. İşleminiz sabah saatlerinde yapılacaksa aç olarak gelin, öğleden sonra yapılacaksa kahvaltı edin ancak ardından bir şey yemeyin. Tıbbi geçmişinizle ilgili sorulan soruların cevaplarını doktorunuza eksiksiz aktarın.

Kürtaj fiyatları neye göre belirlenir?

Çoğu klinik gebelik haftasına , daha önce doğum veya sezaryen olup olmamasına ve ek tıbbi duruma göre fiyat belirler. Daha önce doğum yapanlarda işlem nisbeten kolay olmaktadır. Güncel fiyat bilgisi için lütfen arayınız.

Kürtaj en eken hangi haftada yapılır?

Gebeliğin kan veya idrar testleriyle tespitinden sonra ultrason kontrolü gerekir. Gebelik ultrasonda teyit edildiğinde işlem yapılabilir. Hastanın kilosu ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak 4-6 haftalarda karından yapılan ultrasonla tespit edilebilir. Vajinal ultrasonla çoğunlukla 4 hafta civarında tespit yapılır. Gebelikten şüphelendiğinizde eğer kesin olarak istemediğinize karar verdiyseniz testlerle teyit edin. Erken dönemde en iyi gebelik belirleme yöntemi kan testidir. Gebelik sadece kan testiyle tespit edildiyse yani henüz ultrasonda görülmediyse kürtaj işlemi yapılmaz.

Kürtaj en geç hangi haftada yapılır?

Türkiye’de yasal kürtaj süresi 10 haftadır. Bu süre adet tarihinden sayınca 10 hafta olmakla birlikte ilişki tarihinden sayınca 8 haftaya (56 gün ) denk gelmektedir.

Kürtajdan sonra işlemin doğru yapıldığı test edilecek mi?

Evet. Kürtaj işleminden sonra ultrasonla tekrar rahim içine bakılır. İşlem doğru yapılmış mı, içerde parça var mı, kanama odağı var mı diye kontrol edilir.

İstanbul Kürtaj fiyatları 2022

Kürtaj fiyatı, operasyonun yapılacağı işlemde kullanılan malzemelerin tek kullanımlık olup olmaması, işlem yapılacak kliniğin hijyeni, hekimin deneyimi, gebelik haftasına göre değişiklik göstermektedir.

Kürtaj sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Kürtaj anestezili (uyutularak) yapıldıysa işlem sonrası uyku hali,unutkanlık, dikkat dağınıklığı olabilir. Kürtaj işlemine ciddi psikolojik baskı-kararsızlıkla giren kişilerde işlem sonrası çok nadiren de olsa pişmanlık, ağlama krizleri olabilir. Bu stresli durumdan kurtulmanın verdiği aşırı sevinç de ağlama krizlerine yol açabilir.

Anestezi ile kürtaj olanların ilk bir saat araç kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapmaması gerekir.

Muayenehanede kürtaj yapılır mı?

Muayenehane ölçeğindeki yerlerde kürtaj yapılması durumu ülkeden ülkeye değişmektedir. Aslında kürtaj yapılıp yapılmaması ya da hangi haftaya kadar yapılabileceği ülkeler arasında ciddi farklılıklar gösterir. Muayenehane ölçeğinde bir klinikte işlem yapılması başka herhangi bir sağlık sorunu olmayan birinde tıbbi prosedür olarak son derece güvenlidir.

Kürtaj sonrası kısırlık olur mu?

Kürtaj işlemi araba kullanmaya benzer. Çok aşırı zor değildir ancak basit dikkatsizlikler düzeltilemez ciddi sorunlara yol açabilir.

Trafik kuralları gibi basit ama hayat kurtarıcı kurallardan bazıları şunlardır:

Kürtajın yapıldığı klinikte hijyen kurallarına, steriliteye kesinlikle dikkat edilmelidir.
Kürtaj işlemini yapan hekim kesinlikle bu konuda çok tecrübeli olmalıdır. Sadece işlem konusunda değil ultrason konusunda da tecrübeli olmalıdır. Çünkü işlem öncesi rahim açısının doğru tespit edilmesi, işlem sonrası parça kalıp kalmadığının net anlaşılması ancak ultrasonla mümkün olabilmektedir.
Kürtaj işleminde hekime yardımcı olan sağlık personelinin bu konuda tam eğitimli olması gerekir.
Mümkünse sadece vakum yöntemi kullanılmalı. Vakum yöntemi kullanmayan bir klinikte bu işlem yapılmamalıdır.
Eğer gerekli ise kürtaj öncesinde rahim ağzını yumuşatıcı ilaç verip bir-iki saat kadar beklemek gerekir. Biraz sabırlı davranmak çok büyük sorunları önleyebilir.
İşlem sonrası verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması gerekir. Antibiyotiği düzensiz kullanmak ya da hiç kullanmamak Çok ciddi sorunlara yol açabilir.
İşlem sonrası size verilen kontrol tarihinde doktorunuzla iletişime geçin.

Eğer bütün kurallara uyulursa kürtaj sonrasında kısırlık veya başka bir sorun yaşama ihtimaliniz hemen hemen hiç yoktur.

Eş onayı olmadan kürtaj yapılır mı?

Kadın doğum klinikleri kürtaj işlemi için eş onayı olmasını tercih eder. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.

18 yaşından küçükler kürtaj olabilir mi?

Kürtaj işleminin yapılabilmesi için kürtaj olacak kişinin 18 yaşından büyük olması gerekir. Ebeveyin onayıyla veya yasal belgeler ile 18 yaşından önce kürtaj yapılabilir. Konunun hassas olduğu ve herhangi bir yaşta bu işlemin yapılamayacağı bilinmelidir. 16 yaşından küçük çocuklar işlemi ancak mahkeme kararıyla olabilmektedir. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.

Adet tarihi geçmeden kürtaj olur mu?

Kürtaj işlemi için adet tarihinizin tek başına herhangi bir önemi yoktur. Gebelik şüpheniz varsa öncelikle test yaptırın. En garantili test kanda yapılan test ( BHCG) dir. İdrar testlerinin güvenilirliği daha azdır. İdrar testinde gebelik var görünüyorsa hemen hemen kesinlikle gebelik vardır. İdrar testinde sonuç negatifse yani tek çizgiyse gebeliğin olmadığını söyleyebiliriz ancak bu çok güvenilir bir sonuç değildir. Hala şüpheniz varsa ya birer hafta arayla adet görünceye kadar gebelik testi yaptırın ya da kanda gebelik testi yaptırın.

Dış gebelikte kürtaj olur mu?

Hayır. Dış gebelikte kürtaj yapılamaz (tanı için olan özel durumlar hariç).

Ultrasonda gebelik görülmeden kürtaj yapılır mı?

Hayır. Ultrasonda gebeliğin rahim içinde olduğu net olarak görülmeden tanısal amaçlı özel durumlar hariç kürtaj işlemi yapılamaz.

Kan testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?

Kan testi yani bhcg testinde gebelik çıktıysa öncelikle değerin kaç olduğuna bakılır. 1500 üzeri değerlerde vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülür. Eğer bhcg 1500, duruma göre bazen 2000 olduğu halde hala vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülmüyorsa dış gebelik açısından yakın takip gerekir.

Evde yapılan idrar testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?

Evde yapılan gebelik testi gebelik haftası için bize yardımcı olmamaktadır. Yapılacak en doğru şey eğer gebelik kesinlikle istenmiyorsa doktorunuza başvurmaktır. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Devlet hastanesinde kürtaj yapılır mı?

Yasal olarak uygun durumlarda yapılabilir. Devlet hastanesinde de özel kliniklerde olduğu gibi aynı işlem aynı prosedürler çerçevesinde yapılabilir. Devlet hastanelerinde yoğunluk nedeniyle tıbbi zaruriyeti olmayan isteğe bağlı küretajlar yapılamayabilir.

Ancak devlet hastanelerine başvurduğunuzda kürtaj işlemi yoğunluk nedeniyle hasta kabul edilemediği gibi bir dönüş alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle devlet hastanesinde kürtaj işlemini gerçekleştirilemeyebilir. Ayrıca yasalar çerçevesinde evli olan kadınların kürtaj yaptırabilmesi için eşlerinin de rızasının olduğuna dair belgesinin de olması gerektiği unutulmamalıdır.

Tıp merkezlerinde kürtaj yapılır mı?

Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Özel hastanede kürtaj yapılır mı?

Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir . Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.

Gizli kürtaj yaptırmak istiyorum, bu mümkün mü?

Hasta hakları ve kişisel bilgileri koruma kanunu çerçevesinde bütün bilgilerinizin mahremiyeti sağlanmalıdır. Kliniğimizde bu konu hassas olarak değerlendirilir. Hiçbir bilginiz başka kişi ve kurumlarla paylaşılmaz.

Kızlık zarına zarar vermeden kürtaj yapılır mı?

Evet yapılabilir. Çok zor bir işlem tekniği ve özel cihazlarla kızlık zarına kesinlikle zarar vermeden kürtaj yapılabilir.

Kürtaj için genel anestezi mi lokal anestezi mi daha iyidir?

Lokal anesteziyle tamamen ağrısız olarak kürtaj yapılabilir. Yine de pek çok kişi kürtaj işlemi için genel anesteziyi tercih eder. Eğer kürtaj olacak kişi daha önce normal doğum yapmışsa lokal anestezi tercih etmek daha uygun olabilir. Kürtaj olacak kişi çoğunlukla işlemle ilgili hiçbir şey hatırlamak istemez. Bu durumda genel anestezi tercih etmek daha iyi bir seçenektir. Genel anestezi mi lokal anestezi mi sorusunun cevabı tıbbi durumla ilgili olduğu kadar hastanın ağrı eşiği ve endişe düzeyiyle de ilgilidir.

Genel anestezi ile kürtaj işlemi

Diğer büyük ameliyatlardaki gibi entübasyon gerektiren gerçek bir anesteziye gerek yoktur. Toplam 3-4 dakika süren kısa bir özel anestezi türüyle yapılır. Son derece güvenlidir. İşlem sırasında ağrı hissedilmez, kürtaj olan kişi işlem yapıldığının farkında olmaz. Kürtajdan sonra kişinin kendine gelme süresi çok kısadır. Anestezik madde damar yolundan verilir. Kürtaj olacak kişi başka birinden destek almadan kendi kendine kliniğe gelip genel anesteziyle kürtaj olabilir. Gerekli destek tecrübeli elemanlarımızla sağlanır. Hasta kendine geldikten sonra kendi başına klinikten ayrılabilir.

Lokal anestezi ile kürtaj işlemi

Bu işlemde asıl rahatsızlık normal jinekolojik muayenede olduğu gibi spekulum takılma kısmında olmaktadır. Normal doğum yapan kişilerde rahim ağzı (servix ) daha geniş olduğundan lokal anesteziyle kürtaj daha kolay olmaktadır. Lokal anestezi uygun madde, uygun dozajda tecrübeli doktorın elinde genel anestezi kadar etkin bir yöntemdir.

Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.

OP DR SEZGİN DURSUN

KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI

OP DR SEZGİN DURSUN

KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI

Bazı tarihçilerin ve ekonomicilerin hâlâ benimsedikleri üçüncü kuram hiç kuşku duyulmayacak ÇEŞME KÜRTAJ olgudan; Kİ hem Mezopotamya’da hem de Kuzey Çin ile Meksika’da geniş çaplı sulama sistemlerinin; Kİ devletlerin boy gösterdiği ÇEŞME KÜRTAJ zamanda inşa edilmeye başladığı olgusundan yola çıkar. Bu kurama göre büyük; Kİ karmaşık ÇEŞME KÜRTAJ sulama sistemi ya da suya dayalı ÇEŞME KÜRTAJ yönetim kurmak için merkezi ÇEŞME KÜRTAJ bürokrasiye gerek vardır. Kuram daha sonra zamanla gözlemlenmiş kaba ÇEŞME KÜRTAJ bağlaşıklığı varsayımsal ÇEŞME KÜRTAJ neden-sonuç zincirine dönüştürür. Güya Mezopotamyalılar; Kİ Kuzey Çinliler; Kİ Meksikalılar geniş çaplı ÇEŞME KÜRTAJ sulama ağının onlara sağlayacağı yararları; Kİ o tarihte onlara böyle ÇEŞME KÜRTAJ ağın yararını gösterecek benzer ÇEŞME KÜRTAJ şey binlerce kilometre ötelerinde bile (ya da Katta dünyanın hiç ÇEŞME KÜRTAJ yerinde) olmamasına karşın; Kİ gördüler. Bu uzak görüşlü insanlar kendi yetersiz küçük şefliklerini ÇEŞME KÜRTAJ leştirip geniş çaplı sulama ağları kurmalarına olanak sağlayacak büyük ÇEŞME KÜRTAJ devlet kurmayı seçtiler.

Bununla ÇEŞME KÜRTAJ likte; Kİ devletlerin oluşumuyla ilgili bu “suya dayalı kuram “a da toplumsal sözleşme kuramlarına genelde yöneltilen eleştiriler yöneltilebilir. Daha açık söylersek; Kİ bu kuram karmaşık toplumların evriminde yalnızca son evreyi ele alır. Geniş çaplı sulama projesi ufukta görünmeden önceki

bin yıllar boyunca obalardan kabilelere; Kİ kabilelerden şefliklere geçişi sağlayan itici gücün nereden kaynaklandığı konusunda hiç ÇEŞME KÜRTAJ şey söylemez. Tarihsel ve arkeolojik dönemler ayrıntısıyla incelendiğinde bunlar; Kİ devletlerin oluşumunun itici gücünün sulama olduğu görüşünü desteklemez. Mezopotamya’da; Kİ Kuzey Çin’de; Kİ Meksika’da; Kİ Madagaskar’da devletler ortaya çıkmadan önce küçük çaplı sulama sistemleri zaten vardı. Geniş çaplı sulama sistemlerinin inşası devletlerin doğuşuna eşlik etmedi; Kİ bütün bu söz konusu bölgelerin her ÇEŞME KÜRTAJ inde hayli sonra başladı. Mezo-amerika’nın ve Andlar’ın Maya bölgesinde kurulmuş devletlerin çoğunda sulama sistemleri yerel toplulukların kendi kendilerine inşa edebilecekleri; Kİ aynı şekilde koruyabilecekleri küçüklükte kaldılar. Dolayısıyla suya dayalı karmaşık yönetim sistemlerinin gerçekten ortaya çıktığı bu bölgelerde bile bunlar başka nedenlerden dolayı oluşmuş olan devletlerin ikincil sonuçlarıydı.

Bazı devletlerin oluşumuyla sulama arasındaki bağlaşıklıktan çok daha geniş oranda geçerliliği olan; Kİ bence devletlerin oluşumuyla ilgili temelde doğru ÇEŞME KÜRTAJ görüşe işaret ediyor gibi görünen; Kİ kuşku götürmeyecek ÇEŞME KÜRTAJ olgu var: Belli ÇEŞME KÜRTAJ bölgedeki nüfus hacminin toplumsal karmaşıklığın ÇEŞME KÜRTAJ icik ön habercisi olması. Daha önce gördüğümüz gibi obaların nüfusu 30-40; Kİ kabilelerin nüfusu ÇEŞME KÜRTAJ kaç yüz; Kİ şefliklerin nüfusu ÇEŞME KÜRTAJ kaç bin ile ÇEŞME KÜRTAJ kaç on bin; Kİ devletlerinki de genellikle 50.000’den fazladır. Bölgenin nüfus hacmi ile toplum türü (oba; Kİ kabile; Kİ vb.) arasındaki bu kaba bağlaşıklığın yanı sıra; Kİ bütün bu kategorilerin her ÇEŞME KÜRTAJ inin içinde; Kİ nüfus ile toplumun karmaşıklığı arasında daha duyarlı ÇEŞME KÜRTAJ eğilim vardır: örneğin; Kİ

nüfusu kalabalık şefliklerin en merkezi; Kİ en katmanlı; Kİ en karmaşık olması.

Bu bağlaşıklıklar bize bölgesel nüfus hacminin ya da nüfus yoğunluğunun ya da nüfus baskısının karmaşık toplumların oluşumuyla ÇEŞME KÜRTAJ ilişkisinin olması gerektiğini güçlü ÇEŞME KÜRTAJ şekilde gösteriyor. Ama bu bağlaşıklıklar bize nüfus değişkenlerinin sonunda karmaşık ÇEŞME KÜRTAJ toplumla noktalanacak neden-sonuç zinciri içinde nasıl ÇEŞME KÜRTAJ işlevinin olduğunu tam olarak açıklamıyor. Bu zinciri izleyebilmek için şimdi biz yoğun nüfuslu toplumların nasıl ortaya çıktığını anımsayalım. Sonra büyük ama basit ÇEŞME KÜRTAJ toplumun niçin aynen devam edemeyeceğini inceleyebiliriz. Böyle ÇEŞME KÜRTAJ arka plandan sonra; Kİ daha basit ÇEŞME KÜRTAJ toplumun bölgesel nüfus artarken nasıl daha karmaşık hale geldiği sorusuna döneceğiz.

Hacimli ve yoğunluklu nüfusların ancak yiyecek üretiminin yapılması durumunda ya da hiç değilse avcılar; Kİ yiyecek toplayıcıları için görülmemiş derecede iyi koşullar söz konusu olduğunda ortaya çıktığını daha önce görmüştük. Bazı üretici avcı/yiyecek toplayıcı toplumları şeflik düzeyinde örgütlenme evresine ulaştılar ama devlet düze İZMİR KÜRTAJ FİYAT .ulaşan olmadı: Bütün devletler vatandaşlarını yiyecek üretimiyle beslerler. ÇEŞME KÜRTAJ az önce sözü edilen bölgesel nüfus hacimleriyle toplumsal karmaşıklık arasındaki bağlaşıklığın yanı sıra bu nedenler; Kİ yiyecek üretimi; Kİnüfus değişkenleri ile toplumsal karmaşıklık arasındaki nedensel ilişkiler konusunda sonu gelmez ÇEŞME KÜRTAJ yumurta/ tavuk tartışmasına yol açmıştır. Yoğun yiyecek üretimi mi nüfus artışını tetikler; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ şekilde karmaşık ÇEŞME KÜRTAJ toplumun yolunu açar? Yoksa büyük hacimli nüfuslar ile

karmaşık toplumlar mı ÇEŞME KÜRTAJ şekilde yiyecek üretiminin artmasına yol açar?

Soruyu böyle; Kİ o mu yoksa bu mu diye sorarsak asıl önemli noktayı gözden kaçırırız. Yoğun yiyecek üretimi ile toplumsal karmaşıklık ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ lerini ateşlediler; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ lerini hızlandırdılar. Yani; Kİ nüfus artışı toplumsal karmaşıklığa yol açar; Kİ daha sonra tartışacağımız düzenekler aracılığıyla; Kİ toplumsal karmaşıklık da yoğun yiyecek üretimine ve giderek nüfus artışına. Karmaşık merkezileşmiş toplumların; Kİ (sulama sistemleri de içinde olmak üzere) kamu görevlerini; Kİ (daha iyi tarım aletleri yapmak için metal ithal etmek de içinde olmak üzere) uzak yerlerle ticareti; Kİ (çiftçilerin tahıllarıyla çobanları beslemek; Kİ çobanların hayvan varlığını saban hayvanı olarak kullanmaları için çiftçilere aktarmak gibi) farklı ekonomik uzmanlık gruplarının etkinliklerini düzenlemekte eşi yoktur. Merkezileşmiş toplumlara özgü bütün bu olanaklar tarih boyunca yiyecek üretiminin artmasına; Kİ bunun sonucunda da nüfus artışının hızlanmasına yol açmıştır.

Buna ek olarak yiyecek üretimi karmaşık toplumların belli yönlerine en azından üç şekilde katkıda bulunur. ÇEŞME KÜRTAJ incisi; Kİ mevsimsel olarak emek girdisinin artması söz konusudur. Merkezileşmiş siyasal otorite ürün kaldırıldıktan sonra çiftçilerin emek gücünden istediği gibi yararlanabilir; (Mısır piramitleri gibi) devletin gücünü gösteren kamuya ait yapıtların; Kİ ya da (Polinezya’nın Hawaii Adasındaki sulama sistemi ya da balık havuzları gibi) daha fazla insanın karnının doymasına yol açacak kamuya ait yapıtların inşasında kullanabilir ya da daha büyük siyasal ÇEŞME KÜRTAJ imler oluşturmak için fetih savaşlarına gönderebilir.

İkincisi; Kİ yiyecek üretimi; Kİ depolanmak üzere yiyecek fazlası yaratacak şekilde düzenlenebilir; Kİ bu da ekonomik uzmanlaşmaya ve toplumsal katmanlaşmaya olanak sağlar. Ürün fazlası karmaşık ÇEŞME KÜRTAJ toplumun bütün katmanlarını beslemek için kullanılabilir: şefleri; Kİ bürokratları; Kİ seçkin sınıfın öteki üyelerini; yazıcıları; Kİ zanaat erbabını; Kİ yiyecek üreticisi olmayan öteki uzmanları; kamuya ait yapılarda çalıştırıldıkları zaman çiftçilerin kendilerini.

Son olarak da yiyecek üretimi insanların yerleşik hayatı benimsemelerine izin verir ya da bunu gerekli kılar; Kİ bu da büyük miktarda kişisel eşya sahibi olmanın; Kİ ileri teknoloji ve el sanatları geliştirmenin; Kİ kamuya ait yapılar inşa etmenin önkoşuludur. Karmaşık ÇEŞME KÜRTAJ toplumda yerleşikliğin önemi; Kİ misyonerlerin ve hükümetlerin Yeni Gine’de ya da Amazon’da; Kİ daha önce başkalarıyla hiç ilişkisi olmamış göçebe kabilelerle ya da obalarla ilişki kurar kurmaz niçin hemen ilk amaçlarının hep aynı şey olduğunu açıklar. ÇEŞME KÜRTAJ inci amaçları elbette göçebeleri ‘ yatıştırmaktır; Kİ yani misyonerleri; Kİ bürokratları ya da ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ lerini öldürmemeleri gerektiğine inandırmak. İkinci amaçları ise göçebeleri köylere yerleşmeye razı etmektir; Kİ böylece göçebeleri ÇEŞME KÜRTAJ yerde bulabilecek; Kİ onları tıp hizmeti; Kİ okul gibi olanaklardan yararlandırabilecek; Kİ denetim altında tutabilecek; Kİ dinlerini değiştirebileceklerdir.

Dolayısıyla nüfus hacminin büyümesine yol açan yiyecek üretimi aynı zamanda karmaşık toplumların pek çok belirleyici özelliğini kazanmasına da olanak sağlar. Ama bu; Kİ yiyecek üretimi ile büyük hacimli nüfusların karmaşık toplumları kaçınılmaz kıldığını kanıtlamaz. Oba ya da kabile düzeninin yüz binlerce kişiden oluşan toplumlarda işe

yaramadığı bütün büyük hacimli mevcut toplumların karmaşık; Kİ merkezi örgütlenmeye sahip olmasını nasıl açıklayabiliriz? En azından dört nedenden söz edebiliriz.

Nedenlerden ÇEŞME KÜRTAJ i akraba olmayan yabancılar arasındaki çatışma sorunudur. Toplumu oluşturan insanların sayısı arttıkça bu sorun astronomik şekilde büyür. Yirmi kişilik ÇEŞME KÜRTAJ oba içindeki ilişkiler 190 ikili ilişki içerir (20 kişi çarpı 19 bölü 2) ama 2000 kişilik ÇEŞME KÜRTAJ obada bu sayı 1.999.000 e yükselir. Her ÇEŞME KÜRTAJ ikili kanlı ÇEŞME KÜRTAJ tartışmada patlamaya hazır saatli ÇEŞME KÜRTAJ bomba demektir. Oba ve kabile toplumlarında her öldürme olayı genellikle ÇEŞME KÜRTAJ intikam girişimine yol açar; Kİ böylece toplumun huzurunu kaçıran sonu gelmez ÇEŞME KÜRTAJ cinayet ve karşı cinayet döngüsünü başlatır.

Herkesin herkesle akraba olduğu ÇEŞME KÜRTAJ oba toplumunda kavga eden her iki tarafın akrabaları da aynı anda aracılık etmek için işe karışır. Pek çok kişinin hâlâ ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ iyle akraba olduğu ve herkesin en azından ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ ini adıyla tanıdığı kabile toplumlarında ortak akrabalar ve dostlar kavgada arabuluculuk eder. Ama herkesin herkesi tanımasına olanak veren ” ÇEŞME KÜRTAJ kaç yüz” eşiği ÇEŞME KÜRTAJ kez aşıldıktan sonra sayısı artan İkililer ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ iyle ilişkisi olmayan yabancılardan oluşur. Yabancılar kavga ettiği zaman orada bulunan insanlardan pek azı kavgayı durdurmakta özel çıkarı olan; Kİ her iki tarafın da dostu ya da akrabası olacaktır. Bunun yerine seyredenlerin çoğu kavga edenlerden ÇEŞME KÜRTAJ inin dostu ya da akrabası olacak; Kİ onun tarafını tutacak; Kİ iki kişilik ÇEŞME KÜRTAJ kavgayı genel ÇEŞME KÜRTAJ arbedeye dönüştürecektir. Bu yüzden de anlaşmazlıkların çözümünü üyelerine ÇEŞME KÜRTAJ akan büyük hacimli ÇEŞME KÜRTAJ toplumun patlayıp havaya uçması kaçınılmazdır. Binlerce insandan

oluşan toplumların; Kİ ancak gücü tek elde toplamak ve anlaşmazlıkları çözmek için merkezi otorite geliştirirlerse ayakta kalabileceklerini bu olgu bile tek başına açıklayabilir.

İkinci ÇEŞME KÜRTAJ neden; Kİ nüfus hacminin büyümesiyle hep ÇEŞME KÜRTAJ likte karar almanın giderek olanaksızlaşmasıdır. Yeni Gine’de haberlerin ve bilgilerin hızla herkese yayıldığı; Kİ bütün köy halkının ÇEŞME KÜRTAJ araya geldiği toplantılarda herkesin ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ ini duyabildiği; Kİ toplantıda konuşmak isteyen herkesin konuşma fırsatının olduğu küçük köylerde yetişkin nüfusun hepsinin ÇEŞME KÜRTAJ arada karar alması hâlâ olanaklıdır. Ama çok daha büyük toplumlarda herkesin ÇEŞME KÜRTAJ araya gelip karar almasının önkoşullarının hepsinin sağlanması olanaksızdır. Mikrofonların; Kİ hoparlörlerin bulunduğu günümüzde bile bin kişilik ÇEŞME KÜRTAJ grubun sorununu çözmenin yolunun o bin kişiyle ÇEŞME KÜRTAJ toplantı yapmak olmadığını hepimiz biliyoruz. Bu yüzden de kararların etkili ÇEŞME KÜRTAJ şekilde alınması isteniyorsa büyük hacimli ÇEŞME KÜRTAJ toplumun yapılandırılması ve merkezileşmesi gerekir.

Üçüncü neden ekonomik kaygılarla ilgili. Her toplumun üyeleri arasında malları aktarma araçlarına gereksinimi vardır. ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ eyin elinde ÇEŞME KÜRTAJ gün ÇEŞME KÜRTAJ ticaret ürününden fazla miktarda ÇEŞME KÜRTAJ başka üründen az miktarda bulunabilir. Çünkü ÇEŞME KÜRTAJ eylerin yetenekleri farklıdır; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ ey sürekli olarak ÇEŞME KÜRTAJ gereksinim maddesi fazlasına sahip olurken ÇEŞME KÜRTAJ başka gereksinim maddesi açığıyla karşı karşıya kalabilir. Az sayıda üye çiftine sahip küçük toplumlarda ortaya çıkan mal aktarımı gereksinimi çiftler ya da aileler arasında doğrudan karşılıklı değiş tokuş ile düzenlenebilir. Ama büyük hacimli toplumlarda anlaşmazlıkların doğrudan doğruya çiftler

arasında çözülmesini etkisiz kılan aynı matematik; Kİ doğrudan doğruya çiftler arasında ekonomik aktarımı da işlemez hale getirir. Büyük hacimli toplumlar ancak karşılıklı ekonomiye ek olarak yeniden dağıtım ekonomisine sahip olurlarsa ekonomik işlevlerini yerine getirebilirler. ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ eyin gereksiniminden fazla olan ürün o ÇEŞME KÜRTAJ eyden merkezi ÇEŞME KÜRTAJ otoriteye aktarılmalı; Kİ o otorite de o ürünü açığı olan ÇEŞME KÜRTAJ eylere dağıtmalıdır.

Büyük hacimli toplumlarda karmaşık örgütlenmeyi zorunlu kılan son ÇEŞME KÜRTAJ neden de nüfus yoğunluklarıyla ilgilidir. Yiyecek üreticilerinin büyük hacimli toplumlarının daha fazla sayıda üyeleri olduğu gibi; Kİ avcı/yiyecek toplayıcıların küçük obalarına göre daha yüksek nüfus yoğunlukları vardır. Otuz- kırk avcıdan oluşan her ÇEŞME KÜRTAJ oba geniş ÇEŞME KÜRTAJ alana yayılmıştır; Kİ kendilerine gerekli kaynakların çoğu bu alan içinde vardır. Geriye kalan gereksinimlerini oba savaşlarına ara verildiği dönemlerde komşu obalarla ticaret yaparak elde ederler. Nüfus yoğunluğu arttıkça 30-40 kişilik oba büyüklüğündeki nüfusun toprağı da gittikçe küçülür; Kİ gereksinimleri o bölge dışından elde etme zorunluluğu artar. Örneğin; Kİ Hollanda’da

40.000 kilometre kareyi ve 16.000.000 kişiyi; Kİ her ÇEŞME KÜRTAJ i 20 kişilik özerk ÇEŞME KÜRTAJ obaya yurtluk edecek; Kİ her ÇEŞME KÜRTAJ inin sınırları içinde obaların kendi kendine yeterli olacağı; Kİ geçici ateşkes dönemlerinden yararlanarak ara sıra kendi küçük topraklarının sınırlarına gidip komşu obayla bazı ticaret ürünleri ve kız alışverişi yapacakları 50 dönümlük 800.000 özel arazi parçasına bölemezsiniz. Mekânla ilgili bu tür gerçekler yoğun nüfuslu bölgelerde karmaşık olarak örgütlenmiş büyük hacimli toplumların olmasını gerektirir.

Anlaşmazlıkların çözümüyle; Kİ kararların alınmasıyla; Kİ ekonomiyle; Kİ mekânla ilgili nedenler büyük hacimli toplumların merkezileşmesi gereğini doğurmakta ÇEŞME KÜRTAJ leşir. Ama gücün merkezileşmesi; Kİ gücü elinde bulunduran; Kİ bilgi alma tekelini elinde tutan; Kİ kararları veren; Kİ malların yeniden dağıtımını yapanların; Kİ fırsatlardan yararlanmasının ve yakınlarını yararlandırmasının yolunu açar. Çağdaş insan öbekleşmelerini bilen herkes için bu çok açıktır. En eski toplumlar gelişirken merkezileşen gücü ele geçirenler yavaş yavaş kendilerini seçkinler olarak kabul ettirdiler; Kİ belki de onlar eşit düzeydeki köy klanları arasında ötekilere göre “daha eşit” duruma gelen ÇEŞME KÜRTAJ klanın üyeleriydi.

Büyük hacimli toplumların oba düzenini sürdürmemelerinin; Kİ karmaşık hırsızkrasiler haline gelmelerinin nedenleri işte bunlardır. Ama küçük basit toplumların aslında nasıl evrimleşip ya da ÇEŞME KÜRTAJ leşip büyük toplumlar haline geldikleri sorusu hâlâ duruyor. Toplulukların ÇEŞME KÜRTAJ leşmesi; Kİ anlaşmazlıkların tek merkezden çözümü; Kİ karar alma; Kİ ekonomik olarak yeniden dağıtım; Kİ hırsızkratlara özgü din; Kİ Rousseauvari ÇEŞME KÜRTAJ toplumsal sözleşmeyle hemen kendiliğinden gelişmez. Toplulukların ÇEŞME KÜRTAJ leşmesinin itici gücü nereden gelir?

Bunun yanıtı ÇEŞME KÜRTAJ oranda evrim mantığında yatmaktadır. Bu bölümün başında söylemiştim; Kİ aynı kategoride toplanan toplumların ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ ine özdeş olmadığını; çünkü insanlar ve insan toplulukları sonsuz çeşitlilik gösterir. Örneğin; Kİ obalar ve kabileler arasında bazılarının ulu kişileri başka toplumların ulu kişilerine göre ister istemez daha etkileyici; Kİ güçlü ve karar almakta daha yeteneklidir. Büyük kabileler arasında daha

güçlü ulu kişilere; Kİ bunun sonucunda da daha geniş çaplı merkezileşmeye sahip olanlar genellikle daha küçük çaplı ÇEŞME KÜRTAJ merkezileşmeye sahip olanlara göre üstün durumdadırlar. Anlaşmazlıkları Fa-yular gibi çok kötü ÇEŞME KÜRTAJ biçimde çözen kabileler yeniden parçalanıp obalara bölünme eğilimi gösterirler; Kİ oysa kötü yönetilen şeflikler daha küçük şefliklere ya da kabilelere bölünürler. Anlaşmazlıkları çözmeyi; Kİ sağlıklı karar almayı; Kİ ekonomik anlamda uyumlu ÇEŞME KÜRTAJ yeniden dağıtım yapmayı iyi beceren toplumlar daha iyi teknolojiler geliştirebilir; Kİ askeri güçlerini ÇEŞME KÜRTAJ noktada toplayabilir; Kİ daha geniş; Kİ daha verimli toprakları ele geçirebilir ve daha küçük özerk toplumları tek tek ezebilir.

Böylece; Kİ belli ÇEŞME KÜRTAJ karmaşıklık düzeyindeki toplumlar arasındaki yarış; Kİ eğer koşullar elverirse; Kİ toplumları ÇEŞME KÜRTAJ sonraki karmaşıklık düze İZMİR KÜRTAJ FİYAT .genellikle taşıyabilir. Kabileler şeflik düze İZMİR KÜRTAJ FİYAT .ulaşmak için başka kabileleri ele geçirir ya da onlarla ÇEŞME KÜRTAJ leşirler; Kİ şeflikler şeflikleri ele geçirerek ya da onlarla ÇEŞME KÜRTAJ leşerek devlet büyüklüğüne ulaşır; Kİ devletler başka devletleri ele geçirerek ya da onlarla ÇEŞME KÜRTAJ leşerek imparatorlukları oluşturur. Daha genel olarak; Kİ büyük ÇEŞME KÜRTAJ imler eğer -bu büyük ÇEŞME KÜRTAJ “eğer”dir- her zaman ortaya çıkan türedilerin liderlik talepleri; Kİ halk kitlelerinin hırsızkrasiden yaka silkmesi; Kİ ekonomik bütünleşmeyle ilişkili olarak sorunların artması biçimindeki tehditleri ortadan kaldırabilir; Kİ yani büyüklüğün getirdiği sorunları çözebilirlerse tek tek küçük ÇEŞME KÜRTAJ imlere göre üstünlük kazanabilirler.

Küçük ÇEŞME KÜRTAJ imlerin ÇEŞME KÜRTAJ leşmesiyle büyük ÇEŞME KÜRTAJ imlerin oluşması tarihsel ya da arkeolojik olarak belgelenmiştir. Rousseau’nun dediği gibi; Kİ bu ÇEŞME KÜRTAJ leşmeler; Kİ hiç ÇEŞME KÜRTAJ tehdit altında olmayan

küçük toplumların vatandaşlarının mutluluğunu artırmak için özgürce ÇEŞME KÜRTAJ leşme kararı almalarıyla oluşmamıştır. Küçük toplumların liderleri; Kİ büyüklerinki gibi; Kİ kendi bağımsızlıklarını ve yetkilerini çok kıskanırlar. Oysa ÇEŞME KÜRTAJ leşme iki şekilde olur: ya dış ÇEŞME KÜRTAJ gücün tehdidiyle ya da gerçek ÇEŞME KÜRTAJ fetihle. Bu iki yolu örnekleyen sayısız durum vardır.

Dış ÇEŞME KÜRTAJ gücün tehditiyle ÇEŞME KÜRTAJ leşmeye en iyi örnek Amerika ÇEŞME KÜRTAJ leşik Devletleri’nin güneydoğusunda kurulan Çeroki konfederasyonudur. Çerokiler aslında 30 ya da 40 bağımsız şefliğe bölünmüşlerdi; Kİ şefliklerin her ÇEŞME KÜRTAJ i aşağı yukarı 400 kişilik ÇEŞME KÜRTAJ köyden oluşuyordu. Beyazlar gelip yerleştikçe Çerokilerle beyazlar arasında anlaşmazlıklar çıktı. Çerokilerin arasında bazı kişiler beyaz ÇEŞME KÜRTAJ göçmene ya da tacire saldırdığı zaman beyazlar farklı Çeroki şefliklerini ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ inden ayıramadıkları için ya askeri ÇEŞME KÜRTAJ eylemle ya da ticarete son vererek Çerokilerden ayrım gözetmeden intikam alıyorlardı. Buna karşılık Çeroki şeflikleri de 18. yüzyıl boyunca yavaş yavaş kendilerini tek ÇEŞME KÜRTAJ konfederasyon halinde ÇEŞME KÜRTAJ leşmek zorunda buldular. İlkin bu büyük şeflikler 1730’da Moytoy adında genel ÇEŞME KÜRTAJ lider seçtiler; Kİ daha sonra onun yerine 174l’de oğlu geçti. Bu liderlerin ilk işi beyazlara kendi başlarına saldıran Çerokileri cezalandırmak ve beyaz hükümetle başa çıkmaktı. 1758 dolaylarında Çerokiler daha önceki köy meclislerine benzeyen yıllık ÇEŞME KÜRTAJ meclis kurdular; Kİ bu meclis ÇEŞME KÜRTAJ köyde (Echota da) toplanıyordu; Kİ böylece bu köy fiilen “başkent” oldu. En sonunda (XII. Bölüm’de gördüğümüz gibi) Çerokiler okuryazar hale geldiler ve yazılı ÇEŞME KÜRTAJ anayasa benimsediler.

Çeroki konfederasyonu böylece fetih yoluyla değil; Kİ daha önce paylaşımcı olmayan daha küçük ÇEŞME KÜRTAJ imlerin; Kİ ancak daha güçlü dış güçler tarafından yok edilme tehdidi karşısında ÇEŞME KÜRTAJ leşmesiyle oluştu. Buna çok benzer ÇEŞME KÜRTAJ şekilde; Kİ bütün Amerikan tarih kitaplarında anlatılan ÇEŞME KÜRTAJ devlet oluşumu örneğinde; Kİ aralarında Çeroki devlet oluşumunu hızlandıran ÇEŞME KÜRTAJ koloninin (Georgia’nın) de bulunduğu beyaz Amerikan kolonilerinin kendileri Britanya Krallığı gibi ÇEŞME KÜRTAJ dış gücün tehdidiyle karşı karşıya kaldıkları zaman kendi devletlerini oluşturmak zorunluluğunu duydular. Başlangıçta Amerikan kolonileri kendi özerklikleri konusunda Çeroki şeflikleri kadar kıskançtı ve ÇEŞME KÜRTAJ Konfederasyon Akdi ile ÇEŞME KÜRTAJ leşik ÇEŞME KÜRTAJ yapı oluşturma konusundaki ilk girişimin (1781) sonuç vermesi olanaksızdı çünkü eski kolonilere çok fazla özerklik tanınmıştı. Ancak daha başka tehditler; Kİ 1786’da Shays Ayaklanması ile savaş borçları sorununun çözülememiş olması; Kİ eski kolonileri özerkliklerinden fedakarlık etmeye ve bizim güçlü federal anayasamızı 1787’de kabul etmeye zorladı. Almanya’nın paylaşımcı olmayan prensliklerinin 19.yüzyılda ÇEŞME KÜRTAJ leşmesi de aynı derecede güç oldu. İlk üç girişim (1848 Frankfurt Parlamentosu; Kİ yeniden kurulan 1850 Alman Konfederasyonu; Kİ 1866 Kuzey Alman Konfederasyonu) 1870’de Fransa’nın savaş ilan etmesi gibi ÇEŞME KÜRTAJ dış tehdit üzerine en sonunda prensliklerin egemenliklerinin çoğunu 1871’de merkezi Alman imparatorluk hükümetine devretmesinden önce başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

Dış ÇEŞME KÜRTAJ gücün tehditi altında ÇEŞME KÜRTAJ leşmenin yanı sıra karmaşık toplum oluşturma yollarından ikicisi fetihler aracılığıyla ÇEŞME KÜRTAJ leşmektir. Bunun belgelerle kanıtlanmış ÇEŞME KÜRTAJ örneği Güneydoğu Afrika’da Zulu devletinin kuruluşudur. Beyaz

göçmenler Zuluları ilk tanıdıklarında Zulular onlarca küçük şefliğe bölünmüş durumdaydı. 1700’lerin sonlarında nüfus baskısı arttıkça şeflikler arasındaki kavgalar da arttı. Bu şeflikler arasında her zaman var olan merkezi güç yapılarını kurma sorununu en başarılı biçimde çözen şef Dingiswayo’ydu; Kİ 1807’de rakibini öldürerek Mtetwa şefliğinin başına geçmişti. Dingiswayo bütün köylerden gençleri toplayıp askere alarak ve onları köylerine göre değil yaşlarına göre alaylar halinde gruplayarak yüksek merkezi ÇEŞME KÜRTAJ askeri örgüt oluşturdu. Ayrıca başka şeflikleri yenilgiye uğrattığında kan dökmekten kaçınarak; Kİ yenilgiye uğrattığı şefin ailesine dokunmayarak; Kİ yenilgiye uğrattığı şefin yerine onun Dingiswayo ile iş ÇEŞME KÜRTAJ liği yapmaya hazır ÇEŞME KÜRTAJ akrabasını geçirerek yüksek ÇEŞME KÜRTAJ merkezi siyasal örgüt kurdu. Anlaşmazlıkların dinlenip hükme bağlanmasını genişleterek yüksek ÇEŞME KÜRTAJ anlaşmazlık çözme merkezi oluşturdu. Böylece Dingiswayo öteki 30 Zulu şefliğini ele geçirip ÇEŞME KÜRTAJ leştirmeye başladı. Ondan sonra gelenler hukuk sistemini; Kİ denetimi; Kİ kuralları genişleterek bu Zulu devleti embriyosunu güçlendirdiler.

Fetihlerle oluşan bu Zulu devleti örneği neredeyse sonsuza kadar çoğaltılabilir. Avrupalıların 18. ve 19. yüzyıllarda oluşumuna tanık oldukları; Kİ şefliklerden türemiş devletlerin arasında Polinezya’da Hawaii devleti; Kİ Polinezya’da Tahiti devleti; Kİ Madagaskar’da Merina devleti; Kİ Zulularınkinin yanı sıra Güney Afrika’da kurulan Lesotho; Kİ Swazi ve başka devletler; Kİ Batı Afrika’da Ashanti devleti; Kİ Uganda’da Ankole ve Buganda devletleri bulunuyor. Aztek ve İnka İmparatorlukları 15. yüzyıl fetihlerinden; Kİ yani Avrupalılar gelmeden önce kurulmuştu ama onların oluşumuyla ilgili

olarak ilk gelen İspanyol göçmenleri tarafından ya-zıya geçirilmiş sözlü yerli tarihleri aracılığıyla çok şey biliyoruz. Roma devletinin oluşumu ve İskender’in Makedonya İmparatorluğu’nun yayılışı o çağın klasik yazarları tarafından ayrıntılarıyla anlatılmıştır.

Bütün bu örnekler bize savaşların ya da savaş tehditlerinin toplumların hepsinin değilse bile çoğunun ÇEŞME KÜRTAJ leşmesinde önemli ÇEŞME KÜRTAJ rol oynadığını gösteriyor. Ama savaşlar; Kİ obalar arasında bile; Kİ insanlık tarihinin değişmeyen olgusuydu. Peki o zaman savaşlar niçin yalnızca son 13.000 yıl içinde toplumların ÇEŞME KÜRTAJ leşmesine yol açmaya başladı? Daha önce karmaşık toplumların oluşumunun ÇEŞME KÜRTAJ şekilde nüfus baskısıyla ilişkili olduğu sonucuna varmıştık; Kİ şimdi bu yüzden nüfus baskısıyla savaşların çıkması arasında ÇEŞME KÜRTAJ bağ aramalıyız. Savaşlar niçin nüfuslar yoğun olduğu zaman toplumların ÇEŞME KÜRTAJ leşmesine yol açsın; Kİ seyrek oldukları zaman açmasın? Yanıtı şu: Yenilgiye uğrayan halkların yazgısı olası üç sonuç bakımından nüfus yoğunluğuna bağlıdır.

Nüfus yoğunluklarının çok düşük olduğu yerlerde – avcı/yiyecek toplayıcısı obaların bulundukları yerler genellikle böyledir- yenilgiye uğramış topluluğun sağ kalan üyelerinin tek yapması gereken şey düşmanlarından uzak ÇEŞME KÜRTAJ yere gitmektir. Yeni Gine’de ve Amazon’da göçebe obaların arasındaki savaşların sonucu genellikle budur.

Nüfus yoğunluklarının orta düzeyde olduğu yerlerde -yiyecek üreticisi kabilelerin bulundukları yerlerde- yenilgiye uğramış ÇEŞME KÜRTAJ kabilenin sağ kalan üyelerinin kaçabilecekleri büyüklükte boş alanlar yoktur. Öte yandan; Kİ yiyecek üretiminin yoğun olmadığı kabile toplumlarında kölelere yaptırılacak iş yoktur; Kİ

fazla haracın ÇEŞME KÜRTAJ ikmesine yetecek miktarda yoktur. Bu yüzden savaşı kaybeden kabilenin sağ kalan üyeleri savaşı kazananların hiç ÇEŞME KÜRTAJ işine yaramaz; Kİ olsa olsa kadınlarıyla evlenirler. Yenilgiye uğrayan adamlar öldürülürler; Kİ topraklarına da savaşı kazananlar el koyabilir yiyecek fazlası da

Nüfus yoğunluklarının yüksek olduğu yerlerde -şefliklerin ya da devletlerin bulunduğu yerlerde- yenilgiye uğrayanların İZMİR KÜRTAJ FİYAT .kaçacakları ÇEŞME KÜRTAJ yer yoktur; ama savaşı kazananların; Kİ yenilgiye uğrayanların yaşamasına izin verirken onlardan yararlanmak için şimdi iki seçenekleri vardır. Şeflik ve devlet toplumlarında ekonomik uzmanlık olduğu için yenilenler Kitabı Mukaddes çağında çoğunlukla yapıldığı gibi köle olarak kullanılabilirler. Bunun dışında; Kİ bu tür toplumların çoğunda büyük miktarda artıdeğer getiren yoğun yiyecek üretme sistemleri olduğu için; Kİ savaşı kazananlar kaybedenleri yerlerinde ÇEŞME KÜRTAJ akır ama onların siyasal özerkliklerini ellerinden alırlar; Kİ yiyecek ya da mal olarak düzenli şekilde haraç alırlar; Kİ onların toplumunu kazanan devletin ya da şefliğinkiyle ÇEŞME KÜRTAJ leştirirler. Kayıtlı tarih boyunca devletlerin ya da imparatorlukların kuruluşuyla ilişkilendirilen çarpışmaların genellikle sonucu budur. Örneğin; Kİ İspanyol fatihler Meksika’nın yenilen yerli halklarından haraç almak istiyorlardı; Kİ bu yüzden Aztek İmparatorluğu’nun haraç listesi onları çok ilgilendiriyordu. Azteklerin kendilerine bağlı halklardan her yıl topladıkları haraç 7000 ton mısır; Kİ 4000 ton fasulye; Kİ 4000 ton horozibiği ÇEŞME KADIN DOĞUMsi tanesi; Kİ 2.000.000 pamuklu manto; Kİ büyük miktarlarda kakao tohumu; Kİ savaş giysisi; Kİ kalkan; Kİ tüylü başlık ve amberden oluşuyordu.

Böylece yiyecek üretimi; Kİ toplumlar arasındaki yarış ve yayılma; Kİ en sonuncu nedenler olarak; Kİ ayrıntıda farklı ama hepsi de büyük hacimli yoğun nüfuslar ve yerleşik yaşamla ilişkili nedensellik zincirleri aracılığıyla; Kİ fetihlerde etkili olan en yakın nedenlerin ortaya çıkmasına yol açtılar: Mikroplar; Kİ yazı; Kİ teknoloji; Kİ merkezi siyasal örgütlenme. Bu en sonuncu nedenler farklı kıtalarda farklı şekilde geliştiği için fetihlerde etkili olan öğeler de öyle gelişti. Bu yüzden bu etkili öğeler genellikle ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ iyle ilişkili olarak ortaya çıktı ama aralarındaki ilişki kesin ÇEŞME KÜRTAJ ilişki değildi: Örneğin; Kİ İnkaların yazısı olmamasına karşın ÇEŞME KÜRTAJ İnka imparatorluğu; Kİ Azteklerin pek az salgın hastalığı olmasına karşın ÇEŞME KÜRTAJ Aztek yazısı ortaya çıktı. Dingiswayo’nun Zuluları bu öğelerin her ÇEŞME KÜRTAJ inin tarihin genel seyrine ÇEŞME KÜRTAJ az bağımsız şekilde katkıda bulunduğunu örnekliyor. Onlarca Zulu şefliği arasında Mtetwa şefliğinin öteki şefliklere göre ne teknoloji; Kİ ne yazı; Kİ ne de mikroplar bakımından ÇEŞME KÜRTAJ üstünlüğü vardı; Kİ ama İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de onları yenmeyi başarmıştı. Tek üstünlüğü yönetim ve ideoloji üstünlüğüydü. Sonuçta ortaya çıkan Zulu devleti bu yüzden ÇEŞME KÜRTAJ kıtanın ÇEŞME KÜRTAJ parçasını neredeyse ÇEŞME KÜRTAJ yüzyıl elinde tutabilmişti.

* İngilizce “kleptocracy” sözcüğünün karşılığı olarak; Kİ hırsızlar yönetimi anlamında “hır-sızkrasi”; “kleptocrat” sözcüğü için de benzer biçimde “hırsızkrat” sözcüğünü kullandım. (ç.n.)

Dördüncü Kısım: Beş Bölümde Devriâlem

XIV. Bölüm: Yali’nin Halkı

Yeni ÇEŞME KÜRTAJ ile Avustralya Tarihleri

Karım Marie ile ben ÇEŞME KÜRTAJ yaz Avustralya’da tatil yaparken; Kİ Menindee kasabası yakınlarındaki çölde yerlilere ait iyi korunmuş kaya resimlerini görmeye gitmeye karar verdik. Avustralya çöllerinin kuruluğuyla ve sıcağıyla ünlü olduğunu biliyordum; Kİ ama Kaliforniya çölünün ve Yeni ÇEŞME KÜRTAJ savanasının kuru sıcağında uzun saatler çalışarak geçirmiştim bu yüzden Avustralya’da turist olarak karşılaşacağımız önemsiz sorunlarla baş edebilecek kadar deneyimli olduğumu düşünüyordum. Yanımıza epeyce su alarak Marie ile ikimiz üç-beş kilometre ötedeki duvar resimlerini görmeye gitmek üzere öğleyin yaya olarak yola çıktık.

Yol; Kİ bulutsuz ÇEŞME KÜRTAJ göğün altında; Kİ gölge namına hiç ÇEŞME KÜRTAJ şeyin olmadığı açık ÇEŞME KÜRTAJ arazide korucu istasyonundan başlayarak tepeye doğru gidiyordu. Soluduğumuz hava öylesine kuru ve sıcaktı ki sanki ÇEŞME KÜRTAJ Fin hamamında oturmuş soluyordum. Resimlerin bulunduğu kayalıklara vardığımızda suyumuz bitmişti. Resimlere duyduğumuz ilgiyi de kaybetmiştik; Kİ yamaca tırmanıyor; Kİ düzenli şekilde ağır ağır soluyorduk. Derken; Kİ kesinlikle timalya kuşunun ÇEŞME KÜRTAJ türü olan ÇEŞME KÜRTAJ kuş gördüm ama bilinen bütün timalya kuşu türlerine göre çok büyük görünüyordu. O zaman hayatımda ilk kez sıcaktan

sanrı gördüğümü fark ettim. Marie ile ikimiz hemen geri dönmemiz gerektiğine karar verdik.

İkimiz de konuşmuyorduk. Yürürken olanca dikkatimizle soluklarımızı dinliyor; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ sonraki işaret noktasından ne kadar uzakta olduğumuzu hesaplamaya; Kİ ne kadar zaman alacağını tahmin etmeye çalışıyorduk. Benim ağzım; Kİ dilim kupkuruydu artık; Kİ Marie’nin de yüzü kıpkırmızı olmuştu. Sonunda havalandırmalı korucu istasyonuna vardığımızda su soğutucusunun yanındaki sandalyelere yığıldık; Kİ su soğutucusunda kalmış olan 2 litre suyu içtik; Kİ korucudan ÇEŞME KÜRTAJ şişe daha istedik. Orada öyle hem fiziksel hem duygusal olarak ÇEŞME KADIN DOĞUMn halde otururken; Kİ o resimleri yapmış olan yerlilerin bütün hayatlarını; Kİ böyle başlarını sokacak havalandırmalı ÇEŞME KÜRTAJ sığınak olmadan; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ şekilde bu çölde geçirdiklerini; Kİ su da yiyecek de bulmayı başardıklarını düşündüm.

Beyaz Avustralyalılar için Menindee; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ yüzyıl önce çölün kuru sıcağı yüzünden felaketlerin en kötüsüne uğramış iki beyazın ana kamp yeri olarak ünlüdür: İrlandalı polis Robert Burke ile Ingiliz gökbilimci William Wills; Kİ Avustralya’yı güney-kuzey doğrultusunda ÇEŞME KÜRTAJ baştan ÇEŞME KÜRTAJ başa geçmek isteyen Avrupalıların ilk keşif yolculuğunun kötü yazgılı liderleri. Uç ay yetecek yiyecek yüklü altı deve ile yola çıkan Burke ile Wills’in Menindee’nin kuzeyindeki çölde yiyecekleri tükendi. Arka arkaya üç kez iyi beslenen yerlilere rastladılar ve üç kez bu yerliler tarafından kurtarıldılar; Kİ o çölde yaşayan bu yerliler kâşiflere balık; Kİ eğreltiotu çöreği; Kİ kızarmış besili fareler verdiler. Ama sonra Burke ÇEŞME KÜRTAJ aptallık edip yerlilerden ÇEŞME KÜRTAJ ine tüfeğiyle ateş etti; Kİ bunun üzerine

yerlilerin hepsi kaçtı. Burke ile Wills hayvan avlayabilecekleri tüfekleri olmasına; Kİ yerlilerden daha üstün durumda bulunmalarına karşın aç kaldılar; Kİ güçten düştüler; Kİ yerlilerin çekip gidişinden ÇEŞME KÜRTAJ ay sonra öldüler.

Karımla ikimizin Menindee deneyimi; Kİ Burke ile Wills’in yazgısı benim için Avustralya’da ÇEŞME KÜRTAJ insan toplumu kurmanın güçlüklerinin canlı örneği oldu. Avustralya bütün öteki kıtalardan farklı ÇEŞME KÜRTAJ kıta: Avrasya; Kİ Afrika; Kİ Kuzey Amerika; Kİ Güney Amerika arasındaki farklar; Kİ Avustralya ile bu kara parçalarının herhangi ÇEŞME KÜRTAJ i arasındaki farkların yanında önemsiz kalıyor. Avustralya hepsinden çok daha kurak; Kİ küçük; Kİ düz; Kİ verimsizin verimsizi; Kİ iklimi belli olmayan; Kİ canlılar yönünden en yoksul kıta. Avrupalıların en son fethettikleri kıta. Avrupalılar fethedinceye kadar en farklı ve nüfusu en az insan topluluklarının yaşadığı ÇEŞME KÜRTAJ kıtaydı. ÇEŞME KÜRTAJ incisi mi İkincisine yol açtı? Öyleyse; Kİ nasıl? Bizim için en mantıklısı dünya çevresindeki yolculuğumuza Avustralya’dan başlamak ve bütün kıtaların farklı tarihlerini anlamak için 2. ve 3. Kısımlardan çıkan dersleri uygulamak.

Konunun uzmanı olmayan insanların çoğu için Avustralya’nın yerli toplumlarının en göze çarpan özelliği görünürdeki “gerilik”leridir. Çağımızda sözüm ona uygarlığın damgalarından hiç ÇEŞME KÜRTAJ ini taşımayan yerli halkların hâlâ yaşadığı tek kıta Avustralya’dır -ne çiftçilik; Kİ ne hayvancılık; Kİ ne metal işleme; Kİ ne ok ve yay; büyük yapılar; Kİ yerleşik köyler; Kİ yazı; Kİ şeflikler ya da devletler; Kİ hiç ÇEŞME KÜRTAJ i olmadan. Avustralya yerlileri göçebe ya da yarı göçebe avcı/yiyecek toplayıcısıydılar; Kİ obalar halinde örgütlenmişlerdi; Kİ geçici barınaklarda ya da kulübelerde yaşıyorlardı; Kİ hâlâ taş aletler

kullanıyorlardı. Son 13.000 yıl içinde öteki kıtalara göre Avustralya’daki kültürel değişim çok daha az olmuştu. Avrupalıların Avustralya yerlileriyle ilgili görüşlerini ilk Fransız kâşiflerden ÇEŞME KÜRTAJ inin şu sözleri çok iyi özetliyor: “Dünyanın en sefil insanları; Kİ vahşi hayvanlara en yakın olan insanlar.”

Oysa 40.000 yıl önce Avustralya yerlileri Avrupa ile öteki kıtalardaki toplumlara göre büyük ÇEŞME KÜRTAJ sıçrama yapmışlardı. Dünyada bilinen ağızları keskinleştirilmiş ilk taş aletlerden bazılarını; Kİ saplı ilk taş aletleri (yani; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ sapın ucuna takılmış taş başlardan oluşan baltaları); Kİ en eski deniz taşıtlarını geliştirmişlerdi. Bilinen en eski kaya resimlerinden bazıları Avustralya’da bulunmuştur. Çağdaş insanın vücut yapısına sahip insanlar Batı Avrupa’ya yerleşmeden önce Avustralya’ya yerleşmiş olabilirler. Peki; Kİ bütün bu gelişmelere karşılık niçin Avrupalılar Avustralya’yı ele geçirdi de bunun tersi olmadı?

Bu sorunun içinde ÇEŞME KÜRTAJ başka soru yatıyor. Pleyistosen Buzul Çağı sırasında okyanusların suyunun çoğunu kıtalardaki buz tabakası tutuyordu; Kİ su düzeyi bugünkü düzeyinin çok altına düşmüştü; bugün Avustralya’yı Yeni Gine’den ayıran sığ Ara- fura denizi ovalık; Kİ kuru ÇEŞME KÜRTAJ araziydi. Bundan yaklaşık 12.000 ile 8000 yıl önce buz tabakalarının erimesiyle deniz yükseldi; Kİ ovalık araziyi sular bastı; Kİ eski Büyük Avustralya kıtası Avustralya ve Yeni ÇEŞME KÜRTAJ olmak üzere iki yarı kıtaya bölündü (Şekil 15.1).

Eskiden ÇEŞME KÜRTAJ leşik olan bu iki kara kütlesindeki insan toplulukları yakın çağlarda ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ lerinden çok farklıydı. Avustralya yerlileri üzerine ÇEŞME KÜRTAJ az önce söylediklerimin tersine; Kİ Yeni Ginelilerin çoğu; Kİ örneğin Yali’nin halkı çiftçi ve

domuz çobanıydı. Yerleşik köylerde yaşıyorlardı ve siyasal olarak obalar halinde değil daha çok kabileler halinde örgütlenmişlerdi. Yeni Ginelilerin hepsinde ok ve yay vardı; Kİ çoğu çanak çömlek kullanıyordu. Avustralyalılara göre Yeni Gineliler genellikle çok daha sağlam evlere; Kİ denize dayanıklı gemilere; Kİ çok daha fazla sayıda ve çeşitlilikte kap kaçağa sahipti. Yeni Gineliler avcı/yiyecek toplayıcısı değil de yiyecek üreticisi oldukları için Avustralyalılara göre nüfus yoğunluğu ortalaması çok daha yüksek toplumlarda yaşıyorlardı: Yeni Gine’nin yüzölçümü Avustralya’nınkinin onda ÇEŞME KÜRTAJ iydi ama Avustralya’daki yerel nüfusun ÇEŞME KÜRTAJ kaç kat fazlasını barındırıyordu.

Şekil 15.1. Güneydoğu Asya’dan Avustralya ve Yeni Gine’ye kadar bölge haritası. Kesiksiz çizgiler bugünkü kıyıları

gösteriyor; kesik çizgilerse deniz seviyesinin Pleyistosen Bölüm’de; Kİ bugünkü düzeyinin -yani; Kİ Asya ve Büyük Avustralya sığlıklarının- altına düştüğü zamanki kıyılan. Pleyistosen Bölüm’de Yeni ÇEŞME KÜRTAJ ve Avustralya ÇEŞME KÜRTAJ leşik durumda tek ÇEŞME KÜRTAJ kıtaydı ve Büyük Avustralya’yı oluşturuyordu; Borneo; Kİ Cava; Kİ Sumatra ve Tayvan’sa Asya anakarasının parçasıydı.

Pleyistosen Bölüm’ün Büyük Avustralyasından kopmuş daha büyük kara parçasındaki insan toplulukları gelişmekte niçin bu kadar “geri” kaldılar da; Kİ daha küçük kara parçasındakiler bu kadar hızla “ileri” gitti? Yeni Gine’deki bütün bu yenilikler Yeni Gine’den topu topu 150 kilometrelik ÇEŞME KÜRTAJ denizle; Kİ Torres Boğazıyla ayrılmış olan Avustralya’ya niçin yayılmadı? Kültürel antropoloji açısından Avustralya ile Yeni ÇEŞME KÜRTAJ arasındaki uzaklık 150 kilometreden bile azdır; Kİ çünkü Torres Boğazı’na serpiştirilmiş adalarda ok ve yay kullanan; Kİ kültürel bakımdan Yeni Ginelilere benzeyen çiftçiler yaşar. Torres Boğazı adalarının en büyüğü Avustralya’dan 16 kilometre uzaktadır. Adalılar Yeni Ginelilerle olduğu kadar Avustralya yerlileriyle de çok canlı ÇEŞME KÜRTAJ ticaret hayatı sürdürmüşlerdi. Yalnızca 16 kilometre genişliğinde olan ve sürekli kanoların mekik dokuduğu sakin ÇEŞME KÜRTAJ suyun iki kıyısında nasıl bu kadar farklı iki kültür evreni varlığını sürdürebilir?

Avustralya yerlileriyle karşılaştırıldığında Yeni Gineliler kültürel olarak “ileri” düzeydedirler. Ama çağımızdaki başka insanların çoğu onları “geri” olarak görür. On dokuzuncu yüzyıl sonunda Avrupalılar Yeni Gine’yi sömürge haline getirmeye başlayıncaya kadar Yeni Ginelilerin hiç ÇEŞME KÜRTAJ i okuma yazma bilmiyordu; taş aletler kullanıyorlardı; Kİ siyasal olarak

henüz devletler ya da ( ÇEŞME KÜRTAJ kaçı dışında) şeflikler halinde örgütlenmiş değildiler. Varsayalım ki Yeni Gineliler Avustralya yerlilerinden çok daha “gelişmiş” durumdaydı; Kİ peki İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de niçin Avrasyalılar; Kİ Afrikalılar; Kİ Amerikan yerlileri kadar “gelişmediler”? Böylece Yali’nin halkı ve onların AvustralyalI kuzenleri bilmece içinde bilmece sunuyorlar.

Avustralya’daki yerli toplumların kültürel olarak “geri” kalmasının nedenleri sorulduğunda beyaz Avustralyalıların basit ÇEŞME KÜRTAJ yanıtı var: Kabahat güya yerlilerin kendisinde. Yüz çizgileri ve deri rengi olarak yerliler elbette Avrupalılardan farklı; Kİ bu fark bazı on dokuzuncu yüzyıl sonu yazarlarını onların insansı-maymunlarla insanlar arasındaki eksik halkayı oluşturduğunu düşünmeye itti. Halkı 40.000 yıldan fazla ÇEŞME KÜRTAJ süredir okuması yazması olmayan avcı/yiyecek toplayıcılardan oluşan ÇEŞME KÜRTAJ kıtayı sömürgeleştirmelerinin üzerinden ÇEŞME KÜRTAJ kaç on yıl geçmeden; Kİ beyaz İngiliz sömürgecilerin okuryazar; Kİ yiyecek üreticisi ÇEŞME KÜRTAJ sanayi demokrasisi yaratmalarını insan başka nasıl açıklayabilir? Avustralya’da zengin bakır; Kİ kalay; Kİ kurşun; Kİ çinko yataklarının yanı sıra dünyanın en zengin demir ve alüminyum yataklarının bulunması da özellikle dikkat çekicidir. Öyleyse Avustralya yerlileri niçin metal aletlerden hâlâ habersizdi ve Yontma Taş Çağı’nda yaşıyorlardı ?

İnsan toplumlarının evriminde bu son derece denetimli ÇEŞME KÜRTAJ deneye benziyor. Kıta aynı kıta; ancak insanlar farklı. Bundan dolayı; Kİ Avustralya yerli toplumlarıyla Avrupalı Avustralya toplumların arasındaki farkın açıklaması bu toplumları oluşturan insanlardaki farkta aranmalı. Öte yandan bunda küçük ÇEŞME KÜRTAJ yanılgı olduğunu göreceğiz.

Bu mantığı irdelemenin ilk adımı olarak halkların kendilerinin kökenlerini inceleyelim. Hem Avustralya’ya hem de Yeni Gine’ye insanlar en azından 40.000 yıl önce; Kİ bu ikisinin Büyük Avustralya olarak ÇEŞME KÜRTAJ leşik oldukları ÇEŞME KÜRTAJ zamanda geldiler. Haritaya şöyle ÇEŞME KÜRTAJ göz atarsak (Şekil 15.1) sömürgecilerin en son kökenlerinin en yakın kıta; Kİ Güneydoğu Asya olması; Kİ adadan adaya atlayarak Endonezya Takımadaları yoluyla gelmiş olmaları gerektiği kanısına varırız. Bu sonucu çağdaş Avustralyalıların; Kİ Yeni Ginelilerin ve Asyalıların arasındaki genetik akrabalıklar ile bugün Filipinler’de; Kİ Malaya Yarımadası’nda; Kİ Myanmar açıklarındaki Andaman Adaları’nda fiziksel görünüşleri az çok ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ ine benzeyen ÇEŞME KÜRTAJ kaç toplumun varlığını sürdürmesi gerçeği desteklemektedir.

Sömürgeciler Büyük Avustralya’nın kıyılarına ayak basar basmaz kıtanın her yerine; Kİ en uzak köşelerine; Kİ koşulları en olumsuz olan yaşam çevrelerine kadar hızla yayıldılar. Fosiller ve yontma taş aletler onların 40.000 yıl önce Avustralya’nın güneybatı köşesinde; 35.000 yıl önce Avustralya’nın güneydoğu köşesinde ve Tasmanya’da; Kİ yani sömürgecilerin Batı Avustralya’da ya da Yeni Gine’de çıkarma yapmış olabilecekleri noktadan (Endonezya’ya ve Asya’ya en yakın bölümlerden) en uzak köşede; 30.000 yıl önce Yeni Gine’nin soğuk yaylalarında var olduklarını gösteriyor. Bütün bu yerlere batıdaki çıkarma noktasından kara yoluyla gitmiş olabilirler. Bununla ÇEŞME KÜRTAJ likte 35.000 yıl önce Yeni Gine’nin kuzeydoğusundaki Bismarck ve Solomon Takımadalarında sömürge kurabilmek için onlarca kilometre genişliğindeki denizleri aşmak gerekiyordu. İnsanların yerleşmesi 40.000 yıl öncesinden 30.000 yıl öncesine kadar geniş ÇEŞME KÜRTAJ aralığa

yayılmamış daha hızlı gerçekleşmiş de olabilir; Kİ çünkü çeşitli tarihler radyokarbon yönteminin deneysel hata payı içinde kesin olarak belirlenemiyor.

Avustralya ile Yeni Gine’nin başlangıçta ÇEŞME KÜRTAJ leşik olduğu Pleyistosen Bölüm’de Asya kıtası doğuya doğru bugünkü Borneo; Kİ Cava ve Bali adalarını içine alacak şekilde uzanıyordu; Kİ Avustralya ve Yeni Gine’ye bugünkü Güneydoğu Asya’nın kıyı çizgisinden neredeyse 1600 kilometre daha yakındı. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de Borneo’dan ya da Bali’den Pleyistosen Bölüm un Büyük Avustralyasına ulaşmak için aralarında genişlikleri 80 kilometreyi bulan boğazların da bulunduğu en azından sekiz boğazdan geçmek gerekiyordu. 40.000 yıl önce bambu sallarla; Kİ düşük teknolojiyle bu iş başarılmış olabilir ama denize dayanıklı gemiler Güney Çin kıyılarında bugün hâlâ kullanılıyor. Bu yolculuklar İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de çok güç olmuş olmalı; Kİ çünkü 40.000 yıl önceki o ilk çıkarmadan sonra on binlerce yıl boyunca Asya’dan Büyük Avustralya’ya gelen başka insanların olduğuna dair arkeolojik ÇEŞME KÜRTAJ kayıt yok. Yeni Gine’de Asya kaynaklı domuzların ve Avustralya’da Asya kaynaklı köpeklerin görülmesi şeklindeki güçlü ÇEŞME KÜRTAJ kanıta ancak son ÇEŞME KÜRTAJ kaç bin yıl içinde rastlıyoruz.

Dolayısıyla Avustralya ve Yeni Gine’deki insan toplulukları kendi kökenlerini oluşturan Asya toplumlarından kesin ÇEŞME KÜRTAJ yalıtılmışlık içinde geliştiler. Bu yalıtılmıştık bugün konuşulan dillere yansımaktadır. Bu binlerce yıllık yalıtılmışlıktan sonra; Kİ ne çağdaş Avustralya yerlilerinin dillerinin ne de (Papua dilleri denen) başlıca çağdaş Yeni ÇEŞME KÜRTAJ dil grubunun herhangi çağdaş ÇEŞME KÜRTAJ Asya diliyle ilişkisi vardır.

Yalıtılmışlık genlere ve fiziksel yapıya da yansımıştır. Genetik incelemeler Avustralya yerlileri ile Yeni Gine’nin dağ insanlarının başka kıtaların insanlarına göre çağdaş Asyalılara ÇEŞME KÜRTAJ az daha fazla benzediğini gösteriyor ama aralarında yakın akrabalık ilişkisi yok. İskelet ve fiziksel görünüm olarak Avustralya yerlileriyle Yeni Gineliler Güneydoğu Asyalılardan da farklılar; Avustralyalıların ya da Yeni Ginelilerin fotoğraflarıyla EndonezyalIların ya da Çinlilerinkini karşılaştırırsanız apaçık görürsünüz. Bütün bu farkların ÇEŞME KÜRTAJ nedeni; Kİ başlangıçta Asya’dan Büyük Avustralya’ya gelen sömürgecilerin; Kİ gerideki yurtlarında bıraktıkları Asyalı kuzenlerinden farklılaşmak için çok zamanları olması; Kİ bu sürenin büyük ÇEŞME KÜRTAJ bölümünde kuzenlerinin pek az genetik alışveriş yapmış olmalarıdır. Ama belki de daha önemli ÇEŞME KÜRTAJ nedeni Büyük Avustralya sömürgecilerinin kökenini oluşturan Güneydoğu Asya insan ailesinin yerini Çin’den yayılan başka Asyalıların almasıdır.

Avustralya yerlileriyle Yeni Gineliler genetik olarak; Kİ beden yapısı ve dil olarak ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ lerinden farklılaşmışlardı. Örneğin; Kİ insanların (genetik olarak belirlenen) belli başlı kan grupları arasında ABO denen sistemin B gruplarıyla MNS sisteminin S grupları Yeni Ginelilerde ve dünyadaki geri kalan insanların çoğunda görülür; Kİ ama her ikisi de Avustralyalılarda çoğunlukla görülmez. Yeni Ginelilerin çoğunun saçları ince kıvırcıktır; Kİ Avustralyalıların çoğununkiyse düz ya da dalgalı. Avustralya dilleriyle Yeni ÇEŞME KÜRTAJ Papua dilleri Asya dilleriyle ilişkili olmadığı gibi ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ iyle de ilişkili değildir; Kİ ancak Torres Boğazı’nın her iki kıyısına doğru yayılmış bazı sözcükler vardır.

Avustralyalılar ile Yeni Gineliler arasındaki bütün bu farklar çok farklı yaşama çevrelerinde uzun yıllar sürmüş yalıtılmışlığı yansıtmaktadır. Arafura Denizi sonunda Avustralya’yı Yeni Gine’den aşağı yukarı 10.000 yıl önce ayırdı ayıralı gen alışverişi Torres Boğazı adaları aracılığıyla pek seyrek olarak kurulacak ilişkilerle sınırlı kalmıştır. Bu olgu kıtanın iki yarısındaki insanların kendi yaşama çevrelerine uyum sağlamalarına olanak vermiştir. Yeni Gine’nin güney kıyılarının savanaları; Kİ mangrovları Kuzey Avustralya’dakilere benzer ama iki yarı kıtanın yaşama çevreleri bütün öteki önemli özellikleri açısından farklıdır.

Farklardan bazıları şunlardır: Yeni ÇEŞME KÜRTAJ neredeyse ekvatorun üzerindedir; Kİ Avustralya ise ta ılıman kuşaklara kadar uzanır; Kİ ekvatorun neredeyse 40 derece güne İZMİR KÜRTAJ FİYAT .kadar ulaşır. Yeni ÇEŞME KÜRTAJ dağlıktır; Kİ son derece girintili çıkıntılıdır; Kİ dağların yüksekliği 5000 metreyi bulur; Kİ en yüksek tepelerin üzeri buzla kaplıdır; Kİ Avustralya ise çoğunlukla düz ve yüksek olmayan ÇEŞME KÜRTAJ kıtadır – topraklarının % 94’ünün deniz seviyesinden yüksekliği 650 metrenin altındadır. Yeni ÇEŞME KÜRTAJ dünyanın en çok yağış alan yerlerinden ÇEŞME KÜRTAJ idir; Kİ Avustralya ise en kurak. Yeni Gine’nin çoğu bölgesi yılda 2500 milimetre yağış alır; Kİ yüksek yerler 5000 milimetreden fazla yağış alır; Kİ Avustralya’nın çoğu bölgesiyse 500 milimetreden az. Yeni Gine’nin ekvator iklimi mevsimden mevsime; Kİ yıldan yıla az değişiklik gösterir; Kİ ama Avustralya’nın iklimi mevsimliktir; Kİ öteki kıtaların hiç ÇEŞME KÜRTAJ inde iklim yıldan yıla bu kadar değişmez. Bu nedenle; Kİ kurumayan büyük ırmaklar Yeni Gine’yi dantel gibi süslerken; Kİ Avustralya’da sürekli akan ırmaklar çoğu zaman yalnızca Doğu Avustralya’da görülür; Avustralya’nın en büyük ırmak sistemi (Murray-Darling) kuraklık sırasında

aylarca susuz kalmıştır. Yeni Gine’de karaların çoğu sık yağmur ormanlarıyla kaplıdır; Kİ Avustralya’daki karaların çoğu yalnızca çöllerle ve kabaklaşmış kuru ormanlıklarla.

Volkanik hareketlerin sonucu olarak Yeni ÇEŞME KÜRTAJ genç ve verimli toprakla kaplıdır; Kİ buzullar durmadan ÇEŞME KÜRTAJ ileri; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ geri gider; Kİ yüksek bölgelerdeki araziyi aşındırırlar; Kİ dağlardan inen akarsular ovalara büyük miktarda alüvyon taşır. Oysa Avustralya kadar toprakları yaşlı; Kİ verimsiz; Kİ besleyicilikten yoksun ÇEŞME KÜRTAJ kıta yoktur; Kİ çünkü Avustralya’da fazla volkanik hareket yoktur; Kİ yüksek dağlar ve buzullar da yoktur. Avustralya’nın topraklarının onda ÇEŞME KÜRTAJ ine sahip olmasına karşın Yeni Gine’de Avustralya’daki memeli türlerinin ve kuş türlerinin neredeyse hepsi vardır -Yeni Gine’nin ekvator bölgesinde bulunmasının; Kİ çok daha fazla yağış almasının; Kİ daha verimli; Kİ daha yüksek tepeli olmasının ÇEŞME KÜRTAJ sonucu. Bütün bu çevresel farklar bu iki yarı kıtanın şimdi ele alacağımız ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KÜRTAJ inden çok farklı kültürel tarihlerini etkiledi.

Büyük Avustralya’da en eski en yoğun yiyecek üretimi ile en yoğunluklu nüfuslar Yeni Gine’nin dağlık bölgesindeki vadilerde; Kİ deniz seviyesinden 1300 ile 3000 metre yükseklikte ortaya çıktı. Yapılan kazılar sonucunda 9000 yıl önceye kadar giden ve 6000 yıl önce yaygınlık kazanan karmaşık ÇEŞME KÜRTAJ kanalizasyon hendeği sistemi ve daha kuru bölgelerde toprağı nemli tutmaya yarayan setler ortaya çıktı. Hendek sistemleri bugün yüksek bölgelerde bahçe yapmak üzere bataklık arazileri kurutmakta kullanılanlara benziyordu. Polen incelemeleri yaklaşık 5000 yıl önce yüksek bölgelerdeki vadilerde yaygın ormansızlaştırmalar olduğunu kanıtlıyor; Kİ demek ki tarım yapmak için ormanları kesip tarla açıyorlardı.

Bugün yüksek bölge tarımının belli başlı ürünleri taro; Kİ muz; Kİ yam; Kİ şekerkamışı; Kİ yenebilir ot saplan; Kİ çeşitli yapraklı ÇEŞME KADIN DOĞUMler ile yeni yeni yetiştirilen tatlı patatestir. Taro; Kİ muz ve yam; Kİ ÇEŞME KÜRTAJ ÇEŞME KADIN DOĞUM evcilleştirme bölgesi olduğuna kuşku bulunmayan Güneydoğu Asya’nın yerli ürünleri olduğu için; Kİ Yeni Gine’nin yüksek bölge ürünlerinin; Kİ tatlı patates dışında; Kİ Asya’dan geldiğine inanılıyordu. Ama sonunda şekerkamışının; Kİ yapraklı sebzelerin; Kİ yenebilir ot saplarının Yeni Gineli türler oldukları; Kİ Yeni Gine’de yetiştirilen belli muz türlerinin Asyalı değil daha çok Yeni Gineli atalara sahip oldukları; Kİ taro ile bazı yam ÇEŞME KADIN DOĞUMlerinin Asya’nın yerli ÇEŞME KADIN DOĞUMsi olduğu kadar Yeni Gine’nin de olduğu anlaşıldı. Yeni ÇEŞME KÜRTAJ tarımı gerçekten de Asya kökenli olsaydı yüksek bölge ürünlerinin kesin olarak Asya’dan gelmiş olması gerekirdi ama böylesi hiç yok. Bu nedenlerden dolayı Yeni Gine’nin yüksek bölgelerinde tarımın Yeni Gine’de bulunan yaban ÇEŞME KADIN DOĞUM türlerinin evcilleştirilmesiyle yerel olarak başladığı genel olarak kabul ediliyor.

Böylece Yeni ÇEŞME KÜRTAJ dünyada ÇEŞME KADIN DOĞUMlerin bağımsız olarak evcilleştirildiği merkezlerden ÇEŞME KÜRTAJ i olarak Bereketli Hilal in; Kİ Çin’in ve ÇEŞME KÜRTAJ kaç başka bölgenin yanında yerini alıyor. Arkeolojik kazı yerlerinde 6000 yıl önce yüksek bölgelerde yetiştirilen gerçek ÇEŞME KADIN DOĞUMlerin hiç ÇEŞME KÜRTAJ kalıntısına rastlanmadı. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de bu hiç şaşırtıcı değil; Kİ çünkü yüksek bölgelerin bugünkü ana ürünleri; Kİ özel koşullar altında olmadıkça görünür arkeolojik kalıntı ÇEŞME KÜRTAJ akacak cinsten ÇEŞME KADIN DOĞUMler değil. Bu yüzden de bunların bazılarının (özellikle de günümüze kalmış olan eski kanal sistemi bugün taro yetiştirmek için kullanılan sisteme çok benzediği için); Kİ yüksek bölge tarımının ilk temel taşları olması olasılığı var.

Yeni Gine’nin yüksek bölgelerindeki yiyecek üretiminde; Kİ ilk Avrupalı kâşiflerin gördükleri gibi; Kİ su götürmez şekilde yabancı olan üç öğe tavuk; Kİ domuz ve tatlı patatestir. Tavuk ve domuz Güneydoğu Asya’da evcilleştirilmiş ve XVII. Bölüm de tartışacağımız; Kİ son kertede Güney Çin kaynaklı Avustronezyalılar tarafından yaklaşık 3600 yıl önce Yeni Gine’ye ve öteki Büyük Okyanus adalarına taşınmıştır. (Domuzlar daha önce gelmiş olabilir.) Anavatanı Güney Amerika olan tatlı patatese gelince; Kİ anlaşılan İspanyollar tarafından Filipinler’e taşındıktan sonraki ÇEŞME KÜRTAJ kaç yüzyıl içinde Yeni Gine’ye ulaştı. Yeni Gine’ye ulaştıktan sonra da tatlı patates yüksek bölgelerin baş ürünü olan taronun yerini aldı; Kİ çünkü daha kısa zamanda yetişiyor; Kİ dönüm başına daha fazla ürün veriyor ve kötü toprak koşullarına karşı daha fazla dayanıklılık gösteriyordu.

Yeni Gine’nin yayla tarımı binlerce yıl önce büyük ÇEŞME KÜRTAJ nüfus patlamasını tetiklemiş olsa gerekir; Kİ çünkü Yeni Gine’nin dev keseli hayvanlarının oluşturduğu başlangıçtaki mega-fauna yok olduktan sonra yüksek bölgeler herhalde ancak çok düşük yoğunlukta avcı/yiyecek toplayıcısı nüfusları barındırabilirdi. Tatlı patatesin gelişi son yüzyıllarda ÇEŞME KÜRTAJ başka patlamaya daha yol açtı. Avrupalılar 1930’larda uçakla yüksek bölgelerin üstünde ilk uçtuklarında aşağıda Hollanda manzarasına benzer ÇEŞME KÜRTAJ manzara görünce çok şaşırmışlardı. Ormanları tamamıyla yok edilmiş geniş vadilerde benek benek köyler vardı; Kİ bütün vadi tabanı yoğun yiyecek üretimi için kullanılan; Kİ suyu kurutulmuş ve çevresine çit çekilmiş tarlalarla kaplıydı. Bu manzara yontma taş aletlere sahip çiftçilerin yüksek bölgelerde yoğun nüfus düze İZMİR KÜRTAJ FİYAT .ulaştıklarının ÇEŞME KÜRTAJ kanıtıdır.

içi hareketler için de geçerlidir. Çeşitli yasaları içeren geniş kaps

ÇEŞME KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ

Dördüncü Kısım: Beş Bölümde Devriâlem

XIV. Bölüm: Yali’nin Halkı

Bunlara da göz atalım.

MUŞ KÜRTAJ

BİTLİS KÜRTAJ

SİVAS KÜRTAJ

AKSARAY KÜRTAJ

NEVŞEHİR KÜRTAJ

Аборт Турция – БЕЗБОЛЕЗНЕННО / БЕЗОПАСНО