BAYRAKLI KÜRTAJ / ACISIZ-GÜVENLİ
TEL: O541 998 34 34
Kürtaj bir doğum kontrol yöntemi değildir. Çeşitli nedenlerle eğer çocuk doğurmak-gebelik için uygun zamanda olmadığınızı düşünüyorsanız öncelikle modern aile planlaması yöntemlerinden birini kullanın. Kondom, doğum kontrol hapı, spiral takılması başlıca yöntemlerdir. İstenen çocuk sayısına ulaştığınızı düşünüyorsanız doktorunuzun onayıyla tüplerinizi bağlatabilirsiniz. Takvim yöntemi , geri çekme veya ilişki sonrası vajinal yıkamanın kesinlikle güvenilir yöntemler olmadığını bilmelisiniz
Her şeye rağmen gebelik oluştuysa bunu gerçekten istemediğinizden emin olmalısınız. Kürtaj sonrası pişmanlık yaşayabileceğinizi göz önünde bulundurarak karar verin. KÜRTAJ KARARINIZI BİR DAHA GÖZDEN GEÇİRİN.
Kesinlikle kürtaj olmaya karar verdiyseniz bunu Kadın Doğum hekiminin kontrolünde steril koşulları sağlayan bir klinikte olun. Her ne kadar karmaşık bir işlem olmasa da uygun olmayan koşullarda yapılan bir kürtaj bütün ömrünüz boyunca size sorun oluşturabilir
Kliniğimizde hasta mahremiyetine katı kurallarla özen gösterilir. Hasta bilgileri hiçbir şekilde üçüncü kişi veya kurumlarla paylaşılmaz.
Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.
İŞLEM HAKKINDA:
- İŞLEM BİLGİLERİ KESİNLİKLE GİZLİ KALIR. KESİNLİKLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VE KURUMLARLA PAYLAŞILMAZ.
- DİPOSİBLE MALZEME (KANÜL) KULLANILIR. BASKA HASTALARDA KULLANILAN KANÜLLER İLE KÜRTAJ YAPILMAZ.
- SADECE VAKUM YÖNTEMİ İLE KÜRETAJ YAPILIR. METAL BİR CİHAZ VEYA ALET KULLANMIYORUZ.
- KÜRTAJ İŞLEMİ SON DERECE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YAPILIR. DAHA SONRA GEBE KALMAK İSTEDİĞİNİZDE SORUN YAŞAMZSINIZ.
- KÜRTAJ İŞLEMİ HASTANE ORTAMINDA TAMAMEN STERİL ŞARTLARDA YAPILIR.
TEL: O541 998 34 34
KÜRTAJ UYGUNSUZ KOŞULLARDA YAPILIRSA NELER OLABİLİR?
RAHİM DELİNMESİ
CİDDİ YUMURTALIK YADA KARIN İÇİ ENFEKSİYON
ÖMÜR BOYU SÜRECEK RAHİM YAPIŞIKLIĞI
ÖMÜR BOYU SÜRECEK ADET GÖRMEME PROBLEMİ (ASCHERMAN SENDROMU)
RAHİM AĞZI YIRTIKLARI
KALICI KISIRLIK
Bu problemlerin olmaması için sadece işlem konusunda yetenek- tecrübe olması yetmez. Ultrasonografi ile doğru rahim açısı tespiti, işlem sonrası ultrason ile doğru rahim iç kısmı ölçümü, doğru kürtaj zamanlama kararı vermek de gereklidir. Ayrıca kürtaj sonrası doğru ilaç seçimi de çok önemlidir.
Kliniğimizde il dışından gelen hastalarımıza öncelik tanınmaktadır. Sorularınız ve sıra önceliği için telefondan bilgi alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle cevap verilemediği durumlarda kısa mesaj veya whatsapp yoluyla ulaşabilirsiniz veya iletişim kısmından mail atabilirsiniz.
Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.
TEL: O541 998 34 34
Detaylı teknik konulara girmeden akla gelecek ilk soruları hızlıca cevaplayalım.
Vakumlu kürtaj
Bir çok klinik kürtaj işlemi içi vakum aspirasyon yöntemini kullanmaktadır. Vakumlu küretaj rahmin her ay çoğalıp adet kanamasıyla atılan kısmına yani endometriuma zarar vermez. Böylece rahimde yapışıklık, tekrar gebe kalmakta zorluk, rahim delinmesi, aşırı kanama , şiddetli ağrı gibi durumlar olmaz
Kanül adı verilen ve uç bölümü son derece ince olan plastik aletler kullanılır. Yumuşak plastik kanüller rahim dokusuna zarar vermez. Merkezimizde rutin uygulamada sadece vakumlu küretaj yöntemiyle işlem yapmaktayız.
Bu işlemin riskleri nelerdir?
Bütün tıbbi işlemlerde bazı riskler mevcuttur. İşleminiz iyi bir klinikte yapıldığında riskiniz sıfıra yakındır. İyi bir klinikten kastımız öncelikle iyi bir ultrasonla gebelik haftasının ve rahim yönünün belirlenmesi, kaliteli vakum sistemleri kullanılması, genel hijyendir.
Klinikte ne kadar süre kalmam gerekir?
Daha önce doğum yapmamış kişilerde rahim ağzı (serviks) sert olur. Zorlayıcı bir işlem olmaması için ilaç verilip biraz beklemek uygun olur. İşleminiz acil durumlarda birkaç dakikada yapılabilir. Rahim ağzı yapısı ve gebelik haftasına göre ilaç alıp yaklaşık bir saat beklemeniz de önerilebilir. İşlemin hazırlık kısımları hariç net süresi çoğu zaman 2-3 dakikadır.
İşime kaç günde dönebilirim?
Aynı gün işinize dönebilirsiniz.
Kürtaj sonrası ne zaman cinsel ilişkide bulunabilirim?
Kürtajdan 10 gün sonra cinsel ilişkide bulunabilirsiniz.
Aşırı ağrım olur mu?
İyi bir anesteziyle hemen hemen hiç ağrınız olmaz. Nadiren az miktarda ağrı olabilir.
Kürtaj sonrası kanama kaç gün sürer?
Kanama çoğunlukla 1-7 gün sürer. Eğer daha uzun sürerse doktorunuzla görüşüp ultrason kontrolüne gelmeniz gerekir. Vakum yöntemi en iyi yöntem olmakla beraber vakum yöntemiyle yapılan kürtaj sonrasında kanamalar daha uzun sürebilir. Eski yöntemle yani küretle temizleme yöntemiyle kanama ve parça kalması ihtimali daha azdır. Çünkü bu yöntemle rahim içi keskin uçlu metal kaşıklarla iyice temizlenir. Bu detaylı temizleme kanamanın daha az olmasını sağlar ancak ciddi riskler barındırır. Rahim zarar görebilir. Vakum yöntemiyle kanamlar biraz daha uzun sürebilir ama kesinlikle en güvenilir yöntemdir.
Kürtaj olduğum daha sonra anlaşılır mı?
Hayır sağlıklı bir işlem sonrasında ultrason veya başka yöntemlerle kürtaj olduğunuz anlaşılmaz.
Kürtaj sonrası hangi ilaçları kullanmak gerekir?
Doktorunuzun size verdiği ilaçlar temel olarak iki gruptan oluşur
1-Ağrı kesici
2-Antibiyotik (olası bir enfeksiyona karşı)
Bazen bu iki grup iacın yanına ek ilaçlar yazılabilir. Örneğin muayene sırasında belirgin vajinal akıntı izlendiyse fitil tarzında ilaçlar yazılabilir. Eğer fitil yazıldıysa kanamanız tam olarak geçince kullanmaya başlayın. Ağrınız yoksa ve doktorunuz başka bir şey söylemediyse ağrı kesici ilaç kullanmayabilirsiniz.
Daha sonraki gebeliğimi etkiler mi, sorun yaşar mıyım?
Hayır kürtaj uygun şartlarda yapıldıysa sonraki gebeliklerinizi etkilemez. Gebe kalmanıza engel olmaz. Oluşan gebelikte problem yaşamanıza neden olmaz.
Kürtaj olduğum bilgisi başkalarıyla paylaşılır mı?
Kliniklerin kendi uygulamaları vardır. Bizim kliniğimizde bilgiler kesinlikle başka kişi ya da kurumlarla paylaşılmaz.
Kliniğe gelirken neler yapmam gerekir?
Öncelikle kürtaj kararınızı iyice düşünün. Gerekirse bir yakınızla görüşün veya profesyonel destek alın, işlemi aceleye getirmeyin. Yasal işlem yapılma süresinin ülkemizde 10 hafta (ilişki tarihinden sayınca yaklaşık (56 gün) olduğunu biliniz. Bu süreyi geçerse kürtaj olamazsınız. İşleminiz sabah saatlerinde yapılacaksa aç olarak gelin, öğleden sonra yapılacaksa kahvaltı edin ancak ardından bir şey yemeyin. Tıbbi geçmişinizle ilgili sorulan soruların cevaplarını doktorunuza eksiksiz aktarın.
Kürtaj fiyatları neye göre belirlenir?
Çoğu klinik gebelik haftasına , daha önce doğum veya sezaryen olup olmamasına ve ek tıbbi duruma göre fiyat belirler. Daha önce doğum yapanlarda işlem nisbeten kolay olmaktadır. Güncel fiyat bilgisi için lütfen arayınız.
Kürtaj en eken hangi haftada yapılır?
Gebeliğin kan veya idrar testleriyle tespitinden sonra ultrason kontrolü gerekir. Gebelik ultrasonda teyit edildiğinde işlem yapılabilir. Hastanın kilosu ve diğer bazı faktörlere bağlı olarak 4-6 haftalarda karından yapılan ultrasonla tespit edilebilir. Vajinal ultrasonla çoğunlukla 4 hafta civarında tespit yapılır. Gebelikten şüphelendiğinizde eğer kesin olarak istemediğinize karar verdiyseniz testlerle teyit edin. Erken dönemde en iyi gebelik belirleme yöntemi kan testidir. Gebelik sadece kan testiyle tespit edildiyse yani henüz ultrasonda görülmediyse kürtaj işlemi yapılmaz.
Kürtaj en geç hangi haftada yapılır?
Türkiye’de yasal kürtaj süresi 10 haftadır. Bu süre adet tarihinden sayınca 10 hafta olmakla birlikte ilişki tarihinden sayınca 8 haftaya (56 gün ) denk gelmektedir.
Kürtajdan sonra işlemin doğru yapıldığı test edilecek mi?
Evet. Kürtaj işleminden sonra ultrasonla tekrar rahim içine bakılır. İşlem doğru yapılmış mı, içerde parça var mı, kanama odağı var mı diye kontrol edilir.
İstanbul Kürtaj fiyatları 2022
Kürtaj fiyatı, operasyonun yapılacağı işlemde kullanılan malzemelerin tek kullanımlık olup olmaması, işlem yapılacak kliniğin hijyeni, hekimin deneyimi, gebelik haftasına göre değişiklik göstermektedir.
Kürtaj sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Kürtaj anestezili (uyutularak) yapıldıysa işlem sonrası uyku hali,unutkanlık, dikkat dağınıklığı olabilir. Kürtaj işlemine ciddi psikolojik baskı-kararsızlıkla giren kişilerde işlem sonrası çok nadiren de olsa pişmanlık, ağlama krizleri olabilir. Bu stresli durumdan kurtulmanın verdiği aşırı sevinç de ağlama krizlerine yol açabilir.
Anestezi ile kürtaj olanların ilk bir saat araç kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapmaması gerekir.
Muayenehanede kürtaj yapılır mı?
Muayenehane ölçeğindeki yerlerde kürtaj yapılması durumu ülkeden ülkeye değişmektedir. Aslında kürtaj yapılıp yapılmaması ya da hangi haftaya kadar yapılabileceği ülkeler arasında ciddi farklılıklar gösterir. Muayenehane ölçeğinde bir klinikte işlem yapılması başka herhangi bir sağlık sorunu olmayan birinde tıbbi prosedür olarak son derece güvenlidir.
Kürtaj sonrası kısırlık olur mu?
Kürtaj işlemi araba kullanmaya benzer. Çok aşırı zor değildir ancak basit dikkatsizlikler düzeltilemez ciddi sorunlara yol açabilir.
Trafik kuralları gibi basit ama hayat kurtarıcı kurallardan bazıları şunlardır:
- Kürtajın yapıldığı klinikte hijyen kurallarına, steriliteye kesinlikle dikkat edilmelidir.
- Kürtaj işlemini yapan hekim kesinlikle bu konuda çok tecrübeli olmalıdır. Sadece işlem konusunda değil ultrason konusunda da tecrübeli olmalıdır. Çünkü işlem öncesi rahim açısının doğru tespit edilmesi, işlem sonrası parça kalıp kalmadığının net anlaşılması ancak ultrasonla mümkün olabilmektedir.
- Kürtaj işleminde hekime yardımcı olan sağlık personelinin bu konuda tam eğitimli olması gerekir.
- Mümkünse sadece vakum yöntemi kullanılmalı. Vakum yöntemi kullanmayan bir klinikte bu işlem yapılmamalıdır.
- Eğer gerekli ise kürtaj öncesinde rahim ağzını yumuşatıcı ilaç verip bir-iki saat kadar beklemek gerekir. Biraz sabırlı davranmak çok büyük sorunları önleyebilir.
- İşlem sonrası verilen ilaçların düzenli olarak kullanılması gerekir. Antibiyotiği düzensiz kullanmak ya da hiç kullanmamak Çok ciddi sorunlara yol açabilir.
- İşlem sonrası size verilen kontrol tarihinde doktorunuzla iletişime geçin.
Eğer bütün kurallara uyulursa kürtaj sonrasında kısırlık veya başka bir sorun yaşama ihtimaliniz hemen hemen hiç yoktur.
Eş onayı olmadan kürtaj yapılır mı?
Kadın doğum klinikleri kürtaj işlemi için eş onayı olmasını tercih eder. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.
18 yaşından küçükler kürtaj olabilir mi?
Kürtaj işleminin yapılabilmesi için kürtaj olacak kişinin 18 yaşından büyük olması gerekir. Ebeveyin onayıyla veya yasal belgeler ile 18 yaşından önce kürtaj yapılabilir. Konunun hassas olduğu ve herhangi bir yaşta bu işlemin yapılamayacağı bilinmelidir. 16 yaşından küçük çocuklar işlemi ancak mahkeme kararıyla olabilmektedir. Detaylar ve istenebilecek belgeler için lütfen arayınız.
Adet tarihi geçmeden kürtaj olur mu?
Kürtaj işlemi için adet tarihinizin tek başına herhangi bir önemi yoktur. Gebelik şüpheniz varsa öncelikle test yaptırın. En garantili test kanda yapılan test ( BHCG) dir. İdrar testlerinin güvenilirliği daha azdır. İdrar testinde gebelik var görünüyorsa hemen hemen kesinlikle gebelik vardır. İdrar testinde sonuç negatifse yani tek çizgiyse gebeliğin olmadığını söyleyebiliriz ancak bu çok güvenilir bir sonuç değildir. Hala şüpheniz varsa ya birer hafta arayla adet görünceye kadar gebelik testi yaptırın ya da kanda gebelik testi yaptırın.
Dış gebelikte kürtaj olur mu?
Hayır. Dış gebelikte kürtaj yapılamaz (tanı için olan özel durumlar hariç).
Ultrasonda gebelik görülmeden kürtaj yapılır mı?
Hayır. Ultrasonda gebeliğin rahim içinde olduğu net olarak görülmeden tanısal amaçlı özel durumlar hariç kürtaj işlemi yapılamaz.
Kan testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?
Kan testi yani bhcg testinde gebelik çıktıysa öncelikle değerin kaç olduğuna bakılır. 1500 üzeri değerlerde vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülür. Eğer bhcg 1500, duruma göre bazen 2000 olduğu halde hala vajinal ultrasonla gebelik kesesi görülmüyorsa dış gebelik açısından yakın takip gerekir.
Evde yapılan idrar testinde gebelik çıktıysa ne zaman kürtaj olabilirim?
Evde yapılan gebelik testi gebelik haftası için bize yardımcı olmamaktadır. Yapılacak en doğru şey eğer gebelik kesinlikle istenmiyorsa doktorunuza başvurmaktır. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.
Devlet hastanesinde kürtaj yapılır mı?
Yasal olarak uygun durumlarda yapılabilir. Devlet hastanesinde de özel kliniklerde olduğu gibi aynı işlem aynı prosedürler çerçevesinde yapılabilir. Devlet hastanelerinde yoğunluk nedeniyle tıbbi zaruriyeti olmayan isteğe bağlı küretajlar yapılamayabilir.
Ancak devlet hastanelerine başvurduğunuzda kürtaj işlemi yoğunluk nedeniyle hasta kabul edilemediği gibi bir dönüş alabilirsiniz. Yoğunluk nedeniyle devlet hastanesinde kürtaj işlemini gerçekleştirilemeyebilir. Ayrıca yasalar çerçevesinde evli olan kadınların kürtaj yaptırabilmesi için eşlerinin de rızasının olduğuna dair belgesinin de olması gerektiği unutulmamalıdır.
Tıp merkezlerinde kürtaj yapılır mı?
Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir. Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.
Özel hastanede kürtaj yapılır mı?
Evet. Uygun şartları sağlayan hastane ve tıp merkezlerinde kürtaj yapılabilir . Bu konuda çekinmeden kliniğimizi arayabilirsiniz.
Gizli kürtaj yaptırmak istiyorum, bu mümkün mü?
Hasta hakları ve kişisel bilgileri koruma kanunu çerçevesinde bütün bilgilerinizin mahremiyeti sağlanmalıdır. Kliniğimizde bu konu hassas olarak değerlendirilir. Hiçbir bilginiz başka kişi ve kurumlarla paylaşılmaz.
Kızlık zarına zarar vermeden kürtaj yapılır mı?
Evet yapılabilir. Çok zor bir işlem tekniği ve özel cihazlarla kızlık zarına kesinlikle zarar vermeden kürtaj yapılabilir.
Kürtaj için genel anestezi mi lokal anestezi mi daha iyidir?
Lokal anesteziyle tamamen ağrısız olarak kürtaj yapılabilir. Yine de pek çok kişi kürtaj işlemi için genel anesteziyi tercih eder. Eğer kürtaj olacak kişi daha önce normal doğum yapmışsa lokal anestezi tercih etmek daha uygun olabilir. Kürtaj olacak kişi çoğunlukla işlemle ilgili hiçbir şey hatırlamak istemez. Bu durumda genel anestezi tercih etmek daha iyi bir seçenektir. Genel anestezi mi lokal anestezi mi sorusunun cevabı tıbbi durumla ilgili olduğu kadar hastanın ağrı eşiği ve endişe düzeyiyle de ilgilidir.
Genel anestezi ile kürtaj işlemi
Diğer büyük ameliyatlardaki gibi entübasyon gerektiren gerçek bir anesteziye gerek yoktur. Toplam 3-4 dakika süren kısa bir özel anestezi türüyle yapılır. Son derece güvenlidir. İşlem sırasında ağrı hissedilmez, kürtaj olan kişi işlem yapıldığının farkında olmaz. Kürtajdan sonra kişinin kendine gelme süresi çok kısadır. Anestezik madde damar yolundan verilir. Kürtaj olacak kişi başka birinden destek almadan kendi kendine kliniğe gelip genel anesteziyle kürtaj olabilir. Gerekli destek tecrübeli elemanlarımızla sağlanır. Hasta kendine geldikten sonra kendi başına klinikten ayrılabilir.
Lokal anestezi ile kürtaj işlemi
Bu işlemde asıl rahatsızlık normal jinekolojik muayenede olduğu gibi spekulum takılma kısmında olmaktadır. Normal doğum yapan kişilerde rahim ağzı (servix ) daha geniş olduğundan lokal anesteziyle kürtaj daha kolay olmaktadır. Lokal anestezi uygun madde, uygun dozajda tecrübeli doktorın elinde genel anestezi kadar etkin bir yöntemdir.
Uzak bir ilde oturuyor olsanız bile sadece soru sormak için rahatlıkla mesaj atabilirsiniz, arayabilirsiniz, ortalama fiyat bilgisi alabilirsiniz. Lütfen çekinmeyin.
OP DR SEZGİN DURSUN
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI
OP DR SEZGİN DURSUN
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI
Benim obalarla ilgili deneyimlerim Yeni Gine’de Fayuların yaşadıkları Lakes Plains diye bilinen bataklık ve ovalık arazi bölgesine dayanıyor. Oralarda ben hâlâ BAYRAKLI KÜRTAJ kaç yetişkin ile onların bakımına muhtaç çocuklardan ve yaşlılardan oluşan; Kİ akarsu kıyılarında derme çatma geçici barınaklarda yaşayan ve yaya olarak ya da kanoyla yolculuk eden büyük ailelerle karşılaşıyorum. Yeni Gine’deki insanların çoğu ve dünyanın başka yerlerindeki insanların hemen hemen hepsi artık yerleşik ve daha büyük öbekler halinde yaşarken Lakes Plains’deki insanlar niçin göçebe obalar halinde yaşamaya devam ediyorlar? BAYRAKLI KÜRTAJ kere o bölge pek çok insanın BAYRAKLI KÜRTAJ arada yaşamasına olanak verecek yoğunluklu BAYRAKLI KÜRTAJ biçimde BAYRAKLI KÜRTAJ araya
gelmiş yerel kaynaklardan yoksun; Kİ sonra (tarım ürünlerini getiren misyonerlerin gelişine kadar) verimli BAYRAKLI KÜRTAJ çiftçiliğe elverecek yerli tarım ürünleri yok. Obaların başlıca besin kaynağı sagu palmiyeleriydi; palmiye ağacı tam olgunluğa erdiği zaman göbeğinde nişastalı BAYRAKLI KÜRTAJ öz olur. Obalar göçebedir çünkü BAYRAKLI KÜRTAJ bölgede olgunlaşan palmiye ağaçlarını kestikten sonra başka yere gitmek zorundadırlar. Obalardaki insan sayısı hastalıklar (özellikle sıtma); Kİ bataklıkta hammadde yokluğu (taş aletlerin bile ticaret yoluyla elde edilmesi); Kİ bataklığın insanlara çok sınırlı miktarda yiyecek sağlaması gibi nedenlerle düşük kalır. Mevcut insan teknolojilerine açık kaynaklar konusunda bunların benzeri sınırlamalar; Kİ dünyada son günlerde başka obaların oturdukları bölgelerde de söz konusudur.
Bizim en yakın akrabalarımız olan Afrika gorilleri; Kİ şempanzeleri; Kİ bonoboları da obalar halinde yaşarlar. Gelişen yiyecek elde etme teknolojileri avcıların ve yiyecek toplayıcıların kaynak bakımından zengin bazı bölgelerde sürekli ikâmet etmelerine olanak sağlayıncaya kadar insanların da böyle yaşadığı düşünülüyor. Oba bize milyonlarca yıllık evrim tarihimizden miras kalmış siyasal; Kİ ekonomik ve toplumsal BAYRAKLI KÜRTAJ düzendir. Bunun ötesinde bizim bütün gelişmelerimiz son BAYRAKLI KÜRTAJ kaç on bin yılın ürünüdür.
Obadan sonraki evrelerin BAYRAKLI KÜRTAJ incisi kabiledir; Kİ kabilenin farkı (genelde onlu sayılarla değil yüzlü sayılarla ölçülen) daha büyük BAYRAKLI KÜRTAJ topluluk olması; Kİ çoğu kez değişmez BAYRAKLI KÜRTAJ yerleşim yerinin bulunmasıdır. Bununla BAYRAKLI KÜRTAJ likte bazı kabileler; Kİ hatta şeflikler mevsimlere göre yer değiştiren sürü sahiplerinden oluşur.
Yeni Gine’nin yüksek bölgelerinde yaşayanlar kabile düzenine örnek oluştururlar; sömürge yönetimi gelmeden önce onların siyasal BAYRAKLI KÜRTAJ imi BAYRAKLI KÜRTAJ köy ya da BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ ine yakın yakın kurulmuş köylerden oluşan BAYRAKLI KÜRTAJ öbekti. Bu siyasal tanımıyla “kabile”; Kİ dilcilerin ve kültür antropologlarının “kabile” olarak tanımladıkları -yani dil ve kültür BAYRAKLI KÜRTAJ liği olan BAYRAKLI KÜRTAJ topluluk olarak tanımladıkları- şeyden genellikle çok daha küçüktür. Örneğin; Kİ 1964’te ben Foreler olarak bilinen dağlık bölge insanları arasında çalışmaya başladım. Dilsel ve kültürel ölçülere göre o zamanlar Foreler 12.000 kişiydiler; Kİ konuşulan iki lehçe vardı; Kİ bunları konuşanlar BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ lerini anlayabiliyorlardı; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ kaç yüz kişilik 65 köyleri vardı. Ama Fore dil topluluğunun köyleri arasında siyasal BAYRAKLI KÜRTAJ lik diye BAYRAKLI KÜRTAJ şey yoktu. Köyler arasındaki savaşlar da ittifaklar da çiçek dürbünü gibi değişiyordu; Kİ hiç BAYRAKLI KÜRTAJ köy için komşularının Fore dili mi yoksa başka BAYRAKLI KÜRTAJ dil mi konuştuğu önemli değildi.
Yeni Gine’nin; Kİ Melanezya’nın; Kİ Amazon’un büyük BAYRAKLI KÜRTAJ bölümünde; Kİ son yıllarda bağımsız olan; Kİ şimdiyse değişik şekilde ulusal devletlerin denetimine girmiş kabileler hâlâ yaşıyor. Büyük ama şefliklerin aşağıda açıklayacağım arkeolojik özelliklerini taşımayan yerleşim yerlerinin bulunduğunu gösteren arkeolojik kanıtlara bakarak; Kİ geçmişte buna benzer kabile düzenlerinin var olduğu sonucunu çıkarıyoruz. Bu kanıtlar kabile düzenlerinin Bereketli Hilal de; Kİ daha sonra başka yerlerde 13.000 yıl önce başladığına işaret ediyor. Yerleşik yaşamanın önkoşulu ya yiyecek üretimidir ya da küçük BAYRAKLI KÜRTAJ bölge içinde avlanabilecek; Kİ toplanabilecek şeylerin BAYRAKLI KÜRTAJ araya toplandığı BAYRAKLI KÜRTAJ çevredir. Yerleşim yerlerinin; Kİ buradan hareketle kabilelerin; Kİ iklim değişikliğiyle gelişmiş teknolojinin BAYRAKLI KÜRTAJ leşmesi sonucu yaban
tahıl ürünün bol olduğu BAYRAKLI KÜRTAJ zamanda serpilmesinin nedeni budur.
BAYRAKLI KÜRTAJ yerde yerleşik ve daha kalabalık BAYRAKLI KÜRTAJ topluluk olarak obadan farklı olmasının yanı sıra kabile; Kİ aralarında kız alıp veren; Kİ klan denen; Kİ resmen tanınan BAYRAKLI KÜRTAJ den fazla gruptan oluşması açısından da farklıdır. Toprak bütün kabileye değil belli BAYRAKLI KÜRTAJ klana aittir. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de BAYRAKLI KÜRTAJ kabiledeki insan sayısı herkesin BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ ini adıyla ve ilişkileriyle tanımasına elverecek kadar azdır.
Başka türde insan öbekleri için de ‘ BAYRAKLI KÜRTAJ kaç yüz”; Kİ herkesin herkesi tanıma ölçüsünün en üst sınırı gibidir. Bizim devlet evresindeki toplumlarımızda; Kİ örneğin; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ okul müdürünün okulda BAYRAKLI KÜRTAJ kaç yüz öğrenci varsa hepsini adıyla tanıma olasılığı vardır ama BAYRAKLI KÜRTAJ kaç binse yoktur. İnsanları yönetim örgütlenmesinin; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ kaç yüzden fazla üyesi olan toplumlarda genellikle kabile örgütlenmesinden şefliğe dönüşmesinin nedeni; Kİ büyük topluluklarda yabancılar arasındaki anlaşmazlıkları çözme sorununun son derece güçleşmesidir. Anlaşmazlıkları çözme konusunda sorun çıkaran BAYRAKLI KÜRTAJ başka şey de kabilelerde hemen hemen herkesin herkesle ya kan bağı ya evlilik ya da her ikisi aracılığıyla hısım akraba olmasıdır. Kabile üyelerini BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ ine bağlayan bu bağlar polisi; Kİ yasaları; Kİ daha büyük hacimli toplumların anlaşmazlıkları çözmeye yarayan kurumlarını gereksiz hale getirir; Kİ çünkü anlaşmazlığa düşen herhangi iki köylünün pek çok ortak akrabası vardır; Kİ onlar anlaşmazlığın sertleşmemesi
| için her iki | tarafa da | baskı yaparlar. Geleneksel Yeni Gine |
| toplumunda | BAYRAKLI KÜRTAJ Yeni | Gineli tanımadığı BAYRAKLI KÜRTAJ Yeni Gineliyle |
| karşılaşırsa; Kİ | kendi | köylerinden başka BAYRAKLI KÜRTAJ yerde |
karşılaşmışlarsa; Kİ her ikisi de BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ inin akrabalarını uzun uzun soruştururdu; Kİ niyetleri aralarında BAYRAKLI KÜRTAJ bağ saptamak; Kİ böylece BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ lerini öldürmeye kalkışmamak için geçerli BAYRAKLI KÜRTAJ neden bulmaktı.
Obalarla kabileler arasındaki bütün bu farklılıklara karşın pek çok benzerlik vardır. Kabilelerde hâlâ resmi olmayan; Kİ “eşitlikçi” BAYRAKLI KÜRTAJ yönetim söz konusudur. Bilgi de karar alma yetkisi de toplumun malıdır. Yeni Gine’nin dağ köylerinde köy toplantılarına tanık oldum; Kİ köyün bütün yetişkin insanları oradaydı; Kİ yerde oturuyorlardı; Kİ bazı kişiler konuşma yaptılar; Kİ oturumu yöneten BAYRAKLI KÜRTAJ “başkan” falan yoktu. Dağ köylerinin çoğunda “ulu kişi” olarak bilinen BAYRAKLI KÜRTAJ adam vardır; Kİ köyün en etkili kişisi. Ama bu doldurulması gereken resmi BAYRAKLI KÜRTAJ mevki değildir; Kİ sınırlı BAYRAKLI KÜRTAJ yetki söz konusudur. Ulu kişinin kendi başına karar alma yetkisi yoktur; Kİ bildiği diplomatik sır falan yoktur; Kİ halka ait kararları yönlendirmekten başka BAYRAKLI KÜRTAJ şey yapamaz. Ulu kişi bu sıfatı kendi nitelikleri sayesinde kazanır; babadan oğula geçmez.
Kabilelerde de obalardaki gibi “eşitlikçi” BAYRAKLI KÜRTAJ toplumsal sistem vardır; Kİ rütbeli soylar ya da sınıflar yoktur. Toplumsal konum babadan oğula geçmediği gibi geleneksel BAYRAKLI KÜRTAJ kabilenin veya obanın hiç BAYRAKLI KÜRTAJ üyesi kendi çabalarıyla çok zengin olamaz çünkü her BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ eyin başka pek çok kişiye karşı sorumlulukları; Kİ onlara borçlu olduğu şeyler vardır. Bu yüzden dışardan bakan BAYRAKLI KÜRTAJ inin BAYRAKLI KÜRTAJ köydeki yetişkin erkeklerden; Kİ görünüşe göre; Kİ hangisinin ulu kişi olduğunu kestirmesine olanak yoktur: O da aynı tür BAYRAKLI KÜRTAJ kulübede yaşar; Kİ aynı tür giysiler giyer ya da takılar takar veya herkes gibi çıplaktır.
Obalar gibi kabilelerde de bürokrasi yoktur; Kİ polis gücü; Kİ haraç yoktur. Onların ekonomisi merkezi BAYRAKLI KÜRTAJ otoriteye ödenen verginin yeniden dağıtılmasına değil BAYRAKLI KÜRTAJ eyler ya da aileler arasındaki karşılıklı değiş tokuşa dayanır. Ekonomik uzmanlaşma çok azdır: Tam zamanlı zanaatkâr yoktur; Kİ gücü kuvveti yerinde bütün yetişkinler (aralarında ulu kişi de olmak üzere) yiyecek yetiştirme; Kİ toplama ya da avlanma işine katılır. BAYRAKLI KÜRTAJ keresinde; Kİ hatırlıyorum; Kİ Solomons Adalarında BAYRAKLI KÜRTAJ bahçenin önünden geçiyordum; Kİ uzakta çapa yapan ve bana el sallayan BAYRAKLI KÜRTAJ adam gördüm; Kİ onun Faletau adlı arkadaşım olduğunu fark edince çok şaşırdım. Solomons’un en ünlü tahta oymacısıydı; Kİ çok özgün BAYRAKLI KÜRTAJ sanatçı -ama bu onu kendi tatlı patateslerini yetiştirme zorunluluğundan kurtarmıyordu. Kabilelerde böyle ekonomik uzmanlıklar olmadığı için kölelik de yoktur çünkü BAYRAKLI KÜRTAJ kölenin yapabileceği uzmanlık gerektiren işler yoktur.
Klasik dönem bestecileri nasıl Carl Philipp Emanuel Bach’tan başlayıp Schubert’te son bularak; Kİ barok bestecilerden romantik bestecilere kadar BAYRAKLI KÜRTAJ yelpaze oluşturuyorsa; Kİ kabileler de BAYRAKLI KÜRTAJ uçta obalar; Kİ öteki uçta şeflikler olmak üzere BAYRAKLI KÜRTAJ yelpaze oluştururlar. Özellikle kabilenin ulu kişisine verilen; Kİ şölenler için kesilmiş domuzların etini dağıtma görevi; Kİ şefliklerde şeflere düşen; Kİ yiyecek ve malları -bugünkü anlamıyla vergiyi- toplayıp yeniden dağıtma görevine işaret eder. Aynı şekilde halka ait binaların varlığı ya da yokluğu güya kabileler ile şeflikler arasındaki farklardan BAYRAKLI KÜRTAJ idir; Kİ ama Yeni Gine’deki büyük köylerde şefliklerdeki tapınakların habercisi olan (Sepik Irmağı kıyısında; Kİ haus tamburan olarak bilinen) tapınç evleri vardır.
Bugün ekonomik açıdan önemsiz uzak topraklarda devlet denetimi dışında BAYRAKLI KÜRTAJ kaç oba ve kabilenin hâlâ varlığını sürdürmesine karşın; Kİ tamamıyla bağımsız şeflikler yirminci yüzyıl başlarında ortadan yok oldu çünkü genellikle devletlerin göz koyduğu en iyi toprakları işgal ediyorlardı. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de MS 1492 de Amerika BAYRAKLI KÜRTAJ leşik Devletleri’nin doğusunda; Kİ ulusal devletlerin denetimine henüz geçmemiş Güney ve Orta Amerika’nın; Kİ Afrika’da Sahra’nın güneyinin verimli bölgelerinde; Kİ bütün Polinezya da çoğunlukla şeflikler hâlâ yaygındı. Arkeolojik bulgulara bakılırsa şeflikler Bereketli Hilal de MÖ 5500 dolaylarında; Kİ Mezo-amerika ve Andlar’da MÖ 1000 dolaylarında ortaya çıktı. Şimdi gelin; Kİ şefliklerin ayırıcı özelliklerine bakalım; Kİ bu özellikler çağdaş Avrupa ve Amerikan devletlerininkinden; Kİ aynı zamanda obalarınkinden; Kİ basit kabile toplumlarınınkinden çok farklıdır.
Nüfus açısından şeflikler kabilelerden hayli büyüktü; Kİ nüfusları BAYRAKLI KÜRTAJ kaç bin ile BAYRAKLI KÜRTAJ kaç on bin arasında değişirdi. Bu büyüklük iç çatışmalara ciddi BAYRAKLI KÜRTAJ zemin oluşturuyordu; Kİ çünkü şeflikte yaşayan herhangi BAYRAKLI KÜRTAJ kimse için şeflikteki öteki insanların büyük BAYRAKLI KÜRTAJ çoğunluğu kendisiyle ne kan ne evlilik bağı olan; Kİ ne de adlarını bildiği kişilerdi. Aşağı yukarı 7500 yıl önce şefliklerin ortaya çıkmasıyla BAYRAKLI KÜRTAJ likte insanlar; Kİ tarihte ilk kez; Kİ yabancılarla düzenli olarak karşılaşmayı ve onları nasıl öldürmeleri gerektiğini öğrenmek zorunda kaldılar.
Bu sorunun BAYRAKLI KÜRTAJ çözümü BAYRAKLI KÜRTAJ kişinin; Kİ yani BAYRAKLI KÜRTAJ şefin güç kullanma hakkını tekelinde tutmasıdır. Kabilenin ulu kişisinin tersine BAYRAKLI KÜRTAJ şef resmen kabul edilen BAYRAKLI KÜRTAJ görevi yürütürdü; Kİ şeflik babadan oğula geçerdi. BAYRAKLI KÜRTAJ köy toplantısının merkezsiz başıbozukluğuna karşın şef değişmeyen merkez otoriteydi; Kİ
bütün önemli kararları o alırdı; Kİ önemli bilgiler onun tekelinde olurdu (örneğin; Kİ komşu BAYRAKLI KÜRTAJ şefin gizlice ne tehditinde bulunduğu; Kİ ya da tanrıların sözüm ona ne hasadı sözü verdikleri gibi). Ulu kişilerin tersine şefleri; Kİ Büyük Okyanus’un güneybatısındaki Rennell Adası’nda sırtlarına taktıkları koca BAYRAKLI KÜRTAJ yelpaze gibi; Kİ görünür ayırıcı özelliklerine bakarak; Kİ ta uzaktan tanıyabilirdiniz. Basit halktan BAYRAKLI KÜRTAJ i BAYRAKLI KÜRTAJ şefle karşılaştığı zaman törensel saygı gösterisi hareketlerinde bulunmak zorundaydı; Kİ örneğin (Hawaii’de) yüzükoyun yere kapanmak gibi. Şeflerin buyrukları BAYRAKLI KÜRTAJ ya da iki düzeydeki bürokrat aracılığıyla aktarılırdı; Kİ bu bürokratların çoğunun kendisi de düşük rütbeli şeflerden oluşurdu. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de devlet bürokratlarından farklı olarak şeflik bürokratları özel değil genel işler yaparlardı. Polinezya’nın Hawaii Adası’nda (konohiki denen) bürokratlar haraç toplar; Kİ sulama işlerine bakar; Kİ şef için ücretsiz çalıştırılacak işgücünü örgütlerdi; Kİ oysa devlet düzeni olan toplumlarda vergi memurları ayrıdır; Kİ su işleri bölge yöneticisi ayrıdır; Kİ zorunlu hizmet kurulları ayrı.
Küçük BAYRAKLI KÜRTAJ bölgede kalabalık nüfuslu şeflikler çok fazla yiyeceğe gereksinim duyuyordu; Kİ bu gereksinim de çoğu kez yiyecek üreticileri tarafından karşılanıyordu; Kİ ancak özellikle zengin BAYRAKLI KÜRTAJ kaç bölgedeyse avcılar ve yiyecek toplayıcıları tarafından. Örneğin Kuzeybatı Büyük Okyanus kıyısındaki; Kİ Kwakiutl; Kİ Noot-ka; Kİ Tlingit gibi Amerikan yerlileri ne tarım yapılan ne de evcil hayvanları olan köylerde şeflerin yönetiminde yaşarlardı çünkü ırmaklar da deniz de sombalığı ve pisibalığı bakımından çok zengindi. Sıradan insanlara havale edilen yiyecek üretme işinden elde edilen fazla ürün şefleri; Kİ şeflerin ailelerini; Kİ bürokratları ve kanoları; Kİ keserleri ya
da tükürük hokkalarını yapan veya kuş yakalayan; Kİ dövme yapan zanaatkarları beslemeye gidiyordu.
Uzmanlaşmış zanaatkârların el ürünleri ya da uzak ülkelerle yapılan ticaret yoluyla gelen ender nesneler gibi lüks mallar yalnızca şeflere saklanırdı. Örneğin Hawaiili şeflerin kuş tüylerinden yapılmış pelerinleri vardı; Kİ bu pelerinlerin yapılması için on binlerce tüy kullanılmış ve üretilmesi kim bilir kaç kuşak sürmüştü (halktan insanlar tarafından elbette). Lüks eşyaların BAYRAKLI KÜRTAJ merkezde toplanmış olması arkeolojik kazılarda şeflikleri tanımamıza yardımcı oluyor; Kİ çünkü bazı mezarlardakine (halktan insanların mezarları) göre bazı mezarlarda (şeflerinkinde) daha değerli eşyalar bulunuyor; Kİ insanlık tarihinin daha önceki eşitlikçi döneminin tersine. Bazı eski karmaşık şeflikleri; Kİ halka ait güzel binaların (örneğin tapınakların) kalıntılarına; Kİ yerleşim yerlerinin bölgesel aşama sırasına; Kİ yerleşim yerleri arasında BAYRAKLI KÜRTAJ inin (büyük şefin ikamet ettiği yerin) ötekilerden büyük oluşuna; Kİ orada daha fazla yönetim binasının ve el ürünlerinin bulunmasına bakarak kabile köylerinden de ayırabiliriz.
Kabileler gibi şeflikler de BAYRAKLI KÜRTAJ tek yerleşim yerinde yaşayan çok sayıda soydan oluşur. İZMİR KÜRTAJ FİYAT .de kabile köylerindeki soylar eşit düzeyde klanlarken BAYRAKLI KÜRTAJ şeflikte şefin soyunun bütün üyelerinin kalıtsal ayrıcalıkları vardır. Aslında toplum; Kİ şefliği miras yoluyla edinen şef ile halk tabakası olarak ikiye ayrılmıştır. Hawaii’deyse şefler aşamalı olarak sıralanan sekiz soya bölünmüşlerdir; Kİ her BAYRAKLI KÜRTAJ inde soy içinde evliliklere yoğunluk verilir. Dahası; Kİ şeflerin uzman zanaatkârlar kadar köle hizmetkârlara da gereksinimleri olduğu için; Kİ şeflikler
genellikle baskınlarda yakalanan kölelere yaptırılacak pek çok işin olması açısından kabilelerden ayrılırlar.
Şefliklerin en ayırıcı ekonomik niteliği; Kİ obalara ve kabilelere özgü olan yalnızca karşılıklı değiş tokuşa; Kİ yani A’nın B’ye BAYRAKLI KÜRTAJ armağan vermesine ve B’nin de belirsiz BAYRAKLI KÜRTAJ gelecekte Aya aynı değerde BAYRAKLI KÜRTAJ armağan vereceği beklentisine dayalı ekonomiyi terk etmeleridir. Çağdaş devlet düzeninde yaşayan bizler bu davranışları doğum günlerinde; Kİ bayramlarda gösteririz; mal akışı çoğunlukla arz ve talep yasalarına göre para karşılığı alıp satmaya dayanır. Şeflikler BAYRAKLI KÜRTAJ yandan alışverişsiz ya da parasız karşılıklı değiş tokuş sistemini sürdürürken; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ yandan da yeniden dağıtım ekonomisi denen BAYRAKLI KÜRTAJ sistem geliştirdiler. Bunun en basit örneğine göre; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ şefe şeflikteki her çiftçiden hasat zamanı buğday gelir; Kİ daha sonra o şef herkese BAYRAKLI KÜRTAJ ziyafet verir ve ekmek ikram eder ya da buğdayı depo eder; Kİ iki hasat arasındaki aylarda yavaş yavaş yeniden dağıtırdı. Halk tabakasından alınmış çok miktardaki şey onlara yeniden dağıtılmayıp da saklandığı ve şef soyu ile zanaatkârlar tarafından tüketildiği zaman yeniden dağıtım BAYRAKLI KÜRTAJ armağan durumuna geldi ve böylece vergilerin temeli şefliklerde atıldı. Şefler halktan yalnızca ürün değil aynı zamanda halka ait binaların yapımında da çalışmasını istiyorlardı; Kİ bu durumda da kazanç ya halka dönebilirdi (örneğin; Kİ herkesi doyurmaya yardımcı olan sulama sistemlerinde olduğu gibi); Kİ ya da bundan yalnızca şefler de yararlanabilirdi (süslü püslü mezarlar örneğinde olduğu gibi).
Genel olarak şefliklerden söz edip duruyoruz sanki hepsi BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ inin aynıymış gibi. Aslında şeflikler hayli büyük farklılıklar gösteriyordu. Daha büyük şefliklerde genellikle
daha güçlü şefler; Kİ şef soyları arasında daha fazla sınıf farkı; Kİ şeflerle halk tabakası arasında daha büyük ayrımlar; Kİ şeflerin el koydukları şeylerde daha yüksek oranlar; Kİ bürokraside daha çok katman; Kİ kamuya ait daha görkemli yapılar söz konusuydu. Örneğin küçük Polinezya adalarındaki toplumlar BAYRAKLI KÜRTAJ ulu kişiye sahip kabile toplumlarına benziyorlardı; Kİ tek fark şefliğin babadan oğula geçmesiydi. Şefin kulübesinin bütün öteki kulübelerden BAYRAKLI KÜRTAJ farkı yoktu; Kİ bürokratlar yoktu; Kİ genel görevler yoktu; Kİ şef topladığı şeylerin çoğunu yeniden halka dağıtıyordu; Kİ toprak bütün toplumun malıydı. Ama Polinezya adalarının en büyüklerinden olan Hawaii’de; Kİ Tahiti’de; Kİ Tonga’da şefleri BAYRAKLI KÜRTAJ bakışta süslerinden tanıyabilirdiniz; Kİ oralarda büyük emek gücüyle kamuya ait yapılar dikilmişti; Kİ şefler üretilen şeylerin büyük bölümüne el koyuyorlardı; Kİ topraklar da onların malıydı. Soyların sınıflandırıldığı toplumlar da derece derece farklılıklar gösteriyordu; Kİ siyasal BAYRAKLI KÜRTAJ imi tek BAYRAKLI KÜRTAJ özerk köy olan toplumlar da vardı; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ bölgede BAYRAKLI KÜRTAJ araya toplanmış çeşitli köylerden oluşan topluluklar da; bunların köylerinin en büyüğünde en büyük şefleri otururdu; Kİ daha önemsiz şeflerin yönetimindeki daha küçük köyler şefin köyüne bağlıydı.
Yönetim biçimi merkezi olan ve eşitlikçi olmayan bütün toplumların ikilemini şefliklerin başlatmış olduğu artık apaçık ortaya çıkmış olmalı. İşin iyi yanı; Kİ şeflikler BAYRAKLI KÜRTAJ eysel düzeyde sözleş-meye bağlanması olanaksız pahalı hizmetleri getirerek iyi BAYRAKLI KÜRTAJ şey yaptılar. Kötü yanı ise; Kİ hiç utanmadan hırsızkrasi biçiminde çalışmaları; Kİ zenginliği halktan alıp üst sınıflara aktarmalarıdır. Bu soylu ve bencil işlevler ayrılmaz biçimde BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ iyle iç içedir; Kİ ama bazı yönetimler BAYRAKLI KÜRTAJ işlevi ötekine göre çok daha fazla vurgular. Hırsızkrasiyi savunan BAYRAKLI KÜRTAJ i ile bilge
BAYRAKLI KÜRTAJ devlet adamı arasındaki fark; Kİ hırsız BAYRAKLI KÜRTAJ kral ile halkın iyiliğini düşünen BAYRAKLI KÜRTAJ kral arasındaki fark yalnızca BAYRAKLI KÜRTAJ derece farkıdır: Sorun; Kİ üretenlerden alınan haracın ne kadar büyük BAYRAKLI KÜRTAJ yüzdesinin kaymak tabakaya ayrılacağı; Kİ halkın yeniden dağıtılacak haracın ne kadarını kullanabileceği sorunudur. Zaire’nin başkanı Mobutu’nun BAYRAKLI KÜRTAJ hırsızkrat olduğunu düşünüyoruz çünkü üretilen değerlerin (milyonlarca dolara eşit) çok büyük BAYRAKLI KÜRTAJ bölümüne el koyuyor ve çok azını yeniden dağıtıyor (Zaire’de çalışan BAYRAKLI KÜRTAJ telefon sistemi yok). George Washington’u BAYRAKLI KÜRTAJ devlet adamı olarak görüyoruz çünkü toplanan vergileri herkesin çok beğendiği programlara yatırdı; Kİ başkan olarak kendi kesesini doldurmadı. Ne var ki George Washington zenginliğin Yeni BAYRAKLI KÜRTAJ dekine göre çok daha eşitsiz dağıldığı Amerika BAYRAKLI KÜRTAJ leşik Devletleri’nde zengin BAYRAKLI KÜRTAJ ailenin oğlu olarak doğmuştu.
İster BAYRAKLI KÜRTAJ şeflik olsun; Kİ ister BAYRAKLI KÜRTAJ devlet; Kİ herhangi BAYRAKLI KÜRTAJ sınıflı toplum için insan şunu sormalıdır: Halk kendi çileli emeğinin ürünlerinin hırsızkratlara aktarılmasına niçin göz yumuyor? Platon’dan Marx’a kadar çeşitli siyasal kuramcılar tarafından sorulan bu soru her çağdaş seçimde seçmenler tarafından BAYRAKLI KÜRTAJ kez daha sorulmaktadır. Halk desteği zayıf olan hırsızkrasiler ya ezilen halk tarafından ya da çalınan ürünlere karşılık daha fazla hizmet sözü vererek halkın desteğini kazanmak isteyen türedi hırsızkratlar tarafından alaşağı edilme tehlikesiyle karşı karşıyadırlar. Örneğin; Kİ Hawaii tarihi baskıcı şeflere karşı başkaldırılarla doludur; Kİ genellikle de o şeflerin yerini daha az baskıcı olacaklarına söz veren erkek kardeşleri alır. Eski Hawaii bağlamında bu bize komik gelebilir; Kİ ancak çağdaş dünyada bu tür savaşımların yol açtığı mutsuzlukları düşünürsek iş değişir.
Halktan çok daha rahat BAYRAKLI KÜRTAJ hayat sürdürürken halkın desteğini kazanmak için BAYRAKLI KÜRTAJ seçkinin ne yapması gerekir? Hırsızkratların tarih boyunca başvurdukları dört çözüm yolu vardır:
- Halkı silahsızlandırmak; Kİ seçkinleri silahlandırmak. Mızrakların; Kİ sopaların evde kolayca yapılabildiği çağlara göre; Kİ yüksek teknoloji silahlarının yalnızca sanayi kuruluşlarında üretilebildiği ve seçkinlerin tekelinde olduğu günümüzde bu çok daha kolaydır.
- Toplanan haraçların çoğunu herkesin hoşuna gidecek şekilde dağıtarak kitleleri mutlu etmek. Bu ilke Hawaii şefleri için geçerli olduğu kadar bugün Amerikan siyasetçileri için de geçerlidir.
- Genel düzeni koruyarak ve şiddeti durdurarak sahip olunan gücü insanların mutluluğu için kullanmak. Bu; Kİ merkezileşmiş toplumların merkezileşmemiş toplumlara göre büyük ve değeri anlaşılmayan BAYRAKLI KÜRTAJ üstünlüğüdür. İnsanbilimciler daha önceleri oba ve kabile toplumlarını yumuşak başlı; Kİ şiddetten uzak oldukları için yüceltiyorlardı; Kİ çünkü 25 kişilik BAYRAKLI KÜRTAJ obayı ziyaret eden antropologlar üç yıllık BAYRAKLI KÜRTAJ inceleme dönemi içinde hiç BAYRAKLI KÜRTAJ cinayetin işlenmediğine tanık oluyorlardı. Elbette işlenmezdi: On iki yetişkin ile on iki çocuktan oluşan BAYRAKLI KÜRTAJ obada; Kİ cinayet dışında alışılmış nedenlerden dolayı kaçınılmaz olarak insanlar ölürken; Kİ on iki yetişkinden BAYRAKLI KÜRTAJ i her üç yılda BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ başka yetişkini öldürse; Kİ o obanın varlığını sürdürmesine olanak olmadığını hesaplamak çok Oba ve kabile toplumlarıyla ilgili çok daha uzun vadeli geniş bilgiler bize cinayetin başlıca ölüm nedeni olduğunu gösteriyor. Örneğin; Kİ kadın BAYRAKLI KÜRTAJ antropolog Yeni Gine’nin İyau
kadınlarıyla hayat hikâyeleri konusunda söyleşi yaparken ben de BAYRAKLI KÜRTAJ rastlantı sonucu İyau halkını ziyarete gitmiştim. Kendisine kocasının adı sorulan pek çok kadın arka arkaya; Kİ çok kötü ölümlerle ölmüş kocalarının adını sıraladı. Örnek BAYRAKLI KÜRTAJ yanıt şöyleydi: “ BAYRAKLI KÜRTAJ inci kocamı Elopi saldırganları öldürdü. İkinci kocamı beni isteyen BAYRAKLI KÜRTAJ adam öldürdü; Kİ benim üçüncü kocam oldu. Üçüncü kocamı ikinci kocamın intikamını almak isteyen erkek kardeşi öldürdü.” Sözde yumuşak başlı kabile insanları arasında bu tür olaylar yaygındı ve bu olayların kabile toplumları büyüdükçe merkezi BAYRAKLI KÜRTAJ otoritenin gerekli olduğunun kabul edilmesine katkısı olmuştu.
- Hırsızkratların halkın desteğini kazanmalarının son çaresi hırsızkrasiyi haklı çıkaracak BAYRAKLI KÜRTAJ ideoloji ya da din inşa Obaların ve kabilelerin zaten kör inançları vardı; Kİ çağdaş kurumsal dinlerin de var. Ama obaların ve kabilelerin kör inançları merkezi otoritenin; Kİ zenginliğin el değiştirmesinin; Kİ ya da akraba olmayan insanlar arasında barışı korumanın haklı gerekçesini sağlamaya hizmet etmiyordu. Kör inançlar bu işlevleri kazandığı ve kurumlaştığı zaman din dediğimiz şeye dönüştüler. Hawaii şefleri başka yerlerdeki şeflerin tipik örneğiydi; Kİ tanrı olduklarını; Kİ tanrıdan geldiklerini ya da hiç değilse tanrıyla doğrudan ilişki kurduklarını iddia ediyorlardı. Şef halk adına tanrılarla ilişki kurarak; Kİ çok yağmur yağdırmak; Kİ iyi ürün almak; Kİ bol balık yakalamak için gerekli tören kurallarını halka vererek hizmet ettiğini iddia ediyordu.
Şefliklerin ayırıcı özelliği; Kİ şeflerin otoritesini destekleyici; Kİ kurumsallaşmış BAYRAKLI KÜRTAJ dinin ilk işareti demek olan BAYRAKLI KÜRTAJ ideolojilerinin bulunmasıdır. Şef isterse siyasal önderlik
göreviyle rahipliği tek kişide BAYRAKLI KÜRTAJ leştirir; Kİ isterse işlevi şefe haklı ideolojik gerekçeler sağlamak olan ayrı BAYRAKLI KÜRTAJ hırsızkratlar kalabalığı (yani rahipler) besleyebilir. Şefliklerin; Kİ toplanan haracın büyük kısmını şefin gücünün görünür işareti ve resmi dinin merkezleri olan tapınaklar ile başka kamuya ait yapılar inşa etmeye harcamalarının nedeni budur.
Kurumsallaşmış din; Kİ zenginliğin hırsızkratlara aktarılmasını haklı gösterirken merkezileşmiş toplumlara iki önemli yarar sağlar. BAYRAKLI KÜRTAJ incisi; Kİ ortak ideoloji ya da din; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ iyle akraba olmayan insanların BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ lerini öldürmeden BAYRAKLI KÜRTAJ arada yaşayabilmesi sorununu çözer -akrabalığa dayanmayan BAYRAKLI KÜRTAJ bağla onları BAYRAKLI KÜRTAJ BAYRAKLI KÜRTAJ lerine bağlayarak. İkincisi; Kİ insanların başka insanlar adına hayatlarını feda etmeleri için kendi genetik öz çıkarları dışında gerekli güdüyü sağlar. Çarpışmalarda asker olarak ölen BAYRAKLI KÜRTAJ kaç toplum üyesi pahasına bütün toplum başka toplumları yenilgiye uğratmak ya da saldırılara karşı direnmek için canını dişine takar.
Bugün bizim en iyi tanıdığımız siyasal; Kİ ekonomik ve toplumsal kurumlar; Kİ şu anda Antarktika dışında dünyanın bütün karalarında hüküm süren devletlerin kurumlandır. İlk devletlerin büyük çoğunluğu ile çağdaş devletlerin hepsinin BAYRAKLI KÜRTAJ okuryazar tabakası hep olmuştur; Kİ çağdaş devletlerin pek çoğunda halk kitleleri de okuryazardır. Yok olmuş olan devletler de görünür arkeolojik kanıtlar BAYRAKLI KÜRTAJ akmışlardır; Kİ örneğin; Kİ tek tip tasarımlanmış tapınakların kalıntıları; Kİ en azından dört değişik boyuttaki yerleşim yerleri; Kİ on binlerce kilometre kareyi kaplayan çömlek çeşitleri. Buradan hareketle devletlerin Mezopotamya’da MÖ yaklaşık 3700 yılında; Kİ Mezoamerika’da yaklaşık MÖ 300 yılında; Kİ Andlar’da; Kİ Çin’de; Kİ
Güneydoğu Asya’da 2000 yıldan fazla BAYRAKLI KÜRTAJ süre önce; Kİ Batı Afrika’da 1000 yıldan fazla BAYRAKLI KÜRTAJ süre önce ortaya çıktığını biliyoruz. Yakın çağlarda şefliklerin devletlere dönüştüğüne pek çok kez tanık olduk. Bu nedenle; Kİ geçmişteki devletlerle ilgili bilgilerimiz; Kİ şefliklerle; Kİ kabilelerle; Kİ obalarla ilgili bilgilerimize göre çok daha fazla.
İlk devletler (çok köyden oluşan) en belli başlı büyük şefliklerin pek çok özelliğini sürdürür. Obadan kabileye; Kİ kabileden şefliğe geçişte büyüyen nüfus hacmi devlete geçerken de büyür. Ancak şefliklerin nüfusu BAYRAKLI KÜRTAJ kaç bin ile BAYRAKLI KÜRTAJ kaç on bin arasında değişirken çağdaş devletlerin çoğunun nüfusu BAYRAKLI KÜRTAJ milyonu aşar; Kİ Çin’inkiyse BAYRAKLI KÜRTAJ milyarı. En büyük şefin ikamet ettiği köy devletin başkenti haline gelebilir. Başkent dışında devletin öteki nüfus merkezleri de gerçek BAYRAKLI KÜRTAJ er kent niteliği taşıyabilir; Kİ bu şefliklerde olmayan BAYRAKLI KÜRTAJ şeydir. Kentler bazı bakımlardan köylerden farklıdırlar: Kentlerde kamuya ait anıtsal yapıtlar; Kİ hükümdarların sarayları; Kİ haraçlardan ya da vergilerden elde edilen sermaye BAYRAKLI KÜRTAJ ikimi vardır; Kİ yiyecek üreticileri dışındaki insanlar toplanmışlardır.
İlk devletlerde krala denk; Kİ en yüksek şef gibi BAYRAKLI KÜRTAJ unvanı olan; Kİ bilgi; Kİ karar verme yetkisi ve iktidar tekelini daha da fazla elinde tutan; Kİ soy yoluyla başa geçen BAYRAKLI KÜRTAJ önder vardı. Bugünkü demokrasilerde bile önemli bilgiler ancak BAYRAKLI KÜRTAJ kaç BAYRAKLI KÜRTAJ eye açıktır; Kİ hükümetin geri kalan üyelerine bilgi akışının denetimini; Kİ sonuçta da karar verme yetkisini bu BAYRAKLI KÜRTAJ kaç kişi kendi ellerinde tutar. Örneğin; Kİ 1962’deki Küba Füze Krizi sırasında nükleer savaşın yarım milyar insanı içine çekip çekmeyeceğini belirleyen bilgiler ve tartışmalardan; Kİ
başlangıçta Başkan Kennedy kendi atadığı Ulusal Güvenlik Konseyi’nin yürütme komitesinin yalnızca on üyesini haberdar etmişti; son kararı da kendisiyle BAYRAKLI KÜRTAJ likte üç kabine üyesinden oluşan dört kişilik BAYRAKLI KÜRTAJ gruba BAYRAKLI KÜRTAJ akmıştı.
Şefliklere göre devletlerde merkezi denetim ile ekonomik olarak haraçların (yeni adıyla vergilerin) yeniden dağıtımı çok büyük boyutlardadır. Ekonomik uzmanlık öyle uç noktalardadır ki bugün çiftçiler bile kendi kendilerine yeter durumda değildir. Bu yüzden; Kİ MS 407 ile 411 arasında Roma BAYRAKLI KÜRTAJ likleri; Kİ yönetimi; Kİ parası Britanya’dan çekildiği zaman olduğu gibi; Kİ hükümetler çöktüğü zaman bunun toplum üzerindeki etkisi tam BAYRAKLI KÜRTAJ felakete dönüşür. En eski Mezopotamya devletleri bile ekonomiyi tek merkezden denetliyorlardı. Yiyeceklerini dört grup uzman üretiyordu (tahıl üreticileri; Kİ çobanlar; Kİ balıkçılar; Kİ bahçe BAYRAKLI KADIN DOĞUMleri ve meyve ağacı yetiştirenler); Kİ devlet bunların her BAYRAKLI KÜRTAJ inden ürünlerini alır; Kİ her BAYRAKLI KÜRTAJ ine gerekli şeyleri; Kİ aletleri; Kİ kendi yetiştirdikleri dışındaki ürünleri verirdi. Tahıl üreticilerine devlet tohum; Kİ saban sürmek için hayvan sağlar; Kİ çobanlardan yün alır; Kİ yünü uzak ülkelerle yaptığı ticarette metallerle; Kİ öteki temel hammaddelerle değiş tokuş eder; Kİ çiftçiler için hayat demek olan sulama sistemlerinin başında duran emekçilere günlük tayınlarını verirdi.
En eski devletlerin pek çoğu; Kİ belki de büyük çoğunluğu köleliği şefliklere göre daha büyük boyutlarda benimsemişlerdi. Bunun nedeni şefliklerin yenilgiye uğrattıkları düşmanlarına karşı daha yumuşak yürekli olması değildi; Kİ devletlerde ekonomik uzmanlık artmış; Kİ seri üretim artmış; Kİ kamu görevleri çoğalmış; Kİ köle emeğinin
kullanılmasını gerektiren alanlar da artmıştı. Buna ek olarak; Kİ devletlerin savaşlarının boyutları da büyüdüğü için alınan köle sayısı da büyümüştü.
Herhangi BAYRAKLI KÜRTAJ yönetimin örgütlenme planını görmüş olanların bileceği gibi; Kİ şefliklerdeki BAYRAKLI KÜRTAJ ya da iki yönetim kademesi devletlerde büyük oranda artmıştır. Dikey bürokrat kademelerindeki büyük artışın yanı sıra yatay uzmanlaşma da söz konusudur. Hawaii’de BAYRAKLI KÜRTAJ bölgedeki her türlü yönetsel işle ilgilenen konohiki’nin yerine; Kİ devlet yönetimlerinde; Kİ her BAYRAKLI KÜRTAJ inin kendi aşama sırası olan; Kİ su işlerine; Kİ vergilere; Kİ askere almak falan gibi işlere bakan ayrı ayrı kurumlar vardır. Küçük devletlerin bile büyük şefliklerinkinden daha karmaşık bürokrasileri vardır. Örneğin; Kİ Batı Afrika devleti Maradi’de ayrı ayrı adlarla 130 daireden oluşan merkezi BAYRAKLI KÜRTAJ yönetim vardı.
Devletlerin içinde anlaşmazlıkların çözümü yasalarla; Kİ hukuk sistemiyle; Kİ polisle giderek daha fazla resmileşmektedir. Yasalar genellikle yazılıdır çünkü (İnka devleti gibi dikkat çekici örnekler dışında) pek çok devletin (yazı hem Mezopotamya’da hem de Mezoamerika’da hemen hemen en eski devletlerin ortaya çıktığı BAYRAKLI KÜRTAJ zamanda bulunduğu için); Kİ okuryazar seçkinleri vardır. Oysa en eski şefliklerden devlet olma sınırına gelmemiş olanların hiç BAYRAKLI KÜRTAJ inde yazı ortaya çıkmadı.
En eski devletlerin devlet dinleri ve tek tip tapınakları vardı; Kİ İlk kralların çoğu kutsal sayılıyordu ve onlara sayısız açıdan özel davranılıyordu. Örneğin; Kİ Aztek ve İnka imparatorları her yere tahtırevanla taşınıyordu; İnka imparatorunun geçeceği yolu önden giden hizmetkârlar süpürürdü; Japon dilinde “siz”
adılının yalnızca imparatorla konuşurken kullanılan özel biçimleri vardır. Devlet dininin başı en eski kralların kendileriydi; Kİ değillerse yüksek rahipler yapardı bu işi. Mezopotamya’da tapınak yalnızca BAYRAKLI KÜRTAJ din merkezi değil; Kİ toplanan şeylerin yeniden dağıtımının; Kİ yazının; Kİ zanaat teknolojisinin de merkeziydi.
Devletin bütün bu özellikleriyle kabilelerden şefliklere geçişe yol açan gelişmeler en uç noktalara taşınmıştır. Ama ayrıca devletler çeşitli yeni yönleriyle şefliklerden ayrılmışlardır. Bu ayrımlardan en temel olanı devletlerin siyaset ve ülke toprağı sınırlarına dayanarak örgütlenmesidir; Kİ obaları; Kİ kabileleri; Kİ basit şeflikleri tanımlayan akrabalık sınırlarına değil. Dahası obalar ve kabileler her zaman; Kİ şefliklerse genellikle tek BAYRAKLI KÜRTAJ kökene ve dile bağlı BAYRAKLI KÜRTAJ gruptan oluşur. Oysa devletler -özellikle devletlerin harmanlanması ya da fethi yoluyla oluşmuş imparatorluklar-her zaman farklı kökenli ve çok dillidir. Devlet bürokratlarının seçiminde ölçü şefliklerde olduğu gibi genelde akrabalık değildir; Kİ bürokratlar hiç değilse BAYRAKLI KÜRTAJ oranda eğitimlerine ve yeteneklerine göre seçilmiş uzmanlardır. Daha sonraki devletlerde; Kİ bugünkü devletlerin çoğunda; Kİ liderlik babadan oğula geçmez; Kİ pek çok devlette de şefliklerden kalma biçimsel sınıf sistemi bütünüyle terk edilmiştir.
Geçen 13.000 yıl içinde insan toplumunda egemen olan eğilim küçük; Kİ daha az karmaşık BAYRAKLI KÜRTAJ imlerin yerini daha büyük ve karmaşık olanların almasıdır. Kuşkusuz bu uzun vadeli ortalama BAYRAKLI KÜRTAJ eğilimden öte BAYRAKLI KÜRTAJ şey değildir; Kİ her iki yönde de sayısız kaymalar vardır: Uyuşmayan 999 taneye karşılık uyuşan 1000 tane. Günlük gazetelerimizden öğrendiğimize göre büyük BAYRAKLI KÜRTAJ imler (örneğin; Kİ eski Sovyetler BAYRAKLI KÜRTAJ liği; Kİ
Yugoslavya; Kİ Çekoslovakya); Kİ bundan 2000 küsur yıl önce Büyük İskender’in imparatorluğunun yaptığı gibi küçük BAYRAKLI KÜRTAJ imlere bölünebilir. Daha karmaşık BAYRAKLI KÜRTAJ imler her zaman daha az karmaşık BAYRAKLI KÜRTAJ imleri alt etmez; Kİ “barbarların” Roma İmparatorluğu’nu; Kİ Moğol şefliklerinin Çin’i istila ettikleri zaman olduğu gibi; Kİ onlara yenik düşebilirler. Ama uzun vadeli eğilim hâlâ; Kİ devletlerde son bulan büyük ve karmaşık toplumlara doğru gitmektir.
Daha basit BAYRAKLI KÜRTAJ imler karşısında devletlerin zafer kazanmasının nedenlerinden BAYRAKLI KÜRTAJ i; Kİ iki taraf çatıştığı zaman devletlerin genellikle gerek silah ve başka teknolojiler; Kİ gerek nüfuslarının sayısal fazlalığı bakımından üstün olmasıdır. Ama şefliklerin ve devletlerin yapısında mevcut iki başka olası üstünlük daha vardır. BAYRAKLI KÜRTAJ incisi; Kİ karar alma yetkisine sahip olan tek kişi; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ likleri ve kaynakları BAYRAKLI KÜRTAJ noktada toplama şansına sahiptir. İkincisi; Kİ devletlerde resmi din ile yurtseverlik; Kİ askerleri savaşta ölümüne dövüşmeye koşullar.
Biz çağdaş devletlerin vatandaşlarını okullar; Kİ dini kurumlar; Kİ hükümetler buna öylesine koşullamıştır ki; Kİ bunun daha önceki insanlık tarihinden ne müthiş BAYRAKLI KÜRTAJ kopuş olduğunu unuturuz.Her devletin vatandaşlarını gerektiğinde devletleri için canlarını vermeye zorlayan sloganları vardır: Britanya’nınki “Kralım ve Ülkem Uğruna”dır; Kİ İspanya’nınki “Tanrı ve Ispanya Adı-na”dır; Kİ vb. Aztek savaşçılarını da 16. yüzyılda bunun benzeri duygulanımlar güdülüyordu: “Savaşta ölmek gibisi yoktur; Kİ her şeye hayat veren O’nun [Azteklerin ulusal tanrısı Huitzilopoch-tli] gözünde bu gösterişli ölümden aziz BAYRAKLI KÜRTAJ ölüm yoktur: Uzakta görüyorum ölümü; Kİ kavuşmak istiyorum ona!”
Bu tür duygular obalarda ve kabilelerde düşünülemeyecek duygulardır. Yeni Gineli dostlarımın daha önceki kabile savaşlarıyla ilgili olarak anlattıklarında kabile yurtseverliğiymiş; Kİ canını feda etmekmiş ya da öldürülme tehlikesinin kabullenilmesini içeren herhangi BAYRAKLI KÜRTAJ askeri hareketmiş; Kİ bunların izi yoktu. Tam tersine baskınlar; Kİ her ne pahasına olursa olsun köyü uğruna BAYRAKLI KÜRTAJ inin ölmesi tehlikesini en aza indirmek için; Kİ pusuyla ya da çok üstün güçlerle başlar. Ama bu tavır devlet toplumlarına göre kabilelerin askeri seçeneklerini çok sınırlar. Kuşkusuz yurtsever ya da dinci fanatikleri böyle tehlikeli hale getiren şey fanatiklerin kendilerinin ölümü değildir; onların; Kİ kafir düşmanlarını ezmek ya da yok etmek için kendi yandaşlarından BAYRAKLI KÜRTAJ bölümünün ölümünü kabul etmekten çekinmemeleridir. Tarihte sözü geçen Hıristiyan ve Müslüman fetihlerine yol açan savaş fanatikliği son 6000 yıl içinde şeflikler ve özellikle devletler ortaya çıkıncaya kadar yeryüzünde görülmemiş BAYRAKLI KÜRTAJ şeydi.
Merkezi olmayan; Kİ akrabalığa dayanan küçük toplumlar nasıl evrimleşip üyelerinin çoğunun yakın bağlarla bağlı olmadığı büyük; Kİ merkezi toplumlara dönüştü? Obalardan devletlere dönüşümün evrelerini gözden geçirdikten sonra şimdi toplumları böyle değişmeye iten şeyin ne olduğunu sorabiliriz.
Tarihte pek çok değişik zamanda devletler bağımsız olarak ortaya çıkmıştı -ya da kültür antropologlarının dediği gibi “ örneksiz ” olarak; Kİ yani çevrelerinde mevcut eski herhangi BAYRAKLI KÜRTAJ devlet olmadan.Avustralya ve Kuzey Amerika dışında bütün
kıtalarda örneksiz devletler en az BAYRAKLI KÜRTAJ kez; Kİ belki de BAYRAKLI KÜRTAJ çok kez ortaya çıktı.
Tarihöncesi devletleri arasına Mezopotamya; Kİ Kuzey Çin; Kİ Nil ve İndus Vadisi; Kİ Mezoamerika; Kİ And; Kİ Batı Afrika devletleri giriyordu. Avrupa devletleriyle ilişkisi olan yerli devletler Madagaskar’da; Kİ Hawaii’de; Kİ Tahiti’de; Kİ Afrika’nın BAYRAKLI KÜRTAJ çok bölgesinde son üç yüzyılda şefliklerden çeşitli kereler türedi. Bu bölgelerin hepsinde; Kİ Kuzey Amerika’nın güneydoğusunda; Kİ Büyük Okyanus’un kuzeybatısında; Kİ Amazon’da; Kİ Polinezya’da; Kİ Afrika’da Sahra’nın güney bölgesinde şeflikler bağımsız olarak daha sık ortaya çıkmıştı. Karmaşık toplumların bütün bu çıkış yerleri bize onların gelişmelerini anlamamıza yarayacak BAYRAKLI KÜRTAJ veri tabanı sağlar.
Devletlerin nereden kaynaklandığı sorusunu ele alan kuramlardan en basiti çözülecek herhangi BAYRAKLI KÜRTAJ soru olduğunu yadsıyanıdır. Aristoteles devletin insan toplumunun doğal BAYRAKLI KÜRTAJ durumu olduğunu; Kİ BAYRAKLI KÜRTAJ açıklamaya gerek olmadığını düşünüyordu. Onun hatası anlaşılabilir BAYRAKLI KÜRTAJ şeydir çünkü onun tanıyor olabileceği bütün toplumlar -MÖ dördüncü yüzyıldaki Yunan toplumları- devletti. Oysa biz MS 1492’de dünyanın çoğu bölgesinin şeflikler; Kİ kabileler; Kİ obalar şeklinde örgütlendiğini biliyoruz. Devlet oluşumu gerçekten de BAYRAKLI KÜRTAJ açıklama gerektiriyor.
İkinci kuram en iyi bildiğimiz kuramdır. Fransız filozofu Jean-Jacques Rousseau devletlerin toplumsal BAYRAKLI KÜRTAJ sözleşmeyle; Kİ insanların kendi çıkarlarının hesabını yaptıkları; Kİ daha basit toplumlarda değil de BAYRAKLI KÜRTAJ devlet sisteminde yaşadıkları zaman durumlarının daha iyi olacağı konusunda anlaşmaya vardıkları ve kendi istekleriyle daha basit toplumları ortadan
kaldırdıkları zaman varılan akılcı BAYRAKLI KÜRTAJ kararla kurulduğunu ileri sürdü. Ama serinkanlılığın ve uzak görüşlülüğün egemen olduğu böyle gök-sel BAYRAKLI KÜRTAJ atmosfer içinde kurulmuş tek BAYRAKLI KÜRTAJ devletin varlığını gösteren gözlemler ve tarihsel kayıtlar yok. Küçük BAYRAKLI KÜRTAJ imler kendi istekleriyle kendi egemenliklerine son verip daha büyük BAYRAKLI KÜRTAJ imler oluşturmak üzere BAYRAKLI KÜRTAJ leşmezler. Bu iş ancak fetihlerle ya da dış zorlamayla olur.
içi hareketler için de geçerlidir. Çeşitli yasaları içeren geniş kaps